پژو سیتروئن ماندنی است؛ سرنوشت رنو در ابهام
مدیرعامل PSA معتقد به ادامه‌ی حضور در ایران است؛ اما به نظر می‌رسد ضعف در مدیریت کلان صنعت خودروسازی، مهم‌ترین عامل انصراف رنو از سرمایه‌گذاری در ایران باشد.
با اقدام غیر قانونی آمریکا در خروج یک‌جانبه از برجام، وضعیت همکاری‌های خارجی صنعت خودرو در مرکز توجه کارشناسان قرار گرفت. در این رابطه چند کارشناس صنعت خودرو در گفت‌وگو با خبرنگاران تأکید کردند که با توجه به مواضع کشورهای اروپایی در زمینه پایبندی به برجام مشکلی در فعالیت خودروسازان خارجی در ایران به‌ویژه فرانسوی‌ها ایجاد نخواهد شد.
در این شرایط، با اظهارات مدیرعامل گروه خودروسازی پژو – سیتروئن، در آینده شاهد عرضه مدل‌های جدید فرانسوی در ایران خواهیم بود. لیندا جکسون مدیرعامل گروه خودروسازی PSA (پژو سیتروئن) در گفتگویی تأکید کرده است:
با وجود خروج آمریکا از برجام، استراتژی این شرکت در ایران تغییری نکرده است.
شرکت سیتروئن حدود دو سال پیش با خرید ۵۰ درصد سهام شرکت خودروسازی سایپا کاشان، فعالیت خود را در ایران آغاز کرد. سیتروئن C3 اولین محصول مشترک سایپا و سیتروئن در ایران است که تولید آن اخیرا آغاز شده و پیش‌فروش آن نیز صورت گرفته است. در این شرایط با توجه به تأکید مدیرعامل گروه خودروسازی پژو سیتروئن مبنی بر تصمیم این شرکت برای ادامه حضور در ایران، در ماه‌های آینده باید شاهد تولید و عرضه مدل‌های جدید محصولات سیتروئن در کشور باشیم.
سرمایه‌گذاری سیتروئن در کنار پژو در ایران، دور جدید فعالیت‌های دو سرمایه‌گذاری کلان خارجی صنعت خودرو در دوران پسابرجام است. البته شرکت هیوندای نیز پس از برجام تولید محصولات خود در ایران را با همکاری شرکت کرمان موتور آغاز کرده و محصولات این شرکت در ایران تولید و عرضه می‌شود. هیوندای به دنبال داخلی‌‍سازی محصولات خود در ایران است و طبق آنچه اعلام شده، تا پایان سال جاری مدل توسان داخلی‌سازی‌شده از سوی این شرکت عرضه خواهد شد.
در این شرایط مجموعه رویدادهای اخیر پس از خروج آمریکا از برجام از جمله تأکید رهبران کشورهای اروپایی در زمینه پایبندی به برجام و حمایت از فعالیت شرکت‌های خارجی در ایران و همچنین مواضع اخیر گروه خودروسازی پژو سیتروئن فرانسه نشان می‌دهد که صنعت خودرو نگرانی از بابت همکاری‌های خارجی خود نخواهد داشت.
البته در روزهای اخیر کارشناسان صنعت خودرو تأکید کردند که خودروسازان داخلی در کنار همکاری با خودروسازان مطرح بین‌المللی نباید از توسعه و تقویت توان داخلی غافل شوند. به گفته کارشناسان، صنعت خودرو باید در کنار همکاری‌های خارجی خود تولید هر چه سریع‌تر پلتفرم‌های ملی و عرضه خودروهای داخلی تولیدشده روی این پلتفرم‌ها را در مرکز توجهات خود قرار دهد. در این زمینه طبق آنچه اعلام شده است، دو خودروساز بزرگ داخلی در حال طراحی و تولید پلتفرم‌های ملی خود هستند که احتمالا ظرف یکی، دو سال آینده به نتیجه خواهد رسید و عرضه خودروهای داخلی روی پلتفرم‌های ملی آغاز خواهد شد.
