رمزگشایی از شرط و شروط ترامپ برای «برنامه موشکی ایران» /کارشناس مسائل نظامی: موشک های ایران دفاعی است نه تهاجمی

یک کارشناس مسائل نظامی و استراتژیک می گوید ایران هیچ برنامه ای برای تولید سلاح هسته ای نداشته و برنامه آن کاملا دفاعی است.
یکی از شروطی که ترامپ برای تایید برجام در سررسید بعدی گذاشته است مذاکره روی برنامه موشکی ایران و وصل کردن آن به برجام است. هدف ترامپ محدود شدن برنامه موشکی ایران است. اما چه اهدافی پشت این شرط ترامپ وجود دارد؟ آیا برنامه موشکی یک کشور و موشک های آن مسئله ای دفاعی است یا موضوعی تهاجمی؟ کشوری مانند ایران با در نظر گرفتن چه مسائلی در راستای توسعه برنامه موشکی خود گام بر می دارد؟ با داشتن موشکهای متعارف می توان مسابقه ای تسلیحاتی برای وارد کردن ضربه اول به دیگر بازیگران وارد کرد؟

نامه نیوز در این باره با اسماعیل بشری کارشناس مسائل تسلیحاتی گفت و گویی کرده است که از نظر می گذرانید.

***

نظر شما در مورد هدف ترامپ از گذاشتن شرط در مورد برنامه موشکی چیست؟ به نظرتان برنامه موشکی هر کشوری مانند ایران می تواند این پالس را بدهد که برنامه های نظامی آن کشور حالتی تهاجمی دارد و این باعث نگرانی جامعه بین الملل شود؟

اصولا برنامه موشکی برای دو موضوع بکار برده می شود. یعنی برای کارهای ضد هواپیمایی یا ضد موشکی. مثلا موشک‌هایی وجود دارند که به آن‌ها می‌گویند موشک‌های پدافندی. این‌ها رهگیر هستند و کارشان پدافندی است، یعنی دفاعی هستند. ولی وقتی موشک بالستیک بحثش پیش می‌آید، انواع کوتاه‌برد، میان‌برد و برد بلند و قاره‌پیما و این‌ها همه‌شان شکل تهاجمی دارد. تهاجمی به این صورت که به هر حال هواپیما هم داشته باشید، هواپیما که صرفا دفاعی نیست که وقتی دشمن به خاک شما حمله کرد، این هواپیما با آن مقابله کند.

در صورت بروز جنگ، خود هواپیما هم شکل تهاجمی به خودش می‌گیرد و به خاک دشمن حمله می‌کند، یعنی اصولا سلاح با آن تعریفی که گفتم، موضوع توپ‌های ضدهوایی یا موشک‌های ضدهوایی به میان می آید، این‌ها پدافندی است، ولی بقیه سلاح‌هایی که هر کشوری در اختیار دارد، می‌تواند هم شکل دفاعی داشته باشد و هم شکل تهاجمی داشته باشد؛ هم آفندی باشد و هم پدافندی. اما این‌که برای ضربه اول به‌کار رود یا ضربه دوم، این ضربه اول و دوم فقط خواست جنگ‌های استراتژیک است، یعنی جنگ‌هایی که بحث استفاده از سلاح‌های هسته‌ای به کار می‌رود، یعنی در آن مسئله می‌تواند به صورت حمله اولیه باشد، یعنی کشوری به‌عنوان شروع‌کننده باشد، ابتدائا با موشک خودش یک هدفی را در خاک دشمن بزند؛ برای مثال با استفاده از سلاح هسته‌ای. بعد وقتی آن کشور دوم بتواند از حمله اول جان سالم به‌در ببرد، او حمله متقابل می‌کند.

