365 روز سخت برای حسن روحانی

96 سال روحانی بود. او یک بار دیگر از نردبان اصلاح طلبان بالا رفت و رئیس جمهور شد. این پیروزی اما آقای رئیس جمهور را وام دار یک جریان سیاسی نکرد و کابینه ای برگزید که به تعبیر خود «فراجناحی» بود .
به گزارش نامه نیوز: یک سال سخت ، عجیب و پرچالش برای حسن روحانی به پایان رسیده است. سال 96 هر چقدر برای این شیخ محافظه کار پر از بیم و چالش بود امید هم به همراه داشت. او توانست یک بار دیگر رییس جمهور ایران شود؛ آن هم البته نه در انتخاباتی سهل و بدون حاشیه.
او سال را با یک مساله مهم آغاز کرد ؛ هم اصلاح طلبان و هم اعتدال گرایان می گفتند روحانی نمی تواند یک تنه وارد کارزار انتخابات شود. این البته تنها حرف این دو جریان نبود . برخی نقل می کردند حضور نامزد پوششی خواسته مرحوم هاشمی رفسنجانی بوده و اوحتی در جماران جلساتی را هم برای انتخاب نامزدهای پوششی برگزار کرده است. جلسات با روحانی اما بی نتیجه بود . او حضور نامزد سایه و پوششی را نمی پذیرفت. بخشی به بی اعتمادی به اصلاح طلبان باز می گشت و بخش دیگرش به اینکه شاید نمی خواست سرمایه اجتماعی اش دو دل شود. گذر زمان اما نتایج نظرسنجی ها را نگران کننده کرد. روحانی در نهایت جوانب احتياط را پذيرفت.

صورت ماجرا اینگونه شد که با حضور یک نامزد اصلاح طلب، هم اين جريان سياسي نماينده‌اي در رقابت 29 ارديبهشت داشته‌باشد و هم روحانی و حامیانش براي مواجهه با هر رخداد غيرمنتظره ديگري كه ممكن بود شوراي نگهبان رقم بزند پيش‌دستي كنند. هر چه بود حضور معاون اول گرچه براي حسن روحاني خوشایند نبود اما بالاخره در روز و ساعات پاياني توسط روحانی،ثبت‌‌نام پذيرفت. در طول مناظرات انتخاباتي ارديبهشت بيش از رقابت، همكاري استراتژيكي ميان رييس و معاون اتفاق افتاد. با اين حال ستاره مناظرات حسن روحاني نبود بلكه اسحاق جهانگيري بود كه موفق شد مركز توجه باشد . روحانی روزهای و ساعات سختی را در مناظره های انتخاباتی سپری کرد . رقیب هر چه از او داشت رو کرد و قاب تلویزیون نشان دهنده یک رییس جمهور بود که در پرچالش ترین ساعات زندگی اش در تلاش برای رییس جمهور ماندن به سر می برد. در نهایت جهانگیری بر سر عهدش باقی ماند و بعد از پایان ماموریت از انتخابات کناره گیری کرد . چند روز بعد حسن روحاني در قامت رييس‌جمهوري با مردم و رسانه‌ها سخن گفت هرچند سبد آراي رقيب اصلي هم چندان خالي نبود.

روزهای پس از انتخابات

او در اولين روز از خرداد 96 و در نخستين نشست خبري تلاش كرد از كمي فضاي هيجاني پيش از انتخابات فاصله بگيرد. از نيروهاي مسلح تقدير كرد و گفت مردم به نيروهاي مسلح عشق مي‌ورزند. بر پيام انتخابات تاكيد كرد . از مسئولان خواست پيام اين انتخابات و مردم را باور كنند. از حضور زنان در دولت دوازدهم گفت. بار ديگر صحبت از سياست تعاملي به ميان آورد و البته تكرار كرد كه هيچ جرياني قابل حذف نيست و مخالفان بايد باشند اما بايد مبنا راي اكثريت باشد.

اولين مقصد پس از انتخابات براي روحاني قم بود. چند روز پس از اعلام نتايج انتخابات او همراه با مجيد انصاري، معاون پارلماني و محمود علوي وزير اطلاعات راهي قم شد و با آیات عظام “صافی گلپایگانی” ، “وحید خراسانی” ، “شبیری زنجانی” و “مکارم شیرازی” ديدار و گفت و گو کرد.

