فاصله سد زاینده رود با خشکی کامل

بزرگ ترین و شاید تنها منبع مطمئن و پایدار تأمین آب شرب میلیون ها شهروند اصفهانی و نیز برخی شهرهای اطراف از جمله شهر یزد را باید منابع آب ذخیره شده در پشت سد زاینده رود قلمداد کرد؛ سدی که در حال حاضر اوضاع به شدت نگران کننده ای دارد و برخی گمانه از احتمال خشک شدنش در فصل تابستان سخن می گویند.

تابناک:‌ برخلاف تصور عامه که بارندگی های اخیر مناطق مختلف کشور از جمله سرشاخه های رود زاینده رود را امیدوار کننده و پایان بخش نگرانی های آبی استان اصفهان و استان های همجوار می دانند، بررسی ها نشان می دهد شرایط منابع آب در حوضه آبریز زاینده رود اصلاً امیدوارکننده نیست و حجم آب ذخیره شده در پشت سد به شدت کاهش یافته است.

سد زاینده رود پیش از انقلاب اسلامی و با مشخصاتی چون بیشینه ذخیره 1470 میلیون مترمکعب آب در مساحتی به وسعت 54 کیلومتر مربع احداث شد. این سد در حالی قرار بود منبع پایدار آبی برای کشاورزی در بیش از 100 هزار هکتار از اراضی اصفهان، تأمین کننده آب شرب میلیون ها اصفهانی و نیز تأمین کننده منابع آب صنایع این منطقه باشد که اکنون تحت تأثیر کاهش شدید بارندگی ها اصلاً حال و روز خوبی ندارد.

شرایط نامطلوب کنونی سد زاینده رود در حالی است که تأمین آب شرب بیش از 2 میلیون شهروند ساکن در شهر اصفهان و صدها هزار شهروند ساکن در شهرهای مجاور این شهر و نیز شهروندان ساکن در برخی شهرهای استان یزد مثل مرکز این استان به منابع ذخیره شده در پشت سد زاینده رود وابسته است.

به رغم اینکه در دهه های اخیر طرح های انتقال آب متعددی چون سد و تونل انتقال آب کوهرنگ 1 و 2، سد و تونل انتقال آب چشمه لنگان و خدنگستان در این منطقه انجام شده است و با هدف افزایش حجم آب ذخیره شده در پشت سد محدودیت های فراوانی در بالادست در دستور کار قرار گرفته اما بررسی ها حکایت از شرایط بسیار نگران کننده در این سد دارد.

در مورد آخرین وضعیت سد زاینده رود که در 110 کیلومتری غرب شهر اصفهان واقع است، محمدی رئیس گروه بهره‌ برداری و نگهداری نیروگاه سد زاینده رود به رسانه ها گفت: میزان ورود آب به سد زاینده‌رود حدود 45 مترمکعب بر ثانیه، میزان ارتفاع سد 2021 متر است همچنین امروز از تاج تا سطح آب سد حدود 42 متر ارتفاع وجود دارد.

محمدی افزود: میزان بارندگی‌های اخیر حدود 100 میلی‌متر بوده که در کل باید گفت در سال آبی جاری حدود 600 میلی‌متر بارندگی در ایستگاه شاخص چلگرد داشتیم در صورتی که میانگین بلند مدت بالای 1200 میلی‌متر باید باشد.

وی ادامه داد: در حال حاضر حدود 85 درصد از حجم سد زاینده‌رود خالی است و این در حالی است که شرایط نرمال بهره‌برداری از سد 1250 میلیون مترمکعب است.

رئیس گروه بهره ‌برداری و نگهداری نیروگاه سد زاینده رود با اشاره به باران های اخیر سرچشمه های رود زاینده رود و نقش آن در بر طرف شدن بحران آبی، تصریح کرد: همه روان آب‌ها الزاماً در مسیر رودخانه قرار نمی‌گیرند بلکه بخشی از آن تبخیر می‌شود و بخشی همه به دلیل تشنه بودن زمین در زمین فرو می‌روند و درصد بسیار کمی به مجموعه رودخانه و سد زاینده‌رود وارد می‌شود.

محمدی در بخش دیگری از سخنانش با بیان اینکه متأسفانه الگوی بارش تغییر کرده و از برف به باران تبدیل شده است خاطرنشان کرد: میزان باران هم به شدت کاهش پیدا کرده که نسبت به میانگین امسال 52 درصد کاهش بارندگی داشته‌ایم.

اشاره یکی از متولیان منابع آب استان اصفهان به کاهش بیش از 85 درصدی آورد سد زاینده رود و رسیدن حجم آن از 1250 میلیون مترمکعب مطلوب به 47 میلیون مترمکعب در حالی است که هم اینک در شرق اصفهان هزاران کشاورز صاحب زمین و حقابه دار پیگیر تأمین آب مورد نظر برای کشت محصول هستند.

شرایطی که در آن قرار داریم و بر اساس آن تنها 15 درصد از ظرفیت سد زاینده رود دارای آب است، با توجه در پیش بودن فصل گرما به خوبی نشان می دهد که شرایط در ماه های آینده از آن چیزی که هست نیز نگران کننده تر خواهد شد و چه بسا با افزایش دما احتمال خشک شدن سد زاینده رود نیز پیش آید.

این نگرانی های جدی به خوبی ضرورت اهتمام ویژه مردم و مسئولین به این مسئله را متذکر می شود و ضرورت صرفه جویی شدید در مصرف آب را در این منطقه از کشور گوشزد می کند.

تلاش ها برای صرفه جویی در مصرف آب در حالی باید در دستور کار مردم و مسئولان باشد که از آن سو دولتمردان باید مراعات حال کشاورزان و افرادی که از این مسیر متحمل خسارت می شوند را نیز داشته باشد.

گزارش های جسته گریخته حکایت از این مسئله دارد که متولیان استان اصفهان با ترس از ناکامی در تأمین آب شرب مردم شهر اصفهان و بروز یک بحران اجتماعی وحشتناک امان را از کشاورزان غرب استان بریده اند و در برخی مناطق مثل روستای مشهد کاوه شهرستان چادگان با انتقال ماشین آلات سنگین به زمین های زراعی، کشت محصول کشاورزان را تخریب کرده اند و در این رابطه حاضر به پاسخگویی به هیچ نهادی نیستند.

با ذکر این نمونه شاید بتوان تأکید کرد که راه درست نهادینه کردن الگوی مصرف بهینه نه از مسیر زور و اجبار بلکه از طریق همفکری و مشارکت باید بگذرد و شرایط به گونه ای دنبال شود که با کمترین اعتراض و خسارت، تابستان نگران کننده سال جاری به اتمام برسد.