جدال تازه روحانیون با روحانی
پس از انتقاد برخی چهره‌ها و تشکل‌های روحانیون از سخنان حسن روحانی، دفتر او در واکنشی ضمن تکذیب انتساب این جمله به رییس جمهور که “امام زمان (عج) هم قابل نقد است”، تاکید کرد: «باور و اعتقاد به عصمت انبیاء و ائمه معصومین (ع) از مسلمات قطعی تشیع است.»
به گزارش فرارو، در این اطلاعیه از اصحاب رسانه، سیاسیون، تریبون‌داران، خطبا و خصوصا علمای ارجمند و فضلا‌ی محترم درخواست شده تا پیش از آنکه مطالب تحریف شده و بعضا هدفمند برخی چهره‌های سیاسی در رسانه‌ها را ملاک قضاوت و نقد قرار دهند؛ به اصل جملات بیان شده از سوی رئیس جمهور رجوع کنند.
در این بیانیه آمده است: «حجت الاسلام و المسلمین دکتر حسن روحانی در بخشی از سخنرانی مورد نظر (که متن و فیلم کامل آن نیز در پایگاه اطلاع‌رسانی ریاست‌جمهوری منتشر شده و موجود است) بوضوح از ضرورت تحمل نقد در حکومت سخن می‌گویند و به عنوان شاهد مثال تاکید می‌کنند که حتی در دوره حکومت معصومین علیهم‌السلام هم آن بزرگواران به مردم اجازه می‌دادند نظرات و نقد‌های خود را مطرح کنند. این نکته بیانگر سعه صدر، بزرگواری و تحمل در مشی حکمرانی معصومین و پذیرش نقد مردم و اظهارنظر آن‌ها نسبت به اجزای حاکمیت و نه معصوم (ع) است. این جملات علاوه بر اینکه قرائن تاریخی، فقهی و کلامی بسیاری دارد، به معنای قابل نقد بودن معصومین (ع) نبوده و اینگونه نیز قابل استنباط نیست.».
اما این بیانیه در واقع واکنشی به انتقادات تند صورت گرفته از سوی برخی روحانیون و گروه‌های سیاسی و مذهبی منتشر شده است.
جامعه مدرسین حوزه علیمه قم روز یکشنبه ۲۴ دی، در بیانیه‌ای بدون ذکر نام حسن روحانی، سخنان او “مبنی بر جواز نقد” پیامبر اسلام و امامان شیعه را برخلاف “مسلّمات اعتقادی” شیعیان دانست.
این گروه در بیانیه خود تاکید کرد: «از نظر عقلی، نقد منطقی بدون وجود معیار نقد امکان پذیر نیست و معیار نقد عبارت است از حقایق مسلّمه خطاناپذیر و کلام خدا یعنی قرآن کریم و سنت رسول‌اکرم (صلی الله علیه و آله و سلّم) و معصومین (علیهم السلام) از این دسته از حقایق مسلمه خطاناپذیرند که خود معیار نقد سایر رفتار‌ها و گفتارهاست و نقد آنچه خود معیار نقد است از نظر منطقی باطل و خطای روشن است.»
جامعه مدرسین حوزه علیمه قم همچنین اعلام کرد: «بنابراین نفی عصمت رسول اکرم (صلی الله علیه و آله و سلم) و ائمه معصومین (علیهم السلام) مخالفت صریح با اسلام و مذهب تشیّع است.»
این گروه سیاسی –دینی اصولگرا در ادامه از مسئولین خواست که از ورود به مسائل اعتقادی و تخصّصی فکری در اظهارات خویش پرهیز کنند و تنها به حل مشکلات معیشتی و گرفتار‌های اقتصادی مردم بپردازند.
جامعه مدرسین در بیانیه‌ای تند نوشت: «آنچه مردم از شما‌ها انتظار دارند گره‌گشائی از مسائل و مشکلات زندگی آنان است، نه اظهار نظر در مسائل اعتقادی و تخصصی که نه تنها گرهی از کار مردم باز نمی‌کند که افزون بر مشکلات دنیوی آنان، دین آنان را نیز با مشکل مواجه می‌کند.»
