نبرد برای اثبات زیبایی/ فناوری کاهش مصرف برق در راه است

برگزیده جایزه مصطفی(ص) معتقد است که یک ریاضی‌ دان در پیکار برای یافتن اثبات زیبایی است؛ وی در قالب طرحی می خواهد به فناوری کاهش مصرف برق دست پیدا کند.

جایزه مصطفی(ص) جایزه عالی علم و فناوری است که هر دو سال یکبار به دانشمندان جهان اسلام اعطا می شود. منابع مالی این جایزه به مبلغ ۵۰۰ هزار دلار از طریق موقوفات علمی تامین می‌شود؛ «علوم و فناوری نانو»، «علوم و فناوری زیستی و پزشکی»، «علوم و فناوری اطلاعات و ارتباطات» و «طرح برتر دانشمند مسلمان» از جمله رشته هایی هستند که برگزیدگان بر اساس آنها مورد ارزیابی قرار می گیرند.

دوسالی است که برترین های جهان اسلام کاندیدای جایزه عالی علم و فناوری؛ جایزه مصطفی(ص) می شوند و طی این مدت ۴ نفر موفق به دریافت این جایزه ۵۰۰ هزار دلاری شده اند.

پروفسور «جکی یینگ» مدیرعامل و عضو هیات علمی موسسه نانو فناوری و مهندسی زیستی از سنگاپور در حوزه علوم و نانو فناوری زیستی و پروفسور «عمر یاغی» از کشور اردن، رئیس موسسه علوم نانو انرژی کاولی و عضو هیات علمی دانشگاه برکلی آمریکا، در حوزه علوم و فناوری نانو، برگزیدگان نخستین دوره جایزه مصطفی(ص) در سال ۱۳۹۴ بودند.

امسال هم دومین دوره جایزه مصطفی(ص) در تالار وحدت با حضور دانشمندان جهان اسلام برگزار شد که پروفسور «محمد امین شکراللهی» از برگزیدگان جایزه در بخش عمومی (طرح برتر دانشمند مسلمان) و پروفسور «سامی ارول گلنبی» دانشمند کامپیوتر، مهندس الکترونیک، عضو انجمن علمی ترکیه به عنوان برگزیدگان دومین دوره جایزه مصطفی(ص) معرفی شدند.

در همین راستا گفتگویی با پروفسور محمد امین شکراللهی برگزیده دوره دوم جایزه مصطفی(ص) داشتیم. مشروح گفتگوی مهر با پروفسور امین شکراللهی به شرح زیر است؛

*لطفا نظرتان را درباره جایزه مصطفی و چشم انداز آینده آن بفرمایید.

جایزه مصطفی(ص) برای دومین بار اعطا شد و به این دلیل هنوز نو است؛ باید پیشرفت آن را به دقت نگریست. ولی‌ می‌توان با اطمینان گفت که اگر همانند وضعیت کنونی، علم و پیشرفت را مدّ نظر قرار بگیرد، این جایزه می تواند جزو بزرگترین جوایز علمی‌ دنیا باشد.

*با توجه به اینکه جایزه مصطفی(ص) به مسلمانان برجسته دنیا اعطا می شود و این بار بر اساس سوابق درخشان و فعالیت های شما در عرصه فناوری اطلاعات به عنوان اولین ایرانی طی دو دوره موفق به اخذ جایزه شدید، آینده علم و فناوری را در کشورهای اسلامی چگونه پیش بینی می کنید.

کشورهای اسلامی یکسان نیستند و نمی‌توان در یک کلمه علم و فناوری را در همه این کشورها با یکدیگر مقایسه کرد. در بین این کشورها ایران و ترکیه از اهمیت خاصی‌ برخوردار هستند؛ از این لحاظ که تحقیقات در این دو کشور بسیار فراوان و متنوع است.

بعد از آن می‌توان از مصر نام برد که دانشمندان برجسته تربیت کرده و در حال حاضر در سطوح مختلف به کار و تحقیق مشغولند.