خداحافظی با رنو
در شرایطی که قرار بود «رنو» دور جدید فعالیت‌های خود را در کشور از اوایل سال ۲۰۱۸ آغاز کند، مجموعه حواشی و اختلافات داخلی اجازه این اتفاق را نداد و حالا با توجه به خروج آمریکا از برجام، این خودروساز فرانسوی به‌نوعی پروژه حضور در ایران را به حالت تعلیق درآورده است.
شرایط به شکلی پیش رفت که حالا رنو به اصطلاح دست بالا را دارد و خودروسازی ایران را بر سر دو راهی «امتیاز دادن» و «قطع همکاری» قرار داده است. به‌عبارت بهتر، در شرایط فعلی (خروج آمریکا از برجام و عدم سرمایه‌گذاری رنو در ایران)، ماندن رنویی‌ها سخت شده است؛ به‌نحوی‌که این خودروساز فرانسوی به احتمال فراوان در قبال گرفتن امتیازات جدید، دور جدید فعالیت‌های خود در خودروسازی ایران را کلید خواهد زد. به نظر می‌رسد عدم امتیازدهی به رنو، انگیزه‌های خودروساز فرانسوی را برای ماندن در ایران و دور زدن تبعات تحریم‌های آتی آمریکا، به‌شدت کاهش خواهد داد و این یعنی خداحافظی با خودروسازی که قرار بود به‌صورت مستقل در کشور فعالیت کند.اگر به عقب برگردیم و ماجرای حضور جدید و متفاوت رنو را در ایران مرور کنیم، به‌خوبی متوجه خواهیم شد که موانع و حواشی داخلی اجازه نداد این خودروساز فرانسوی فعالیت خود را در کشور آغاز کند. همین موانع و حواشی بود سبب شد پروژه انتقال سرمایه رنو به خودروسازی ایران عملی نشود و این برند معتبر اروپایی تقریبا هیچ پولی به صنعت خودرو کشور تزریق نکند و در نتیجه حالا زنجیری به پایش بسته نیست و می‌تواند بی‌دردسر و بدون ضرر و زیانی خاص، چمدان‌هایش را ببندد و برود.
با خروج آمریکا از برجام، دو خودروساز دیگر فرانسوی یعنی پژو و سیتروئن، اعلام کردند فعلا در ایران می‌مانند؛ با این حال رنویی‌ها تا به امروز هیچ اظهار نظری در این مورد نکرده‌اند و موضعشان در قبال برجام بدون آمریکا و ماندن و نماندن، مشخص نیست.این به‌اصطلاح بی‌خیالی رنویی‌ها که سبب شده است حتی زحمت صدور بیانیه به خود ندهند، به‌نوعی ریشه در عدم‌سرمایه‌گذاری جدید این شرکت در ایران دارد. در واقع اینکه امثال پژو و سیتروئن با مواضع نه‌چندان شفاف، نسبت به خروج آمریکا از برجام و حضورشان در ایران واکنش نشان داده‌اند، بیشتر به دلیل حفاظت از سرمایه‌گذاری‌شان است؛ اما رنو سرمایه‌ای نیاورده که بخواهد نگرانش باشد. حال پرسش اینجا است که چرا رنو باوجود رغبت زیادش برای حضور مستقل در ایران و گسترش بازار خود در کشور، دور جدید فعالیت‌های خود را در ایران آغاز نکرد و بلاتکلیف ماند؟
رنو تابستان سال گذشته قرارداد (شاید هم تفاهم‌نامه) همکاری مشترک خود را با سازمان گسترش و نوسازی صنایع ایران (ایدرو) امضا کرد و قرار شد اوایل سال ۲۰۱۸، طرفین وارد فاز اجرایی و تولید شوند. بر این اساس، رنو و ایدرو یک سری تعهدات را پذیرا شدند که یکی از مهم‌ترین آن‌ها، تأمین یک سایت تولیدی در ایران برای آغاز به کار خودروساز فرانسوی بود. به همین منظور بنا شد سایت بن‌رو (واقع در شهرستان ساوه و متعلق به سایپا) در اختیار رنویی‌ها قرار گیرد تا نسبت به تجهیز آن اقدام کنند و تولید محصولات جدید خود را کلید بزنند. بنا به گفته مسئولان ایدرو، سایت بن‌رو باید در عوض بدهی سایپا (به سازمان گسترش و نوسازی صنایع ایران) و به‌عنوان آورده این سازمان در قرارداد رنو، در اختیار خودروساز فرانسوی گذاشته می‌شد. این در حالی بود که مسئولان سایپا در همان ابتدا مخالفت خود را با این ماجرا اعلام کردند و اولین مانع بزرگ بر سر راه اجرایی شدن قرارداد رنو گذاشته شد. هرچند بعدها رئیس سازمان گسترش خبر از قطعی شدن واگذاری بن‌رو به رنو داد و تاکید کرد این پرونده بسته شده است؛ با این حال گذشت زمان نشان داد سنگ بزرگی همچنان راه رنو را برای حضوری جدید در خودروسازی ایران بسته است.
