اولین وتوی روسیه به نفع ایران
روسیه برای اولین بار پیش‌نویس یک قطعنامه شورای امنیت درباره ایران را وتو کرد. قطعنامه پیشنهادی بریتانیا که با حمایت آمریکا و فرانسه تهیه شده بود، قصد داشت ضمن تمدید تحریم تسلیحاتی یمن برای یک سال دیگر، ایران را به‌خاطر آنچه ارسال موشک به شیعیان حوثی خوانده می‌شود، محکوم کند که با رای منفی روسیه مواجه شد. این اقدام واکنش شدید آمریکا را به‌دنبال داشت و روسیه را به در خطر انداختن منطقه و پاسخگو نکردن ایران متهم کرد، اما نماینده روسیه گفت که ما طرفدار محکوم کردن کسی نیستیم. کویت هم به این پیش‌نویس رای موافق داد.
به گزارش اقتصادنیوز ، نشست دوشنبه شب شورای امنیت سازمان ملل که به صحنه زورآزمایی آمریکا و روسیه بر سر ایران و یمن تبدیل شده بود، با پیروزی مسکو بر واشنگتن به پایان رسید تا بیش از پیش شاهد نقش رو به گسترش روسیه در خاورمیانه باشیم.
در این چارچوب قطعنامه پیشنهادی بریتانیا در شورای امنیت سازمان ملل متحد برای تمدید تحریم تسلیحاتی یمن که شامل انتقاد از نقش ایران بود با وتوی روسیه تصویب نشد و شورای امنیت در نهایت پیش‌نویس روسیه را با اکثریت ۱۵ عضو به تصویب رساند که در آن به ایران اشاره نشده بود. این اولین بار است که روسیه به نفع ایران در شورای امنیت رای می‌دهد.
برخلاف انتظارها چین به این پیش‌نویس رای ممتنع و کویت رای مثبت دادند که نشان از ملاحظات این دو کشور درباره تحولات یمن دارد. بولیوی نیز رای منفی و قزاقستان رای ممتنع داد و ۱۱ عضو دیگر که نیکی هیلی از آنها تشکر کرد به این پیش‌نویس رای موافق دادند. بولیوی، اتیوپی، گینه استوایی، ساحل عاج، لهستان، کویت، هلند، قزاقستان، سوئد و پرو اعضای غیردائم کنونی شورای امنیت سازمان ملل متحد هستند.
نمایندگان آمریکا، بریتانیا و فرانسه در شورای امنیت ابتدا پیش‌نویس قطعنامه‌ای را تهیه کرده بودند که قصد داشت ضمن تمدید تحریم تسلیحاتی یمن برای یک سال دیگر، ایران را به خاطر آنچه ارسال موشک به شیعیان حوثی خوانده می‌شود، محکوم کند.
در پیش‌نویس قطعنامه پیشنهادی بریتانیا با اشاره به گزارش کارشناسان سازمان ملل مدعی شده بود که ایران اقدامات لازم برای جلوگیری از ارسال تسلیحات به یمن براساس قطعنامه ۲۲۱۶ شورای امنیت را انجام نداده است. بریتانیا بعدا با اصلاح این پیش‌نویس فقط به نگرانی از رفتار ایران اشاره کرد، اما روسیه در جریان رای‌گیری روز دوشنبه این پیش‌نویس را وتو کرد. اعضای شورای امنیت سپس پیش‌نویس روسیه را به رای گذاشتند که با ۱۵ رای موافق تصویب شد.
مخالفت روسیه
قطعنامه‌های پیشنهادی روسیه و بریتانیا هر دو در پی تمدید ممنوعیت ارسال سلاح برای رهبران حوثی‌ها و کسانی است که به نمایندگی یا دستور آنها عمل می‌کنند. این قطعنامه‌ها همچنین می‌تواند به تحریم افراد یا نهادهایی که صلح و ثبات یمن را تهدید یا ارسال کمک‌های انسان‌دوستانه را مختل می‌کنند، در فهرست سیاه قرار دهد. روسیه، همان‌گونه که پیشتر اعلام کرده بود به قطعنامه پیشنهادی بریتانیا درباره یمن که با مشارکت و حمایت آمریکا و فرانسه تهیه شده بود، رای مخالف داد و از تصویب آن جلوگیری کرد.
روسیه هفته پیش گفت شورای امنیت نباید ایران را در قطعنامه تجدید تحریم‌های یمن محکوم کند. واسیلی نبنزیا سفیر روسیه در سازمان ملل گفته بود: «به‌طور کلی ما طرفدار محکوم کردن کسی نیستیم. موضوع قطعنامه یمن است. موضوع قطعنامه تمدید ماموریت کارگروه یمن است نه ایران. برای همین باید اول روی تمدید کار این گروه تمرکز کنیم.»