در خیلی‌ کشورهای دیگر اسلامی تحقیقات کمتر وجود دارد. بعضی‌ از آن کشورها با وارد کردن علم به صورت استخدامِ نخبه‌های دیگر نقاط جهان سعی‌ بر ازدیاد حجم تولید علم دارند؛ بعضی‌ دیگر کشورها نیز چنان در مسائل خود غوطه ورند که اصلا نمی توانند به تحقیقات پیشرفته بیاندیشند.

*در تکمیل سوال قبلی می توانید بفرمایید چقدر می توان امیدوار بود که علم در جهان اسلام به دوران طلایی گذشته خود بازگردد؟ رمز این بازگشت را در چه می بینید.

فکر می‌کنم برای رسیدن به این دوران باید یک یا دو کشور پیش قدم شوند؛ مراکز علمی‌ خود را پرورش دهند و دیگر کشورها را نیز در این مسیر یاری کنند.

*آیا تمایل به همکاری با مراکز علمی و دانشگاهی داخل کشور دارید یا درخواست همکاری نیز داشته اید؟

من از زمان دانشجویی با مراکز علمی‌ ایران در تماس هستم و با آنها همکاری دارم. در این میان می‌توان از دانشگاه تهران، دانشگاه شریف و مرکز تحقیقات در فیزیک نظری و ریاضیات نام برد. در سالهای اخیر نیز با مراکز علمی دیگر در ایران تماس برقرار کرده‌ام و همکاریهایی دارم.

*نظرتان درباره بازگشت به ایران چیست؛ آیا برای این مسئله برنامه ای دارید؟

من از ۱۶ سالگی دیگر در ایران نبوده‌ام و به این دلیل تا حدی نمی‌توان در مورد بازگشت صحبت کرد چرا که دوران اصلی‌ یادگیری ام را در خارج از ایران سپری کرده ام.

در حال حاضر مشغله‌های زیادی دارم که به خاطر آنها نمی توانم خارج از سوئیس زندگی‌ کنم. ولی‌ امیدوارم در سالیان آینده از شدت این کارها بکاهم و در عوض حجم کارهایم در ایران را ازدیاد بخشم.

*چه چیزی در دنیای ریاضیات شما را به این علم علاقه مند کرد؟ راغب هستیم که در خصوص زیبایی های این علم برایمان بگویید.

ریاضیات بیشتر از این که یک علم باشد، یک هنر است. شما ریاضیات را با تعداد کمی‌ اصل شروع می کنید. با استناد به این اصل‌ها و با استفاده از اصول منطق می توانید به قضایای مختلفی‌ برسید. مانند این است که جلوی کوهی بلند قرار گرفته باشید، به شما طناب و تیشه کوهنوردی داده باشند و از شما خواسته باشند نقشه کاملی از این کوه تهیه کنید؛ از غارها، چشمه ها، سنگها، درختان، حیوانات، راه ها و غیره. حال شما هستید و مهارت شما.

بعضی‌ اوقات می توانید با یافتن میانبرهایی استثنایی چیزهایی بیابید که هیچ وقت فکرش را هم نمی‌کردید. گاهی روزها، هفته ها، ماه ها و شاید سال‌ها به دنبال چیزی می‌گردید و هنگامی که آماده هستید همه چیز را ترک کنید، یک دفعه راه حل مورد نظر برایتان محرز می شود.

این راه حل‌ها که ما آن را اثبات می‌نامیم هم زیبا و هم زشت هستند. اثبات‌های زیبا اثبات‌هایی‌ هستند که از ایده‌های جدید و پر بار استفاده می کنند تا حجم اثبات را کم کنند. هنگامی که چنین اثباتی می یابید انگار دنیا را به شما داده اند.

زندگی‌ یک ریاضی‌ دان تا حدی خلاصه می شود در پیکار و نبرد برای یافتن اثبات هر چه زیباتر و بهتر.