در آن مقطع گفته شد سایپایی‌ها پذیرفته‌اند در ازای تولید دو محصول جدید رنو در خطوط تولید خود، برگه انتقال مالکیت بن‌رو به رنو را امضا کنند؛ اما ظاهرا همه چیز طبق برنامه پیش نرفته و بن‌رو همچنان میزبان وانت پراید و یک چینی مونتاژی است و ردپای رنو در آن مشاهده نمی‌شود. البته روایت دیگری نیز در این مورد شنیده شده که بر پایه مسائل مالی استوار است. بر این اساس، گفته می‌شود رنو قرار بود مبلغی بابت خرید سایت بن رو، به حساب سایپا واریز کند؛ اما خروج آمریکا از برجام تعلیق این واریزی را به همراه داشته است. طبعا اگر این رویه ادامه یابد، انتقال بن‌رو به رنو فعلا منتفی است و در نتیجه خودروساز فرانسوی عملا به این زودی نمی‌تواند دور جدید فعالیت خود را در ایران کلید بزند.
این در شرایطی است که اگر حواشی و موانع داخلی به‌خصوص انحصارطلبی خودروسازان داخلی نبود، رنو نه‌تنها پیش از خروج آمریکا از برجام فعالیت جدید خود را در کشور آغاز می‌کرد؛ بلکه سرمایه‌گذاری نیز انجام داده بود و در نتیجه انگیزه زیادی برای ایستادگی در قبال تحریم‌های آتی آمریکا و ماندن در ایران داشت. با این حال، طرف‌های داخلی آنقدر مانع ایجاد کردند و ماجرا را کش دادند تا نهایتا آمریکایی‌ها از برجام خارج و دست و پای رنویی‌ها برای حضوری جدید و متفاوت در خودروسازی ایران سست شد.
در رخ دادن چنین اتفاقی، البته وزارت صنعت، معدن و تجارت نیز کم مقصر نیست؛ زیرا به نظر می‌رسد حمایت‌های لازم را از قرارداد رنو انجام نداد. در واقع وزارت صنعت به‌جای آنکه تا پیش از خروج آمریکا از برجام، رنو را به‌عنوان یک سرمایه‌گذار معتبر خارجی تحت حمایت قرار دهد و مسیر حضور در صنعت خودرو کشور را برای این شرکت هموار کند، دل به دل خودروسازان داخلی داد و نتیجه اش آن شد که نباید می‌شد. حالا خودروسازی ایران مانده‌اند و دوراهی سخت امتیاز دادن به رنو یا خداحافظی با این شرکت. انتخاب راه اول، قطعا برای خودروسازی کشور هزینه‌بر است و سبب می‌شود رنویی‌ها کاملا دست بالا را در همکاری مشترک داشته باشند و راه دوم، معنایی جز از دست دادن یکی از شرکای معتبر و جهانی صنعت خودرو ایران ندارد.