به‌دنبال رد پیش‌نویس بریتانیا در شورای امنیت، روسیه پیش‌نویس قطعنامه تازه‌ای را ارائه کرد که ضمن تمدید تحریم‌های تسلیحاتی یمن در آن هیچ‌گونه اشاره‌ای به گزارش سازمان ملل درباره «نقض» تحریم‌ها از سوی ایران نشده بود. قطعنامه پیشنهادی روسیه تا فوریه ۲۰۱۹ به اتفاق آرا در شورای امنیت سازمان ملل متحد تصویب شد. این قطعنامه همچنین ماموریت کارگروه (کارشناسان مستقل) را برای یک‌سال تمدید می‌کند.
انتقاد شدید آمریکا
به‌دنبال وتوی پیش‌نویس قطعنامه درباره تمدید تحریم تسلیحاتی یمن و انتقاد از نقش ایران توسط روسیه، نیکی هیلی، سفیر آمریکا در سازمان ملل روز دوشنبه گفت: روسیه با این اقدام مانع پاسخگو کردن ایران شد و کل منطقه را به خطر انداخت. نیکی هیلی در بیانیه‌ای مدعی شده است که به رغم شواهد فراوان که توسط هیات کارشناسان مستقل سازمان ملل درباره نقض تحریم‌های تسلیحاتی یمن از سوی ایران ارائه شد، شورای امنیت سازمان ملل در تصویب قطعنامه‌ای ناکام ماند که ایران را به‌خاطر اقداماتش مقصر می‌دانست.
هیلی در ادامه به گزارش هیات کارشناسان مستقل سازمان ملل که اجرای تحریم‌های یمن را زیر نظر دارند، اشاره کرده است. در این گزارش آمده بود که ایران نتوانسته است مانع ارسال سلاح‌های ایرانی و تجهیزات مرتبط با آن از جمله موشک‌های بالستیک، تجهیزات نظامی و تکنولوژی هواپیماهای بدون سرنشین به شبه نظامیان حوثی در یمن بشود.
نیکی هیلی تاکید کرد: «۱۱ عضو از ۱۵ عضو شورای امنیت برای پاسخگو کردن ایران متحد بودند. ما از عزم و تعهد جدی آنها جهت مقابله با تهدید ایران برای امنیت منطقه تشکر می‌کنیم.» سفیر آمریکا در سازمان ملل مدعی شد: «در صورتی که روسیه به استفاده از حق وتوی خود برای جلوگیری از اقدام علیه رفتارهای خطرناک و بی‌ثبات‌کننده ایران ادامه دهد، آمریکا و شرکایش باید دست به اقداماتی علیه ایران بزنند که روسیه قادر به جلوگیری از آنها نباشد.»
سفیر آمریکا همچنین پیشتر مدعی شده بود که ایران سرچشمه اکثر مشکلات منطقه خاورمیانه است. او در آذرماه سال جاری باقی‌مانده یک موشک را به‌عنوان «شواهد غیرقابل انکار» در تایید این ادعا ارائه داد که موشکی که حوثی‌های یمن در ماه نوامبر به خاک عربستان سعودی شلیک کردند، ساخت ایران است. به گفته این مقام آمریکایی، این موشک آرم گروه صنعتی شهید باقری را روی خود داشته و مشخصاتش با مشخصات موشک‌های ایرانی همخوانی دارد.
در واکنش به سخنان نیکی هیلی، محمدجواد ظریف اعلام کرد که درباره آنچه «اتهام جدید آمریکا» علیه ایران نامید، شکایتی به سازمان ملل متحد ارائه خواهد شد. بریتانیا نیز پیشتر از ایران خواسته بود از فعالیت‌هایی که خطر تشدید درگیری و جنگ در یمن را به همراه دارد، دست بردارد. این درحالی است که بهرام قاسمی، سخنگوی وزارت امور خارجه ایران روز دوشنبه بار دیگر تاکید کرده است: «ما هیچ‌گونه ارسال سلاح به یمن نداریم.» او هفته گذشته نیز در واکنش به اظهارات مقام‌های بریتانیا و فرانسه گفته بود: «ادعای ارسال موشک به یمن با وجود محاصره شدید این کشور کذب و سناریویی ناشیانه است.»
واکنش ایران
در پی وتوی قطعنامه انتقادی از ایران در سازمان ملل و اظهارات نماینده آمریکا در این سازمان علیه جمهوری اسلامی و روسیه، ایران روز گذشته در بیانیه‌ای ایالات‌متحده را به «سرپوش گذاشتن بر جنایات در یمن به سرکردگی عربستان» متهم کرد.
در این بیانیه با تاکید بر اینکه ایران بارها ارسال سلاح به یمن را تکذیب کرده، آمده است: «آمریکا قصد داشت با سوءاستفاده از فرصت تمدید ماموریت گروه کارشناسی کمیته یمن، اتهاماتی علیه ایران در این قطعنامه آیین‌نامه‌ای مطرح کند تا سرپوشی برای تداوم جنگ در یمن ایجاد کند.» سیدعباس عراقچی نیز با بیان اینکه به سیاست‌هایمان در منطقه ادامه می‌دهیم، گفت: «براساس گزارش یکطرفه بنا داشتند در شورای امنیت قطعنامه‌ای را مطرح کنند که ناکام ماند و این شکست چندباره واشنگتن برای کشاندن ایران به شورای‌امنیت است.»
