فاطمه هاشمي: از اینکه از روحانی حمایت کردم پشیمان نیستم/باید به روحانی فرصت داد/ روحانی هیچ وقت اصلاح طلب نبود
«آیتا… هاشمی زنده است.» این را می‌توان از رفتار مردم و خانواده ایشان متوجه شد. هنوز هم هرجا پای «اعتدال» و «عقلانیت» به میان می‌آید، ناخودآگاه همه به یاد آیتا… هاشمی می‌افتند. نزدیکان وآشنایان آیتا… هاشمی هنوز هم باور ندارند و یا دوست ندارند باور کنند که ایشان در بینشان نیست.
به همین دلیل نیز هرکدام از نزدیکان ایشان به‌صورت غیرمحسوس و به شکل‌های مختلف از واقعیت درگذشت ایشان طفره می‌رود و دوست دارد به شکلی رفتار کند که گویی «آیتا…» هنوز هم زنده است.راز ماندگاری و مقبولیت آیتا… هاشمی چیست که هیچ‌کس در آستانه سالگرد وفاتش حاضر نیست درگذشت ایشان را باور کند؟ آیا تاریخ به این سوال پاسخ خواهد داد؟ «آرمان» با فاطمه هاشمی‌رفسنجانی فرزند ارشد آیتا… هاشمی درباره مهم‌ترین اتفاقات کشور و خانواده آیتا… هاشمی گفت‌وگو کرده که در ادامه متن آن را می‌خوانید.
شما از اینکه در انتخابات ریاست‌جمهوری سال 96 از آقای روحانی حمایت کردید، پشیمان هستید؟ دیدگاه شما درباره کسانی که در این زمینه اظهار پشیمانی می‌کنند، چیست؟
خیر؛ بنده به هیچ عنوان از اینکه از آقای روحانی حمایت کردم، پیشمان نیستم. برخی عنوان می‌کنند عملکرد آقای روحانی رضایت‌بخش نبوده و به همین دلیل اظهار پشیمانی می‌کنند. با این وجود به‌نظر من بهترین گزینه برای ریاست‌جمهوری کشور آقای روحانی بوده و به همین دلیل نیز ما از ایشان حمایت کردیم. نباید به عملکرد دولت به‌صورت سیاه و سفید نگاه کرد بلکه باید نقاط منفی و مثبت را باهم در نظر گرفت. آقای روحانی به‌دلیل اینکه باید در نهایت به مردم پاسخگو باشد، ممکن است نتواند به همه مطالبات حامیان انتخاباتی خود پاسخ مثبت بدهد و این مساله‌ای کاملا طبیعی است. باید به آقای روحانی فرصت داد تا بتواند به شعارهایی که در دوران انتخابات مطرح کرده جامه عمل بپوشاند و نباید زود قضاوت کرد.
ارزیابی شما از عملکرد دولت دوازدهم چیست؟ چه نقاط قوت و ضعفی در رویکرد دولت آقای روحانی وجود دارد؟
بدون شک در شرایط کنونی مهم‌ترین چالش کشور و مردم مشکلات اقتصادی است و به همین دلیل آقای روحانی باید در این زمینه جدیت و تلاش بیشتری از خود نشان بدهند. از سوی دیگر اغلب خانواده‌های کشور با مشکل بیکاری مواجه شده‌اند و به همین دلیل اشتغال به یکی از مهم‌ترین مطالبات مردم از دولت تبدیل شده است. نکته دیگر اینکه به‌نظر من بی‌انگیزگی در بین مردم و به‌خصوص جوانان بیشتر از گذشته شده است. به همین دلیل آقای روحانی باید با برنامه‌ریزی دقیق‌تری به حل مشکلات کشور بپردازد.