ریاست جامعه مدرسین حوزه علمیه قم بر عهده آیت الله محمد یزدی از چهره‌های برجسته اصولگراست.
روحانی چه گفته بود؟
این انتقاد جامعه مدرسین با وجود اینکه هیچ اشاره آشکاری به رییس جمهور ندارد، اما کاملا مشخص است که درباره سخنان اخیر روحانی در ۱۸ دی ماه در جمع مدیران وزارت اقتصاد بود.
روحانی در آن سخنرانی گفته بود: «همه باید انتقاد شوند و استثناء ندارد. تمام مسئولین در کشور قابل نقداند. ما در کشور معصوم نداریم مگر اینکه یک‌وقت امام دوازدهم ظهور کرد که آن وقت هم می‌شود نقد کرد. پیغمبر هم اجازه نقد می‌داد بالاتر از پیغمبر که در تاریخ نداریم. وقتی پیغمبر صحبتی می‌کرد یک نفر بلند می‌شد و می‌گفت: “ا من الله ام منک؟ ” حرف خودت است یا خدا وحی کرده است؟ اگر می‌گفت: “من الله” که هیچ امر خداست، اما اگر می‌گفت: “منّی” طرف مقابل می‌گفت: قبول ندارم و نقد می‌کرد. ما در زمان حکومت معصوم هم نقد را داریم.»
انتقاد‌های دیگر
این سخنان از همان ابتدا با نقد اصولگرایان روبه رو شد. اولین توجه‌ها در فضای مجازی و از سوی فعالین سیاسی این جریان مطرح شد. پس از آن چند تن از روحانیون برجسته اصولگرا نیز به نقد سخنان رییس جمهور پرداختند.
آیت‌الله محسن اراکی، دبیر کل مجمع جهانی تقریب مذاهب، گفت: «وقتی سوادش را ندارید اعتقادات مردم را رها کنید. مشکلات معیشتی و دنیوی مردم بسیار است.»
در همین حال، مهدی شب‌زنده‌دار، عضو فق‌های شورای نگهبان، گفت: «اگر مقصود این باشد که افرادی نقد می‌کردند و معصومین به آن‌ها اجازه می‌دادند، این بلااشکال است. اما نقد امروز به‌معنای این است که کسی اشتباه دارد و اگر کسی اشتباهش را به او گفت، او باید بپذیرد.»
او خطاب به حسن روحانی اضافه کرد: «معلوم می‌شود در حوزه درست، درستان را نخوانده‌اید و آدم بی‌سواد این حرف‌ها را می‌زند.»
شب‌زنده‌دار گفت: «نقد ائمه از ناحیه کسانی است که به مقامات ائمه آشنا نبودند و یا ریگی به کفش داشتند. ائمه که نقد ندارند. آن‌ها معصومند. پیامبر معصوم بود. این معنا ندارد که ما عقاید شیعه را مورد هجمه قرار بدهیم. ما نسبت به عقاید شیعه با احدی رودربایستی نداریم و اگر بنا باشد این مطالب تکرار بشود همان‌طور که قبلاً هم شبیه این مطلب نسبت به مولا امیرالمومنین (ع) بیان شده بود، بدانند که حوزه در مقابل آن‌ها برخواهد خاست.»
آیت الله ممدوحی نماینده مردم کرمانشاه در مجلس خبرگان رهبری در دوره چهارم و عضو جامعه مدرسین حوزه علمیه قم هم در این باره گفت: «این حرف‌ها غلط است اگر پیغمبر قابل نقد باشد اصلا معصوم نیست اگر معصوم نباشد واجب الاتباع نیست.»
او سخنان روحانی را از سر ناآگاهی دانست و در پاسخ به سوالی مبنی بر این حرف‌ها در زمان پیغمبر (ص) چه کسانی می‌زدند، اظهارکرد: «کسانی بودند که الحاد داشتند و قرآن در مزمت آن‌ها خیلی حرف زده است. این‌ها می‌آمدند آزار و اذیت می‌کردند و انتقاد‌های غلط می‌کردند آن‌ها چه ربطی دارد به این که پیغمبر قابل انتقاد باشد پیغمبر قابل انتقاد باشد معصوم نیست اگر معصوم نباشد که پیغمبر نیست.»