در مسائل استراتژیک وقتی سخن از ضربه اول و دوم می شود، کشور دارنده موشک می تواند ضربه اول را بزند، این موضوع در مورد ایران برای دیگران نگرانی ایجاد می کند؟

وقتی صحبت از ضربه اول و دوم می‌شود، این ضربات اول و دوم اصطلاحی است که در جنگ‌های هسته‌ای به‌کار می‌رود، یعنی در جنگ‌های متعارف آنچنان کاربرد ندارد. به هر حال در یک جنگی یک کشوری آغازکننده است و کشور دیگر هم می‌آید پاسخ او را می‌دهد. از این رو آن اصطلاحی که به عنوان ضربه اول و ضربه دوم بکار می رود، بیشتر در مسائل جنگ‌های هسته‌ای به کار می‌رود. ما هم که نه سلاح هسته‌ای داریم و نه دنبالش هستیم و همیشه هم در سیاست اعلامی ما این است که ما آغازکننده حمله به کشور دیگر نخواهیم بود و سلاح‌های ما بیشتر دفاعی است، موشک ما نیز در نتیجه دفاعی است. از آنجایی که در اثر سال‌ها تحریم ما نمی‌توانیم هواپیمای جنگنده خریداری کنیم و کشورها از فروش آن به ما خودداری می‌کنند، به هر حال یک کشور نمی‌تواند خودش را به دست و قضا و قدر بسپارد و ساکت بنشیند یا توان نظامی‌اش افت کند.

جایگزینی که ما برایش پیدا کردیم، موشک‌های بالستیک است؛ حالا یا موشک‌های کروز است یا موشک‌های بالستیک است که اگر کشور ما مورد تهاجم دشمن قرار گرفت، ما هم بتوانیم به آن‌ها پاسخ درخور را بدهیم. روی همین حساب از نظر عرف بین‌المللی و منشور ملل متحد، شما هیچ کشوری را نمی‌توانید از دفاع مشروط خود منع کنی، یعنی منشور ملل متحد هم به کشورها اجازه دفاع مشروع از خودشان داده است. روی همین حساب ما اگر مورد تهاجم قرار بگیریم، باید وسایلی داشته باشیم که پاسخ درخوری به دشمن خودمان بدهیم. تمام این‌ها درنتیجه یک حالت بازدارندگی ایجاد می‌کند که دشمن به کشور ما حمله نکند.

اگر ما تقویت دفاعی نکنیم، همیشه این وسوسه را در دشمنان ایجاد می‌کند که می‌توانند به مناطقی از ایران حمله کنیم، کما این‌که بعد از پیروزی انقلاب یک چنین اتفاقی افتاد و صدام از خلأیی که به وجود آمده بود و تضعیفی که در ارتش ایران صورت گرفته بود، استفاده کرد و به ایران حمله کرد و یک جنگ هشت ساله را ما پشت سر گذاشتیم. این تجربه‌ای بود که ما هوشیار باشیم که همیشه توان دفاعی خودمان را در حد مطلوبی نگه داریم.

نظر شما در مورد هدف ترامپ برای وصل‌کردن برجام به برنامه موشکی چیست؟ در حالی که بارها گفته شده برنامه ما دفاعی است ولی ترامپ سخن از مذاکره روی برنامه موشکی می زند.

در داستان برجام، موضوع مسئله موشکی ایران به آن صورتی که آقای ترامپ موردنظرش است، مطرح نشده است. یعنی حتی در قطعنامه شورای امنیتی که مربوط است به برجام، در آن‌جا از ایران خواسته شده که از رفتن به سراغ موشک‌هایی که توان حمل سلاح هسته‌ای داشته باشند، خودداری کند. خب ایران هم که همیشه گفته من دنبال موشک‌هایی نیستم که توان حمل سلاح هسته‌ای داشته باشد و این موشک‌های برد بلندی هم که ما داریم آزمایش می‌کنیم و وارد سیستم دفاعی خودمان کردیم، بیشتر از این‌که هدف تهاجم باشد، بیشتر یک نوع بازدارندگی در دشمنان ایجاد می کند تا این‌که به کشور ما حمله نکنند. اما او به هر حال می‌خواهد به هر نحوی که شده، توانایی دفاعی کشور را بسیار پایین بیاورد تا بتواند اگر مقاصدی داشته باشند، با فراغ بال انجام دهند.