*این علاقه شما به ریاضیات منجر به ابداعی مبنی بر «کد رپتور» شده است؛ درباره کدهایی که توسط شما ابداع شده اند توضیح بفرمایید و بگویید چشم انداز کاربرد این کدها را چگونه ارزیابی می کنید.

تصور کنید که می خواهید یک فایل را از یک فرستنده به یک گیرنده از طریق یک شبکه ماهواره ای ارسال کنید. فایل ممکن است بسیار بزرگ باشد آنچه شما انجام می دهید این است که فایل را به قطعات کوچکتری به نام بسته ها تقسیم کنید. هنگامی که این بسته ها را از طریق ماهواره ارسال می کنید، برخی به گیرنده می رسند و برخی نمی رسند.

چگونه بسته هایی را که دریافت نکرده اید بازسازی می کنید؟ کدهایی که به وجود آورده ایم دقیقا این کار را انجام می دهند. ما چیزی را به نام «چشمه دیجیتالی» ساختیم. این چشمه می تواند از یک فایل داده شده یک تعداد نامتناهی بسته ایجاد کرده و آنها را از طریق ماهواره ارسال کند.

به عنوان مثال، اگر فایل شما ۱۰۰ مگابایت باشد، می توانید آن را با دریافت ۱۰۰ مگابایت بسته های چشمه ای، بدون توجه به ترتیب یا زمان ارسال آن ها، بازسازی کنید. اگر در مورد آن فکر کنید، ساخت یک چنین چیزی آسان نیست. شما نیاز به ساختارهای ریاضی پیشرفته ای دارید تا بتوانید چنین موضوعی را طراحی کنید. این کدها در حال حاضر توسط بسیاری از استانداردهای مختلف برای انتقال داده ها از طریق شبکه های بی سیم، ماهواره ای و اینترنت مورد استفاده قرار می گیرند.

* آیا پروژه تحقیقاتی در دست دارید که بتواند همانند پروژه قبلی کاربردی باشد؟

در حال حاضر پروژه من در زمینه الکترونیک است و در حال انجام کار روی این طرح هستم. ما در حال توسعه نوع جدیدی از ارتباط بین قطعات الکترونیکی هستیم که به وسیله آن مصرف برق کاهش و سرعت دستگاه ها افزایش می یابد.

این فناوری در تلفن های همراه، رایانه، ماهواره، اتومبیل، هواپیما، سرورها و عملا هر دستگاه الکترونیکی که در آینده تولید خواهد شد، مورد استفاده قرار خواهد گرفت.

*چه رویایی برای آینده کار تحقیقاتی خود متصور هستید. در واقع بزرگترین آرزوی تحقیقاتی شما چیست؟

به نظر من رویاها در حین کار بر روی موضوعی به وجود می آیند؛ وظیفه ما تحقق بخشیدن به آنها با کار شدید و مداوم است.

*با توجه به اینکه ابداعات شما کاربردی شده بفرمایید که کدام شرکت های فناوری بزرگ دنیا هم اکنون از دستاوردهای شما استفاده می کنند؟

می توان از شرکت «کوالکام» امریکا نام برد و همچنین چندین شرکت ژاپنی مانند شرکت «سومیتومو»، بعلاوه شرکتهای شبکه های بی سیم مانند «ودافون» انگلیس. فکر می کنم که شرکتهای زیادی باشند، ولی از هنگامی که تکنولوژی ما به وسیله شرکت کوالکام خریداری شد دیگر نمی دانم آنها این کدها را به کدامیک از مشتریانشان فروخته اند.

*جناب دکتر شکراللهی شما در جایی عنوان کردید که علم نباید شخصی و سیاسی باشد به نظر شما داشتن چنین دیدگاهی به علم چقدر می تواند آسیب زا باشد.

علم مانند آبی روان است، اگر آب را محصور کنید اول شور می شود و سپس کلا از بین می رود. به کار گرفتن علم برای مقاصد شخصی یا سیاسی همان محصور کردن آب است. وقتی که آب با اصلش در تماس نباشد به جایی نخواهد رسید.