با توجه به رویکردی که دولت آقای روحانی در پیش گرفته این احتمال وجود دارد که بین دولت و بدنه اجتماعی آقای روحانی در سال‌های آینده فاصله ایجاد شود؟
آقای روحانی هیچ‌گاه یک شخصیت اصلاح‌طلب به شمار نمی‌رفته و دیدگاه‌های ایشان نیز هیچ‌گاه مانند یک اصلاح‌طلب نبوده است. در سال 92 و همچنین سال 96 شرایطی در کشور به وجود آمد که اصلاح‌طلبان تصمیم گرفتند از آقای روحانی حمایت کنند. دلیل این مساله نیز قرابت‌های فکری و نظری بودکه بین آقای روحانی و جریان اصلاحات وجود داشت. به‌نظر من اصلاح‌طلبانی که به دولت آقای روحانی انتقاد می‌کنند و قصد دارند از دولت فاصله بگیرند، رویکرد اشتباهی در پیش گرفته‌اند و نباید این مسیر را ادامه بدهند. برخی از اصلاح‌طلبان باید با نگاهی به گذشته از رفتاری که با آیتا…هاشمی در دولت سازندگی داشتند، درس عبرت بگیرند و با آقای روحانی نیز همان رفتاری را انجا ندهند که با آیتا… هاشمی داشتند. در آن مقطع زمانی، برخی از اصلاح‌طلبان در روزنامه‌هایی مانند روزنامه «سلام» بیشترین انتقادها را به رویکرد دولت آیتا… هاشمی وارد می‌کردند. این در حالی است که این افراد خیلی زود به‌اشتباه خود پی بردند. بنده در این زمینه مثالی می‌زنم؛ هنگامی که عراق به کویت حمله کرد برخی از اصلاح‌طلبان و از جمله افرادی مانند آقای موسوی‌خوئینی‌ها که در آن مقطع رئیس مرکز تحقیقات استراتژیک و نماینده مجلس بودند، استدلال می‌کردند که دولت ایران نیز باید با صدام در زمینه حمله به کویت همکاری داشته باشد. این در حالی است که هیچ منطقی در این زمینه وجود نداشت. در شرایط کنونی من در حال جمع آوری مقدمه‌های کتاب‌های آیتا… هاشمی هستم و قصد دارم این مقدمه‌ها را به‌صورت یک کتاب منتشر کنم. در نوشته‌های آیتا… هاشمی این مساله وجود دارد که همه اختلافاتی که امروز در فضای سیاسی کشور وجود دارد، ریشه در سال‌های اولیه پس از انقلاب و به‌خصوص یک سال اول پس از پیروزی انقلاب دارد. آیتا… هاشمی در اغلب این نوشته‌ها به این نکته اشاره می‌کند که ما به‌جای اینکه به مسائل اصلی و مهم کشور بپردازیم، بیشتر درگیر حاشیه‌ها شدیم. ایشان اشاره می‌کنند که اغلب این اختلافات نیز بر سر قدرت بود.
اگر آیتا… هاشمی را معیار اعتدالگرایی و میانه‌روی در فضای سیاسی ایران قلمداد کنیم، مشی اعتدالی آقای روحانی به چه میزان به اعتدال مورد نظر آیتا… هاشمی نزدیک است؟ آیا اعتدالگرایی مورد نظر آقای روحانی به محافظه‌کاری تبدیل نشده است؟
به‌نظرمن هیچ شباهتی بین اعتدالگرایی آیتا… هاشمی و آقای روحانی وجود ندارد. برخی به شکل عجیبی تلاش می‌کنند افراد را به هم شبیه کنند. این در حالی است که هر کسی منش، استراتژی و راهبرد خاص خود را دارد. به همین دلیل نیز افراد را باید با منش و راهبردهایی که در نظر داشتند، باهم مقایسه کرد. برخی عنوان می‌کنند آقای روحانی ممکن است پس از دوران ریاست‌جمهوری خود جایگاهی شبیه به آیتا… هاشمی در بین دو جریان سیاسی پیدا کند و به نقطه تلاقی دو جریان سیاسی تبدیل شوند. با این وجود بنده با این افراد موافق نیستم و معتقدم بعید است این اتفاق رخ بدهد.