سخنرانی های جنجالی
حالا دیگر سخنرانی های روحانی جانی تازه گرفته بود. در يكي از همين سخنراني ها بود كه روحاني خط و ربطش در مقابل و مواجهه با مشهد نشينان را مشخص كرد. روحاني در ميانه خرداد و در جريان برپايي ميهماني افطار با حضور اعضاي دولت،‌استانداران و روساي سازمان‌هاي دولتي گفت : «نمی‌پذیریم هر کس در ‏هر شهر با سلیقه خود با زندگی مردم بازی کند.» او البته به گزاره‌اي ديگر هم در خلال همين سخنراني اشاره كرد. روحاني دولتي‌ها را خطاب قرار داد و گفت كه در جريان انتخابات بري «پاشنه گيوه» برنكشيدند و و «لخ لخ كردند»
اغلب سخنراني‌هاي روحاني در خرداد 96 كم از دوران انتخابات نداشت اما حالا ديگر نوبت جريان‌ها و اقشار حامي رييس‌جمهوري بود كه مطالبه‌گري آغاز كنند.

راهنمای چپ ، چرخش به راست
مهم‌ترين بحث تشكيل كابينه بود. بر اساس يك بده بستان سياسي روحاني مي‌بايست فضا را براي سياست‌ورزي و حضور اصلاح‌طلبان در مقامات اجرايي هموارتر مي‌كرد به خصوص كه تصورها بر اين بود كه رييس‌جمهوري در معرفي كابينه به مجلس دهم با مشكلات كمتري مواجه خواهد بود. در عين حال اصلاح‌طلبان هم تلاش داشتنند تا مواضع خود در مورد كابينه را شفاف كنند. اغلب بر اين باور بودند كه نبايد روحاني را در انتخاب كابينه تحت فشار قرار داد با اين حال نبايد از مطالبات اصلاح‌طلبانه هم عقب‌نشيني كرد.
سناريوي حذف و اضافه كابينه آغاز شد. حدس و گمانه‌ها شدت گرفت. هر روز اخبار رسمي و غيررسمي از چينش كابينه دوازدهم به گوش مي‌رسيد. حسن روحاني چه در مراسم تنفيذ و چه در مراسم تحليف مجلس از اعتدال گفت و باز هم بر جريان سومي تاكيد كرد كه بايد پذيرفته شود.
دوازدهم مرداد در مراسم تنفيذ تاكيد كرد كه «پس از 4 دهه همه فعالان سیاسی به این باور رسیده‌اند که فراتر از شعارهای رنگارنگ، چاره‌ای جز به بنا کردن جامعه‌ای عادلانه و با مشی اعتدالی نداریم.» و چند روز بعد در مراسم تحليف اعلام كرد مي‌خواهد دولتي معتدل تشكيل دهد كه از سياست‌هاي افراطي دور باشد.

حمایت از سپاه و موشک ها

اما پيش از تشكيل كابينه تغييرات محسوس سخنان روحاني و لحن آرام او نشان چرخش به راست را محتمل مي‌كرد. روحاني اوايل مرداد با فرماندهان عالي‌رتبه سپاه پاسداران ديدار كرد. او كه در دوران انتخابات انتقادهايي به نيروهاي مسلح مطرح كرده كه واكنش‌هاي تند اصولگرايان و حتي نظاميان را در پي داشت در اين ديدار بر وحدت و انسجام همه نيروها و نهادهاي نظام تاكيد كرد و گفت «دولت از خدمات سپاه در حوزه ماموريتش حمايت كامل مي‌كند.»
پيش از اين ديدار هم حسن روحاني در بخشی از سخنان خود در جشنواره عمران سلامت، با اشاره به موشک‌هایی که به تازگي از سوی سپاه پرتاب شده بود، دولت و وزارت دفاع را توليد كننده اين موشک‌ها اعلام كرد و گفت بخش اقتصادی کشور پول آنها را تأمین می‌کند.
با اين حال نقد از قوه قضاييه پيش و پس از انتخابات در لا به لاي سخنان روحاني به چشم مي‌خورد. او حتي زماني كه براي گراميداشت هفته قوه قضاييه مهمان آملي لاريجاني بود باز هم دست از نقد نكشيد و با كنايه گفت: «اگر خدای ناکرده ضابطین قضایی حزبی و جناحی برخورد کنند البته ان شا الله که چنین افرادی وجود ندارند ، قضاوت مورد تردید خواهد بود .»