عراقچی معاون سیاسی وزیر امورخارجه دیروز در حاشیه همایش ملی دیپلماسی آب و فرصت‌های هیدروپلیتیک غرب آسیا و در جمع خبرنگاران درباره نشست دوشنبه شب شورای امنیت عنوان کرد: «مغرضانه بودن این اتهامات و نحوه تنظیم گزارش کارشناسی کمیته تحریم یمن در شورای امنیت، کاملا روشن بود. کمیته مزبور حتی قبل از اینکه به ایران برای بررسی بیایند و اینکه حرف‌های ما را بشنوند، قضاوت خودشان را کرده بودند و میزان تاثیرگذاری دیگران در این گزارش کاملا مشخص بود.» معاون وزیرخارجه تاکید کرد: «در سال گذشته دولت آمریکا چندین‌بار تلاش کرده که پای ایران را مجددا به شورای امنیت بازکند که هر بار ناکام مانده، چه در بحث آزمایش‌های موشکی ایران و چه در بحث آشوب‌های داخلی و چه در بحث یمن چندین‌بار آمریکا تلاش کرده و شکست خورده و این نشانه دیگری از انزوای آمریکا در صحنه بین‌الملل و نشان‌دهنده اقتدار جمهوری اسلامی ایران است.» سفیر ایران در لندن نیز اتفاقات شب گذشته در شورای امنیت را شکست دیگری برای آمریکا و شخص نیکی هیلی نماینده این کشور در سازمان ملل عنوان کرد. حمید بعیدی‌نژاد در مطلبی در کانال تلگرام خود با اشاره به شکست قطعنامه ضدایرانی و یمنی شورای امنیت سازمان ملل متحد نوشت: «دیروز شورای امنیت به‌هنگام بحث پیرامون یمن، به‌جای تلاش برای یافتن راه‌حل جامع برای توقف جنگ و فشار بر سعودی و حامیانش برای پایان دادن به کشتار انسان‌های بیگناه، به عرصه اختلافات سیاسی پیرامون ایران تبدیل شده بود.
آمریکا در قطعنامه‌ای که در مورد یمن بود هیچ‌توجهی به یمن نداشت.» او با تبیین اهداف آمریکا از پیشبرد این پیش‌نویس را ۳ هدف دانست و گفت: «ایران ناقض تحریم‌ها علیه یمن اعلام شود، به بهانه بحث موشک، قطعنامه یمن و اجرای قطعنامه ٢٢٣١ مرتبط شده و بحث موشک‌های ایران در دستور کار شورای امنیت قرار گیرد و نهایتا با ناقض دانستن ایران، امکان وضع تحریم‌های جدید شورای امنیت علیه ایران فراهم شود.» بعیدی‌نژاد افزود: «آمریکا در تحقق این اهداف حتی حمایت کامل کشورهای غربی را هم نداشت و در نتیجه متن پیش‌نویس تغییرات زیادی کرد و محکومیت‌ها جای خود را به ابراز نگرانی داد. ولی این تغییرات هم به حدی نبود که نگرانی‌های روسیه را تامین کند، بنابراین قطعنامه وتو شد و شکست کاملی برای آمریکا و شخص نیکی هیلی رقم خورد. بهرام قاسمی سخنگوی وزارت‌خارجه نیز با انتقاد از رویه آمریکا و متحدان آن گفت: «تاکید مجدد می‌کنم که ما ارسال سلاح به یمن نداریم و این ادعاهایی که در این زمینه مطرح می‌شود، فرافکنی است و توسط کسانی مطرح می‌شود که اقدام به تجاوز و خشونت علیه مردم یمن کرده‌اند.» او در مورد قطعنامه پیشنهادی بریتانیا گفت: «ما علاقه‌مند بودیم کسانی که صحبت از دلسوزی و حل مشکل یمن می‌کنند، در مسیری حرکت کنند که مسائل را پیچیده‌تر نکنند در حالی‌که این قطعنامه نه‌تنها کمکی به مردم یمن نمی‌کند بلکه وضعیت را سخت‌تر می‌کند.»
قاسمی افزود: «در این ارتباط یک نوع تناقض در رفتار و عملکرد دولت انگلیس دیده می‌شود. دولت انگلیس باید موضع خود را در این ارتباط روشن کند و از دیگر سو باید توجه داشت عموم سلاح‌هایی که علیه مردم یمن مورد استفاده قرار گرفته انگلیسی و آمریکایی بودند و این سلاح‌ها از سوی این دو کشور به کشور متجاوز صادر شده‌اند.»