سیاست‌های آقای ولایتی در دانشگاه آزاد به چه میزان در راستای رویکرد اعتدالی آیتا… هاشمی بوده است؟
سیاست‌های آقای ولایتی در دانشگاه آزاد همراستا با سیاست‌های آیتا… هاشمی نبوده است. آیتا… هاشمی همواره با آزادمنشی و سعه‌صدر با مسائل دانشگاه آزاد برخورد می‌کردند. بنده به خاطر دارم هنگامی که آقای احمدی‌نژاد روی کار آمدند، برخی از افراد حاضر در دانشگاه آزاد به ما می‌گفتند که با آیتا… هاشمی این مساله را در میان بگذارید که برخی از روسای دانشگاه آزاد طرفدار دولت آقای احمدی‌نژاد هستند و چرا چنین اتفاقی رخ داده است. هنگامی که این مساله با آیتا… هاشمی در میان گذاشته شد، ایشان عنوان کردند: «مگر هر کسی که طرفدار یک دولت است، حق ندارد در این کشور زندگی کند؟» ایشان معتقد بودند اگر فردی دارای توانمندی و تعهد لازم برای مدیریت در دانشگاه آزاد است، باید از وی استفاده کرد و دیدگاه‌های سیاسی افراد به خودشان مربوط است. آیتا… هاشمی در طول 35 سال خدمتی که داشتند هیچ‌گاه به‌دنبال حذف افراد و جریان‌های سیاسی نبودند. این درحالی است که دانشگاه آزاد الان حالت عکس عمل می‌کند. برخی عنوان می‌کنند آقای ولایتی از افراد نزدیک به آیتا… هاشمی بوده‌اند و باید مشی ایشان را دنبال کنند. بنده در پاسخ به این افراد عنوان می‌کنم که آقای ولایتی یکی از وزرای دولت آیتا… هاشمی بودند و نزدیکی خاصی در این زمینه وجود نداشته است. آقای نعمت‌زاده و نژاد‌حسینیان نیز مانند آقای ولایتی وزیر کابینه آیتا… هاشمی بودند. در نتیجه حضور در کابینه آیتا… هاشمی به منزله این نیست که ایشان نیز مشی مانند آیتا… هاشمی داشته باشند. بنده بارها مشاهده کردم که آیتا… هاشمی نسبت به عملکرد آقای ولایتی در وزارت خارجه انتقاد داشتند و به ایشان تذکر می‌دادند. در دولت آقای احمدی‌نژاد نیز آقای ولایتی بارها خدمت آیتا… هاشمی می‌رسیدند و نسبت به سیاست‌ها و عملکرد آقای احمدی‌نژاد و نزدیکانش انتقاد می‌کردند. آیتا… هاشمی نیز در پاسخ به ایشان عنوان می‌کردند: «بنده که از این اتفاقات آگاه هستم. شما که مشاور مقام معظم رهبری هستید این مسائل را با رهبری در میان بگذارید.»
امروز که ماهیت احمدی‌نژاد برای همگان آشکار شده، همه به حقانیت دیدگاه‌های آیتا… هاشمی درباره وی پی برده‌اند. آیتا… هاشمی با توجه به چه قرائن و شواهدی به این نتیجه رسیده بودند که رویکرد احمدی‌نژاد برای کشور مضر خواهد بود؟
شناخت آیتا… هاشمی از احمدی‌نژاد به دوران استانداری وی در استان اردبیل بازمی‌گردد. به هر حال در زمان استانداری احمدی‌نژاد در اردبیل مشکلاتی در این استان به وجود آمده بود. از سوی دیگر در شهرداری احمدی‌نژاد در تهران نیز آیتا… هاشمی رفتار و رویکردی از احمدی‌نژاد دیده بود که به این نتیجه رسیده بود حضور وی به‌عنوان رئیس‌جمهور در نهایت به کشور آسیب خواهد زد. آیتا… هاشمی نسبت به همه افراد و مسائل کشور آگاهی داشتند و با دقت اخبار و اتفاقات سیاسی را دنبال می‌کردند. بارها اتفاق افتاد که من قصد داشتم خبری جدید را به ایشان اطلاع بدهم. با این وجود هنگامی که خبر را با ایشان مطرح می‌کردم متوجه می‌شدم که ایشان خیلی زودتر و با اطلاعات دقیقی از آن خبر آگاهی دارند. ایشان در طول شبانه‌روز همه خبرگزاری‌ها و روزنامه‌های موافق و مخالف را مطالعه می‌کردند و نسبت به اتفاقات کشور تسلط کامل داشتند. آیتا… هاشمی در همان مقطع نیز خطر حضور آقای احمدی‌نژاد را با بزرگان نظام و از جمله مقام معظم رهبری در میان گذاشته بودند.