کابینه متفاوت

در همين اثنا ديدارهاي روحاني با اصلاح‌طلبان نيز ادامه داشت و فراكسيون اميد مجلس و حتي كميته تعامل شوراي‌عالي سياست‌گذاري اصلاح‌‌طلبان نشستي مشترك با روحاني برگزار كرد. در هر دو نشست هم روحاني بر ضرورت تعامل و همكاري با اصلاح‌طلبان تاكيد كرد. با اين حال همه اين نشست‌ها و كميته‌ها براي پيشنهاد وزراي دولت دوازدهم باعث نشد تغييرات محسوسي در كابينه صورت پذيرد.

حسن روحاني حتي از يكي از مهم‌ترين وعده‌هاي انتخاباتي‌اش هم عدول كرد و هيچ زني را به عنوان وزير كابينه به مجلس پيشنهاد نداد. او همچنين حاضر نشد در وزارتخانه‌هاي كليدي چون وزارت كشور از نيرويي اصلاح‌‌طلب استفاده كند تا چراغ سبزي به جريان حامي‌اش نشان دهد. روحاني البته در جريان معرفي وزرا به مجلس گفت كه نتوانسته تغييري محسوس در كابينه ايجاد كند و اين موضوع را با اين جملات بيان كرد : «به همه وزرا در دولت دوازدهم ابلاغ خواهم کرد که از جوانان و زنان در سمت‌های بالا استفاده کنند. خیلی دلم میخواست حداقل سه وزیر زن داشته باشیم و گزینه‌های آن نیز انتخاب شده بود اما نشد.»
البته روحاني اين نكته را هم يادآور شد كه «در معرفی وزرا تحت فشار هیچ جناح و حزبی نبودم البته همه جریان‌ها پیشنهادات خود را مطرح کردند. شایعات دیگری هم در مورد تهیه لیست با نظر رهبری مطرح شد که درست نبود. من در چینش کابینه دوازدهم مانند کابینه یازدهم عمل کردم. با رهبر انقلاب من سابقه رفاقت 50 ساله وارادت به ایشان داشته و در همه مسائل مهم با ایشان مشورت می کنم ایشان هم با کمال محبت آنچه که مصلحت کشور است را تذکر می‌دهند.» در نهايت مشخص نشد كه «نشد» روحاني براي معرفي وزراي زن با اعمال سليقه چه كسي يا كساني رخ داده‌است.
ديدار با برخي اعضاي جامعه روحانيت مبارز در مهر سال 96 كافي بود تا با در نظر گرفتن چينش كابينه روحاني و نرم‌تر شدن موضع‌گيري‌هاي او نسبت به برخي نهادها بسياري به اين باور برسند كه روحاني راهي متفاوت از پيش از انتخابات پيش گرفته‌است. چه آنكه در كلام هم اين تغييرات مشخص بود. فراتر از كلام حسن روحاني در عمل هم نشان داد خود را مديون هيچ جرياني نمي‌داند. او تغييراتي اساسي در نهاد رياست‌جمهوري به وجود آورد كه مهم‌ترين آن حضور محمود واعظي به عنوان رييس دفتر و كاهش قدرت و تاثيرگذاري اسحاق جهانگيري به عنوان معاون اول رييس جمهوري بود.
با اين حال حسن روحاني در نخستين گفت‌و‌گوي زنده تلويزيوني با مردم در هفته دولت از كابينه دفاع كرد. ابراز خوشحالي كرد كه جامعه نسبت به زنان و جوانان حساسيت پيدا كرده‌است . تاكيد كرد براي رسيدن به اهداف انقلاب و نظام راهي جز وحدت وجود ندارد و البته ابراز اميدواري كرد كه تعامل سه قوه در دولت دوازدهم بيشتر شود.