آیت الله ممدوحی تاکید کرد: «نزدیک ۲۰ جلد کتاب از شیعه داریم و حدود ۱۶ جلد کتاب اربعه داریم که همه به روایات معصومین است و همچنین یک صد هزار کتاب داریم مگر می‌شود این‌ها را انکار کرد.»
جدالی که بی سابقه نیست
این اولین بار نیست که اظهار نظری در این دست از مسائل از حسن روحانی بحث برانگیز می‌شود. او در خردادماه نیز در سخنانی جنجالی گفته بود که نظر و انتخاب مردم “مبنای ولایت و حکومت” است.
او اظهار کرده بود: «امیرالمؤمنین مبنای ولایت و حکومت را نظر مردم و انتخاب مردم می‌داند. لمن ولّیتموا امرکم، گفت: هرکس که شما او را به عنوان، ولی خودتان و رهبر جامعه برگزینید من هم اطاعت می‌کنم، من هم می‌شنوم و اجرا می‌کنم. امیرالمؤمنین مبنای حکومت و فرمانروایی را رأی مردم، خواست مردم و آرای مردم می‌داند.»
در واکنش به این سخنان، مجلس خبرگان در بیانیه‌ای با امضای آیت‌الله احمد جنتی، رئیس این مجلس، اعلام کرد: «بیعت با پیامبر و امامان را به معنای مشروعیت‌بخشی به حکومت پیامبر و یا امام توسط مردم و بیعت‌کنندگان نیست بلکه تأکیدی بر اعلام وفاداری و پیروی و فرمانبری از رهبران الهی است.»
آیت‌الله ناصر مکارم شیرازی نیز گفت که انتخاب حاکم در اسلام به عهده مردم نیست، بلکه خداوند باید، ولی را تعیین کند.
در همان زمان نیز جامعه مدرسین بازهم واکنشی بسیار تند به سخنان روحانی داشت و در بیانیه‌ای نوشت: «.. تفسیر به رأی بخشی از سیره و احادیث ائمه اطهار جفای بزرگی به فرهنگ و اعتقادات شیعی و اسلامی است. نباید با بیانی شبهه‌انگیز و ناقص به تحلیل و تفسیر گزاره‌های دینی و تاریخی پرداخت. آنچه در سقیفه، در حکمیت و قصه صلح امام حسن (علیه‌السلام) اتفاق افتاد نیز تحمیل‌گری و ظلم به، ولی خدا بود. آیا باید آن جفا و تحمیل، حیله‌گری و تزویری که مردم را از حق برخورداری از رهبری و ولایت و امامت الهی محروم کرد، رأی مردم تفسیر کرد و آن را به معصوم نسبت داد؟»
در واکنش به این اظهار نظر‌ها رییس جمهور دوباره پاسخ داد و گفت: «ولی فقیه با رأی خبرگان، حکومت در دست می‌گیرد، مگر قبلا ولایت ندارد؟ دارد؛ اما اگر بخواهد حکومت تشکیل دهد و بر مردم فرمانروایی کند، بسط ید می‌خواهد. بدون بسط ید نمی‌شود. با دعوت مردم است که می‌آید…»
روحانی با طرح این پرسش که مولای ما امیر مؤمنان مگر فقط پنج سال آخر امامت و ولایت داشت؟ گفت: «اصل ولایت الهی، نصب الهی است و نص نبوی خداوند که پیامبر بیان کرد، اما در‌عین‌حال امیر مؤمنان حاکم نبود. شرایط جامعه به گونه‌ای بود که نتوانست تولای امور را در دست بگیرد. ٢٥ سال طول کشید تا آن‌طور که پیامبر می‌خواست، مردم جمع شوند. وقتی جامعه زمینه‌اش آماده شد حکومت را در دست گرفت…. امام حسن همان حکومتی که با خود او بیعت کرده بودند را ناچار شد ادامه ندهد. سایر ائمه هم همین‌طور. توانستند حکومت تشکیل بدهند؟ شرایط جامعه نبود.»
