سقف‌های پوشالی بر سر پاساژ «رشتی‌ها»
چیزی بیشتر را یک سال از حادثه فروریختن پلاسکو می گذرد و هنوز خسارت دیدگان این حادثه به حق و حقوق‌شان نرسیده اند. کسبه ای که هر ماه مقابل پلاسکو جمع می شوند و از نهادها و سازمان های مختلف برای رسیدگی به وضعیت‌شان کمک می‌خواهند؛ این در حالی بوده که این وظیفه صاحب اصلی ساختمان است که از آن‌ها حمایت کند. در واقع بنیاد مستضعفان به عنوان مالک قانونی این ساختمان هنوز برای روشن شدن وضعیت پلاسکویی ها راهکاری ارائه نداده است و بلاتکلیفی آن‌ها همچنان ادامه دارد.
البته زنگ خطر تخریب و ریزش مجتمع های تجاری و پاساژهایی که در بافت فرسوده قرار دارند یا در معرض خطر هستند، مدت‌هاست به صدا در آمده است. همان زمانی که پلاسکو فروریخت، شهرداری یکی از مقصران اصلی این ماجرا بود که چرا در یک اقدام به‌موقع دستور پلمب ساختمان را نداده است. پاساژهای علاءالدین و آلومینیوم از جمله اصلی ترین ساختمان ها هستند که درگیری ها برای تعطیلی آن‌ها میان شهرداری و مالک ساختمان وجود دارد ولی همچنان به فعالیت‌شان ادامه می دهند. دیروز شهرداری تهران همراه با نیروی انتظامی به دستور مقام قضایی، پاساژ مبصر در خیابان جمهوری تهران را پلمب کرد.
پیمان حسین محسنی، شهردار منطقه۱۲ به ایرنا گفته است:« اهمیت ایمن سازی و رفع خطر املاک ناایمن در منطقه ۱۲ در اولویت فعالیت‌های کاری منطقه است و تدبیر شهردار محترم تهران نیز رسیدگی ویژه به این موضوع است. بر همین اساس و برابر اخذ دستور مقام محترم قضایی و پس از ارائه اخطارهای مکرر و بی توجهی کسبه و مالکان پاساژ مبصر به عنوان یکی از اولویت های مهم در بحث املاک ناایمن، بامداد ديروز همکاران شهرداری با اطلاع قبلی به محل مراجعه و نسبت به اجرای دستور قضایی اقدام کردند». محسنی در ادامه صحبت هایش از جدیت شهرداری برای پلمب این ساختمان سخن گفته است:« شهرداری با جدیت نسب به فرآیند رفع خطر و ایمن سازی با هماهنگی مقام قضایی و دیگر دستگاه های مربوطه اقدام خواهد کرد و در راستای حفظ جان و مال شهروندان از هیچ اقدامی کوتاهی نخواهد كرد».
پلمب این پاساژ در حالی انجام می شود که چیزی نزدیک به پنج هزار ساختمان فرسوده در تهران وجود دارد که باید ترمیم شوند و بعد به کاربری شان ادامه دهند. این رقم را اردیبهشت امسال ابوالفضل قناعتی،عضو هیات ريیسه شورای شهر سابق تهران اعلام کرده و گفته بود:« سازمان آتش نشانی شهرداری تهران این 17 هزار ساختمان را بررسی کرده که پنج هزار مورد آن شرایط مشابه پلاسکو دارند». او با اشاره به ساماندهی ساختمان‌های ناایمن در شهر تهران ادامه داد:« بر اساس آمارهای به دست آمده هم اکنون 17 هزار ساختمان ناایمن در شهر تهران وجود دارد. سازمان آتش نشانی شهرداری تهران این 17 هزار ساختمان را بررسی کرده که پنج هزار مورد آن شرایط مشابه پلاسکو دارند. هم اکنون باید برای این ساختمان‌ها که از نظر سازه و کاربری، سیستم خدمات برق، آب و گاز قدیمی دارند، برنامه‌ریزی مناسبی صورت گیرد تا مشکل آن‌ها برطرف شود، چراکه این ساختمان ها بحث مقررات ملی ساختمان را رعایت نکرده‌اند». قناعتی در ادامه صحبت هایش به ماده 22 مقررات ملی ساختمان اشاره و تاکید کرد:« باید به مالکانی که مقررات ساختمان سازی را رعایت نمی‌کنند، تذکر داده شود و همچنین مراجع قضایی نیز باید آن‌ها را پلمب کند تا مالکان نسبت به ایمن‌سازی اقدام کنند و سازمان آتش نشانی نیز باید بر اساس قانون و مقررات خود ایمنی ساختمان را تایید کند».