سفر آمریکایی آقای رییس جمهور

پيش‌بيني‌ها در مورد حضور روحاني براي بار دوم در سازمان ملل حاكي از اين بود كه احتمالا روحاني راهي نيويورك نشود اما رييس دولت دوازدهم روزهاي پاياني شهريور عازم اين شهر شد تا به مقر سازمان ملل برود. او در سخنراني‌هاي مختلفي كه در اين شهر و در جمع رسانه‌ها يا ايرانيان مقيم نيويورك داشت باز هم بر ديپلماسي دولت يازدهم تاكيد كرد و يادآور شد كه استراتژي دولتش تعامل گسترده با جهان است. او در ديدار و گفت‌‌و‌گو با دبيركل سازمان ملل هم به توافقنامه «برجام» اشاره كرد و گفت اين توافقنامه الگوي خوبي براي صلح و ثبات در منطقه و جهان است. با اين حال روحاني در گفت‌و‌گو با كريستين امان‌پور ،‌خبرنگار سي ان ان تاكيد كرد ايران فقط چند روز براي بازگشت به شرايط هسته‌اي پيش از برجام نياز دارد.
«نه تهديد مي كنيم و نه تهديد را مي‌پذيريم» هم يكي از كليدي‌ترين جملات روحاني در جريان سخنراني در هفتاد و دومين اجلاس مجمع عمومي سازمان ملل بود. او در بخش ديگري از سخنانش تاكيد كرد كه «برجام متعلق به یک یا دو کشور نیست، برجام سند شورای امنیت، و متعلق به کل جامعه بین‌المللی است.» او البته پس از سخنراني ترامپ هم واكنش نشان داد و از ترامپ خواست از ملت ايران عذرخواهي كند و بار ديگر تاكيد كرد تكمله‌‌اي به برجام اضافه نخواهد شد.
روحاني چند روز بعد و پس از بازگشت از نيويورك در جريان در مراسم رژه نيروهاي مسلح که به مناسبت گرامیداشت هفته دفاع مقدس برگزار شده‌بود اعلام كرد كه «چه برخی بخواهند و چه نخواهند ما از مردم مظلوم یمن، سوریه و فلسطین دفاع خواهیم کرد و قدرت دفاعی و نظامی خود را آن میزان که لازم است و برای بازدارندگی ضروری بدانیم تقویت خواهیم کرد.»

نقدهای پایان ناپذیر به دستگاه قضا
حسن روحاني 15 مهر براي مراسم آغاز سال تحصيلي دانشگاه‌ها به دانشگاه تهران رفت. در اين مراسم بود كه بار ديگر هشدار داد نبايد بعد از انتخابات، جناحي را تشويق و جناحي را مجازات كرد. البته او در جريان اين سخنراني جمله‌اي كنايه‌آميز هم به زبان آورد كه با پاسخ تند آملي لاريجاني،‌ رييس دستگاه قضا رو به رو شد. روحاني گفت ممکن است برخی از دستگاه‌ها بیکار باشند و برای ایجاد شغل برای خود عده‌ای را احضار کنند، اگر در جناحی که از ابتدا ساختمان دیوارش کوتاه ساخته شده است، کسی خیلی هم تاثیرگذار باشد و مردم را برای مشارکت تشویق کند و تکرار کند که مردم پای صندوق بیایند، باز هم آنها نباید تشویق شوند.

البته اين اولين بار نبود كه سخني يا گزاره‌اي منجر به رو در رويي تريبوني ميان رييس دو قوه مي‌شد. شايد از همين روي بود كه بعد از بالا گرفتن اختلاف‌نظرها قرار بر اين شد كه برنامه نشست‌هاي سران سه قوه به صورت منظم‌تري برگزار شود. با اين حال زماني كه نوبت به ميزباني علي لاريجاني در مجلس رسيد اين نشست ها به تعويق افتاد. علت اين به تعويق افتادن هم رخ‌دادها و ناآرامي‌هايي بود كه در دي ماه 96 در كشور به يك باره اوج گرفت.

