حواشی تغییر نام «شهرک غزالی» به «شهرک ایران»

تیر ماه سال ٩۴ حسن فتحی با اشاره به بازسازی شهرک غزالی برای پروژه شهرزاد به خبرگزاری مهر توضیح داد: «ما کارگردان های تاریخی ساز روی شهرک غزالی تعصب داریم. چرا که هر زمان به این شهرک فکر می کنیم یا در آن قدم می گذاریم یاد بزرگ مرد سینمای ایران مرحوم علی حاتمی می افتیم. امیدوارم روزی برسد که اسم این شهرک دیگر غزالی نباشد و شهرک سینمایی علی حاتمی شود چرا که اگر پایمردی، پافشاری و تلاش های شبانه روزی علی حاتمی نبود، شاید ما اکنون این شهرک را نداشتیم.» دو سال و اندی بعد از آن یعنی دی ماه سال ٩۶ مهر اعلام کرد: «با دستور رییس صدا و سیما نام شهرک غزالی به شهرک ایران تغییر کرد.» انتشار این خبر واکنش های زیادی را از سوی سینماگران به همراه داشت و یک بار دیگر این سوال مطرح شد که مسوولان برای انتخاب اسم جدید دقیقا چه معیاری را در نظر گرفته اند و آیا بهتر نبود با انتخاب نام «شهرک سینمایی علی حاتمی» قدردان هنرمندی بودند که با سختی هر چه تمام آجرهای اولیه این شهرک را روی هم بنا کرده بود؟ به این بهانه سراغ بهروز غریب پور رفتیم تا درباره چند و چون انتخاب این نام از او سوال کنیم:

تغییر نام شهرک غزالی به شهرک ایران برای بسیاری از سینماگران نه فقط یک تغییر بلکه یک بی حرمتی بزرگ به حساب آمد. به نظر شما تغییر نام به این شکل اصلا قابل دفاع است؟
مساله مهم این است که اساسا خیلی ها سابقه موضوعی را نمی دانند و فکر می کنند نام شهرک غزالی از روی نام یکی از شعرای ایران انتخاب شده است. در حالی که این زمین متعلق به آقای غزالی نامی بوده و در واقع صرفا نام فروشنده زمین را به یدک می کشیده که هیچ ارتباطی به سینما هم نداشته است. در مورد نامگذاری جدید طبیعتا باید شهرک سینمایی حاتمی می شد چرا که علی حاتمی کسی است که برای «هزاردستان» بخش کوچکی از این شهرک امروز را ساخت که هنوز آن بخش پُر از نوستالژی است. در واقع عین بی سلیقگی است که نام چنین شهرکی را به «ایران» تغییر دهند چرا که این شهرک اگر شهرک ایران بود باید از تمام معماری های ایران در آنجا وجود داشت که بگوییم این شهرک نماد کوچکی از ایران است و اگر کارگردان ها توقع شان کم است مثلا می توانند بخشی از لوکیشن مربوط به اصفهان را هم در همین شهرک فیلمبرداری کنند. اما اگر بگوییم شهرک سینمایی حاتمی در واقع هم یاد و خاطره علی حاتمی را به عنوان موسس این شهرک در ذهن ها تداعی کرده ایم و هم به فضای حداقلی اشاره می کنیم که سنخیتی با ابعاد گسترده ایران ندارد.

خیلی ها معتقدند با وجود اینکه هنرمندانی امثال علی حاتمی نیازی به این القاب و الفاظ برای ماندگاری ندارند، اما همین نشانه های کوچک می تواند حرمت خدمتی که کرده اند را حفظ کند: نظر شما چیست؟
این کاملا یک رفتار فرهنگی است. زمانی مرحوم حاتمی به فرهنگسرای بهمن آمدند و در حالی که من، علی حاتمی و داوود رشیدی مشغول بازدید از فرهنگسرا بودیم، متوجه سکوت عمیق علی حاتمی شدم. ایشان گفتند: «وقتی تغییر کشتارگاه را به فرهنگسرای بهمن می بینم، یاد خودم می افتم که شهرک غزالی را به شهرک سینمایی تبدیل می کردم و می دانم شما چه رنج هایی کشیدید.» بنابراین وجود چنین مکانی را مدیون فکر و خلاقیت علی حاتمی هستیم و نه تنها به خاطر بزرگداشت او به عنوان یک سینماگر مولف، بلکه به خاطر کسی که رنج کاشتن چنین نهالی را کشید باید این شهرک را به نام او ثبت کرد. در حقیقت او خودش را فدا کرد تا جایی به وجود بیاید که همه ما بعد از او بتوانیم از آن استفاده کنیم.

روال چنین اقدام های فرهنگی در دنیا چطور است؟
ویتوریو گاسمن، بازیگر معروف تئاتر و سینمای ایتالیا بیشتر آثارش در تئاتر کوئیرینو در شهر رم روی صحنه می رفت. وقتی که برای اجرای اُپرای عاشورا به رم دعوت شدم، رفتم تئاتر کوئیرینو را دیدم که در پرانتز اسم آن را «تئاتر ویتوریو گاسمن» گذاشته بودند چرا که او سال های سال در صحنه همین تماشاخانه کار کرده بود و در واقع آنها تا این اندازه برای اشخاص و افراد حرمت قائل می شوند.

سرنخ انتخاب نام «شهرک ایران» به پیشنهاد معاون سیما و تایید رییس صدا و سیما می رسد: دو چهره ای که اساسا هیچ ارتباطی با دنیای سینماگران ندارند. آیا بهتر نیست کار به کاردان سپرده می شد یا دست کم با چند نفر از چهره های پیشکسوت سینما هم مشورت می گرفتند؟
روزنامه اعتماد: من با قاطعیت می توانم بگویم که این دو نفر حتی نمی دانند چرا اسم این شهرک غزالی است و حتی به درستی نمی دانند علی حاتمی با چه قصدی آن شهرک را ساخته است! ممکن است آنها اطلاعات حداقلی داشته باشند اما تا جایی که من می دانم آنها نه پیشینه فرهنگی دارند و نه سینمایی. بنابراین این تصمیم ناشی از کم اطلاعی آقایان است و آنها اصلا بررسی نکرده اند که چقدر مهم است که نام هایی که برای ایران زمین زحمت کشیده اند، باقی بمانند. به هر حال که اسم شهرک سینمایی باید به نام علی حاتمی باشد و اگر هم رای آقایان پا بر جا بماند، این اسم جدید فقط در حد مکاتبات داخلی صدا و سیما می ماند و برای همه ما همان «شهرک غزالی» یا به انتخاب خودمان «شهرک سینمایی علی حاتمی» خواهد بود.