قانونی برای حمایت از کسبه بعد از پلمب ساختمان وجود ندارد
اما آیا قانونی برای حمایت از کسبه ای که در این ماجرا قربانی می شوند وجود دارد؟ آیا شرکت های بیمه ای هستند که خسارت کسبه را بدهند؟ مسعود آقایی،کارشناس بیمه در گفت و گو با «قانون» درباره قوانین بیمه ای حمایت از کسبه در این موارد می گوید:« بعد از واقعه پلاسکو، شهرداری درباره قوانینی که درباره ساختمان های فرسوده دارد، احساس مسئولیت می کند و هوشیارانه تر عمل می‌کند. در قوانین شهرداری آمده که اگر به ساختمانی تذکر داده شد و این قوانین اجرا نشد، می تواند آن ساختمان را پلمب کند» او با اشاره به اینکه این کار شهرداری قانونی است ،ادامه می دهد:« اما درباره اینکه شرکت های بیمه باید به کسبه بیمه ای پرداخت کنند یا نه، ماجرا کمی پیچیده است؛چون در این باره هیچ گونه بیمه نامه ای وجود ندارد که بر اثر عدم رعایت اصول ایمنی خسارتی به کسبه پرداخت کند. برای همین شرکت های بیمه در این گونه موارد هیچ‌گونه ورودی ندارند». او درباره اینکه چه ارگانی بعد از این ماجرا باید از کسبه ای که برای مدت ها بیکار می‌شوند حمایت کند، می گوید:« معمولا وظیفه حمایت از کسبه برعهده هیات مدیره ساختمانی است که پلمب و دچار ضرر و زیان شده است.
هیات مدیره در اسرع وقت باید به انجام اصول ایمنی که شهرداری یا آتش نشانی یا ارگان‌های مربوطه آن‌ها را متذکر شده است، اقدام کند تا هر چه زودتر ساختمان بازگشایی شود. در غیر این صورت شهرداری به وظیفه قانونی اش عمل کرده است». این کارشناس بیمه ای با بیان اینکه با توجه به اتفاقی که در پلاسکو افتاد شهرداری در این مورد کوتاه نمی آید، گفت:« فکر نمی کنم شهرداری دوباره این پاساژ را بازگشایی کند؛ چون در ماجرای پلاسکو به شهرداری تهران ایرادات بسیار زیادی وارد شد که چرا به وظایف قانونی اش عمل نکرده است. به هر حال تهران تعداد زیادی پاساژ و مجتمع های تجاری دارد که در بافت فرسوده هستند و احتمال فروریختن آن‌ها بسیار زیاد است». پلمب این پاساژ در حالی انجام می شود که هم اکنون تعداد زیادی بیمارستان فرسوده نیز در تهران وجود دارند که همگی در معرض تخریب هستند. تمام بيمارستان هاي فعلي پايتخت بيش از ۵۰ سال قدمت دارند و به هيچ عنوان در برابر زلزله مقاوم نيستند و از آنجا که تهران روي گسل هاي متعددي قرار دارد و ممکن است هر لحظه زمين لرزه اي در آن رخ دهد، بايد چاره اي انديشيد.
اين اخطاری است وزیر بهداشت چندی قبل در گفت و گو با رسانه ها اعلام کرده بود. این در حالي است که پيش از اين اعلام شد براي بازسازي همه بيمارستان هاي فرسوده، 6 هزار ميليارد تومان اعتبار لازم است که پرداخت يکباره اين مبلغ امکان پذير نيست. در اين شرايط، پرسش اين است که با توجه به تاسيسات قديمي و پيچيده اين بيمارستان ها و همچنين قديمي‌بودن ساختمان هاي اين مراکز درماني، آيا هزينه کردن براي مقاوم سازي آن‌ها در برابر زلزله مقرون به صرفه تر است يا اينکه بيمارستان هاي جديدي جايگزين آن‌ها شود؟
کسبه زیر بار سنگین ساختمان می مانند
اما اگر مالک ساختمان تمایلی برای ترمیم ساختمان و بازسازی نداشته باشد، تکلیف کسبه چیست. این سوال را مهدی روان‌شادنیا، کارشناس نظام مهندسی به «قانون» پاسخ داده است. او می‌گوید:« قانون شهرداری‌ها در ماده 55 وظایف شهرداری را مشخص کرده و در کنار آن، وظیفه مالک یا بهره بردار ساختمان را نیز معلوم کرده است. مالک باید ساختمان ایمنی را برای کسبه تامین کند که برای استفاده‌کنندگان آن ساختمان مشکلی پیش نیاید. البته در قانون هم مشخص نشده است که اگر کسبه دچار چنین خسارتی شوند، از کجا باید حمایت شوند. تنها موردی که وجود دارد این است که مالک ساختمان باید خسارت ها را بدهد ومشکلات را هر چه زودتر برطرف کند» .او با اشاره به اینکه شهرداری باید رأسا در در پلمب این ساختمان ها وارد شود، افزود:« شهرداری مکلف است از ساختمان‌هایی که در معرض حریق و تخریب هستند یا می‌توانند برای اشخاص ثالث یا دیگر شهروندان مشکلاتی را به وجود بیاورند، وارد عمل شود.
روزنامه قانون نوشت:البته در مواردی که مالک ساختمان به هر دلیلی مایل به برطرف کردن این مشکل نباشد، شهرداری می‌تواند رأسا اقدام کرده و خودش مشکل را برطرف کند. البته در این مورد شهرداری باید یک و 15 صدم درصد هزینه کرد خود را از مالک ساختمان دریافت کند» امامساله‌ای که در این میان اهمیت دارد، این است که کسبه ضربه اصلی این اتفاق را می‌بینند و قانونی برای حمایت از آن‌ها وجود ندارد. به طور مثال ريیس بنیاد مستضعفان، مالک ساختمان پلاسکو از همان روزی که ساختمان فروریخت، گفت من اینجا را دو ساله می‌سازم؛ درحالی‌که هنوز اقدامی صورت نگرفته و کسبه ضررهای فراوانی را متحمل شده اند.