آشوب در کشور ؛ روزهای پرچالش روحانی

اولين واكنش حسن روحاني به اعتراضات دي ماه در نخستين جلسه‌اي كه از سوي هيات دولت تشكيل شد رخ داد. او در اين جلسه اعتراض و انتقاد در همه امور را حق مردم دانست و البته تاكيد كرد كه نقد با خشونت و تخریب اموال عمومی متفاوت است. او البته تاكيد كرد كه اعتراض مردم فرصت است نه تهديد.
او همچنين چند روز بعد در جلسه‌اي با حضور وزیر و معاونان وزارت امور اقتصادی و دارایی اظهار كرد كه محدود شدن خواست مردم به اقتصاد آدرس غلط و توهین به مردم است. البته اين سخنان در حالي بود كه بسياري انتظار داشتند حسن روحاني در قامت رييس‌جمهوري به صدا و سيما برود و با مردم به طور مستقيم صحبت كند . اين اتفاق تا روز دوم بهمن رخ نداد. در نهايت تلويزيون تصميم گرفت تا طي برنامه‌اي با اجراي رضارشيدپور ، حسن روحاني به برخي از شبهات پاسخ دهد با اينكه روحاني در اين گفت‌و‌گوي تلويزيوني تاكيد كرد كه مردم را قراموش نمي‌كند با اين حال خروجي اين گفت‌و گوي زنده تلويزيوني هم چندان به مذاق حاميان سابق خوش نيامد. البته بسياري هم به نحوه اجرا و سوالات مطرح شده از سوي مجري انتقاد داشتند كه اغلب اين نقدها در رسانه‌ها و فضاي مجازي مطرح شد.

روز هفدهم بهمن ،‌دومين نشست خبري حسن روحاني در دولت دوازدهم برگزار شد. يكي از مهم‌ترين اشارات روحاني هم در اين نشست خبري ماجراي اعتراضات بود. اعتراضاتي كه روحاني بار ديگر تاكيد كرد نبايد تنها به معيشت و اقتصاد ربط داده‌ شود كه اين خود مصداق نشنيدن صداي اعتراض مردم است.

جنجال بر سر رفراندوم

22 بهمن روز ديگري بود كه سخنان حسن روحاني مورد توجه قرار گرفت. او در جريان اين سخنراني تاكيد كرد كه «انقلاب ما وقتی پیروز شد که همه با هم بودیم و در قطار انقلاب مسافران فراوانی بودند البته برخی زودتر از قطار پیاده شدند و برخی را هم از قطار انقلاب پیاده کردیم که می‌توانستیم پیاده نکنیم و اکنون باید همه را به قطار انقلاب دعوت کنیم.» او در همین سخنرانی در موردبرگزاری رفراندوم سخن گفت که با حاشیه های زیادی مواجه شد.
در روزهاي پاياني سال سخنراني‌هاي حسن روحاني همچنان خبرساز مي‌شد. اظهارنظر او در مورد علوم اسلامي و غيراسلامي واكنش‌هاي زيادي برانگيخت. او اين نوع تقسيم‌بندي را اشتباه خواند و البته با كنايه گفت با گذاشتن يك قرآن در داشبورد خودرو اسلامي نمي‌شود.

حسن روحاني سال 96 را به خوبي آغاز كرد و طعم شيرين پيروزي در انتخابات را چشيد اما دولت او ماه‌هاي پاياني مطلوبي را پشت سر نگذاشت. در جريان اعتراض‌ها انگشت اتهام به سمت روحاني گرفته‌ شد وهر سخن و سخنراني اش با حرف و حديث بسيار مواجه شد. ماه‌هاي سخت دولت با طراحي سوال از رييس‌جمهوري و استيضاح‌هاي رنگ و وارنگ در مجلس تكميل شد كه احتمالا تركيب آن با سال اقتصادي سخت 97 مشكلات دولت حسن روحاني را بيشتر خواهد كرد و حال سوال اينجا است كه ايا روحاني در چنين شرايطي ترجيح مي‌دهد در موضع‌گيري‌ها و سخنراني‌ها تند و تيزتر شود يا لحن آرام چند ماه پس از انتخابات را از سر گيرد؟