“دریاچه ارومیه” قربانی ناهماهنگی دستگاه‌ها/”برنامه ششم توسعه”جدی‌ترین مانعِ رفع مشکلات حوضه‌های آبریز
مدیرکل دفتر مدیریت بهم پیوسته منابع آب حوضه‌های آبریز دریای خزر و دریاچه ارومیه با بیان اینکه عدم هماهنگی برنامه‌ها در سازمان‌های مختلف مشکل کل کشور در تمام حوضه‌های آبریز است، گفت: معتقدم مجموعه حاکمیت باید خود را تنظیم کند و برنامه‌های هم‌راستا داشته باشد. یکی از بارز‌ترین مشکلات ما برنامه ششم توسعه است که سرفصل‌های محیط‌زیست و سرفصل‌های وزارت نیرو در بخش آب و سرفصل‌های جهاد کشاورزی در برنامه ششم توسعه به شدت باهم متضاد هستند. نمی‌توان هم اکوسیستم را حفظ کرد و هم با همین روش سنتی کشاورزی را توسعه داد.
مرتضی موسوی در گفت‌وگو با ایلنا درباره کاهش تراز دریاچه ارومیه با بیان اینکه تغذیه دریاچه ارومیه به دو صورت انجام می‌شود، گفت: بخشی از تغذیه دریاچه از طریق بارش‌های مستقیم بر سطح اکولوژیک دریاچه است که مقدار آن در سال‌های نرمال یک میلیارد و ۳۸۰ میلیون مترمکعب است و حدود ۳. ۱ میلیارد مترمکعب به صورت جریان‌های سطحی و زیرزمینی وارد دریاچه می‌شود.
او با بیان اینکه در سال‌های اخیر بویژه سال گذشته بارش‌ها کاهش پیدا کرده‌است، توضیح داد: متاسفانه جریان‌های ورودی هم به دلیل برداشت‌های زیاد کاهش پیدا کرده است، یعنی برداشت در سطح حوضه آبریز دریاچه ارومیه به چند دلیل از جمله گسترش سطح زیر کشت، تغییر الگوی کشت و افزایش طرح توسعه منابع آب در این حوضه که با افزایش سد‌ها و چاه‌هایی که در این منطقه احداث و حفر شده‌اند، باعث شده که جریانات ورودی به دریاچه کاهش پیدا کند.
مدیرکل دفتر مدیریت بهم پیوسته منابع آب حوضه‌های آبریز دریای خزر و دریاچه ارومیه گفت: در سال‌هایی که وضعیت خوب بود و بارش‌های مناسب داشتیم، حوضه آبریز دریاچه اورمیه ۳۸۵ میلیمتر بارش داشت، اما در سال‌های کم‌بارش ۱۸ سال اخیر به ویژه سال گذشته بارش‌ها کاهش داشته و میانگین بارش ۳۸۵ میلیمتری در دوره‌های پربارش به ۲۰۸ میلیمتر در سال‌های کم‌بارش تبدیل شده است.
موسوی با بیان اینکه تراز نرمال دریاچه ارومیه ۱۲۷۴ متر است، گفت: متاسفانه در حال حاضر شرایط نرمال دریاچه به دلیل دخالت انسان بهم ریخته است اگر انسان دخالت نمی‌کرد، دریاچه خود به خود وضعیت خود را در سال‌های پربارش و کم‌بارش متعادل می‌کرد، اما دخالت انسان در این چرخه باعث افزایش مصرف آب و موجب شده است تراز دریاچه نسبت به سال گذشته ۲۵ سانتی‌متر کاهش داشته باشد.
او با بیان اینکه انسجام در برنامه‌های اجرایی و دستگاه‌ها وجود ندارد، خاطرنشان کرد: در مجموعه حاکمیت اعم از قوه‌‌های مجریه، قانونگذاری و قضاییه باید جامعیتی وجود داشته باشد تا برنامه‌ها منطبق بر مصوبات پیش برود. در اینجا نقش سازمان مدیریت برنامه‌ریزی بسیار پررنگ است و این سازمان باید برنامه‌های دستگاه‌های اجرایی را با هم هماهنگ کرده و منطبق بر برنامه کلان کشور اعتبارات را تخصیص دهد.
مدیرکل دفتر مدیریت بهم پیوسته منابع آب حوضه‌های آبریز دریای خزر و دریاچه ارومیه با بیان اینکه باید بین سطوح ملی، استانی و محلی انسجام بیشتری داشته باشیم تا یک اتفاق بیفتد، تصریح کرد: مهم‌ترین موضوع برای رسیدن به تعادل در دریاچه ارومیه و کاهش مصرف آب است و با توجه به اینکه کشاورزی در استان آذربایجان غربی بیشترین سهم را دارد بحث معیشت جایگزین مطرح می‌شود اگر می‌خواهیم مصرف آب را کاهش دهیم باید اشتغال جایگزین برای کشاورزان منطقه ایجاد کنیم.
موسوی با بیان اینکه عدم هماهنگی برنامه‌ها در سازمان‌های مختلف مشکل کل کشور ما در تمام حوضه‌های آبریز است، گفت: معتقدم مجموعه حاکمیت باید خود را تنظیم کند و برنامه‌های هم‌راستا داشته باشد. یکی از بارز‌ترین مشکلات ما برنامه ششم توسعه است که سرفصل‌های محیط‌زیست و سرفصل‌های وزارت نیرو در بخش آب و سرفصل‌های جهاد کشاورزی در برنامه ششم توسعه به شدت باهم متضاد هستند. نمی‌توان هم اکوسیستم را حفظ کرد و هم با همین روش سنتی کشاورزی را توسعه داد.
او ادامه داد: باید توجه کنیم که بارش‌های ما محدود است و باید برنامه‌ریزی‌هایمان سازگار با این بارش‌ها و روان‌آب‌ها باشد. اگر قرار باشد هر بخش، شهرستان و وزارت‌خانه‌ای برای خود برنامه‌ای بدون توجه به مسائل کلان کشور تدوین کند بی‌شک با مشکلات اساسی مواجه شده و آشفتگی ایجاد می‌شود که به طور حتم بیشترین ضربه به محیط‌زیست وارد می‌شود.
مدیرکل دفتر مدیریت بهم پیوسته منابع آب حوضه‌های آبریز دریای خزر و دریاچه ارومیه خاطرنشان کرد: کشورهای توسعه یافته و پرآب همیشه در برنامه‌هایشان برای استفاده از منابع آب تجدید‌پذیر سقفی را قائل می‌شوند و اینطور نیست که بی‌محابا از آب‌های تجدید‌پذیر بهره‌برداری کنند بلکه در عالی‌ترین سطح کشورشان سقفی برای استفاده از آب‌های تجدید‌پذیر مشخص کرده و با ایجاد یک مکانیزم مشخص اجازه نمی‌دهند کسی بیشتر از این سقف استفاده کند.
موسوی تاکید کرد: ما متاسفانه بیش از تحمل و ظرفیت حوضه‌های آبریز برنامه‌ریزی کردیم و باید برای امرار معاش این جمعیت راهکارهایی پیدا کرده تا بتوانیم مصرف را کاهش دهیم بدون تعارف کاهش سطح زیرکشت و تغییر الگوی کشت به سمت استفاده از محصولات کم‌آب‌تر می‌تواند وضعیت حوضه‌های آبی کشور را بهبود و نجات بخشد.