پس از رحلت آیتا… هاشمی، کدام‌یک از اعضای خانواده ایشان ممنوع‌الخروج شدند و چرا؟
برخی از افراد خانواده از جمله فائزه، یاسر، پسر محسن و پسر فائزه ممنوع‌الخروج شده بودند. با این وجود در شرایط کنونی پسر محسن و پسر فائزه ممنوع‌الخروج نیستند اما از وضعیت فائزه و یاسر بی‌‌‌اطلاع هستم.
چرا آقای محسن هاشمی به‌رغم مطالبات زیادی که مردم برای شهردارشدن ایشان داشتند، در نهایت ترجیح داد به شورای شهر برود؟
در این زمینه دیدگاه‌های مختلفی وجود داشت و آقامحسن نیز ترجیح داد از خرد جمعی پیروی کند و به همین دلیل به شورای شهر رفت. محسن برخی اوقات به ما می‌گفت: اگر شهردار تهران شوم می‌توانم اتفاقات بزرگی در شهر رقم بزنم. با این وجود اغلب اعضای خانواده و به‌خصوص مادرم با شهردارشدن ایشان مخالف بودند. مادرم خطاب به محسن عنوان می‌کردند مدیریت این شهرداری خیلی مشکل است و هم خودت اذیت می‌شوی و هم اینکه مورد تهاجم قرار می‌گیری.
سرنوشت وصیتنامه آیتا… هاشمی چه شد؟ آیا هنوز وصیتنامه اصلی پیدا نشده است؟
من ده روز پس از رحلت آیتا… هاشمی به مجمع رفتم تا لباس‌های پدرم را بیاورم. با این وجود به‌نظر می‌رسد همان شب رحلت ایشان مدارک و وسایل مهم محل کار آیتا… هاشمی جمع‌آوری شده است و به همین دلیل ما هنوز اطلاع دقیقی از این وسائل نداریم. البته ما هنوز دقیقا نمی‌دانم وصیتنامه در اتاق محل کار پدرم بوده یا خیر. پدرم در سال 79 یک وصیتنامه نوشتند و بعد عنوان کردند که در آینده آن را تکمیل خواهند کرد. من به خاطر دارم که پدرم دوبار اقدام به نوشتن وصیتنامه کردند. یک بار قبل از سفر به عراق و بار دیگر دو یا سه سال پیش بود که من وارد منزل پدرم شدم و مشاهده کردم که مادرم قصد دارد یک خط به وصیتنامه‌اش اضافه کند و از سوی دیگر پدرم نیز در حال نوشتن وصیتنامه بودند. با این وجود ما هنوز هیچ‌کدام از وصیتنامه‌ها را پیدا نکرده‌ایم و تنها وصیتنامه متعلق به سال 79 در اختیار ماست. ما هنوز هم باور نداریم که شخصیتی مانند آیتا… هاشمی از سال 79 تاکنون هنوز وصیتنامه ننوشته باشند. آیتا… هاشمی قبل از انقلاب و قبل از اینکه به زندان بروند و همچنین زمانی که به جنگ رفتند نیز وصیتنامه نوشته‌اند. با این وجود تنها وصیتنامه موجود همان وصیتنامه سال 79 است. من روز شنبه یعنی یک روز قبل از درگذشت ایشان، کنار ایشان در مجمع بودم. پدرم مدارک و اسناد محرمانه را در دو کشوی میز و همچنین گاوصندوقی که در اتاق محل کارشان قرار داشت، نگهداری می‌کردند. روز رحلت پدر، من در حسینیه جماران در حال سوگواری بودم که محسن به من گفت: شما نمی‌دانید وصیتنامه پدر کجاست؟ من به محسن گفتم: وصتینامه باید در گاوصندوق پدر در منزل باشد و اگر آنجا نبود احتمالا باید در مجمع باشد. مثل اینکه محسن یکی از نزدیکان را به این دو محل می‌فرستند که در نهایت متوجه می‌شوند که وصیتنامه موجود نیست. البته در منزل پدرم محافظان نیز حضور داشتند و وقتی پدر و مادر به مسافرت می‌رفتند، درهای منزل باز بوده است.
اخیرا خانم فائزه هاشمی درباره آیتا… هاشمی نکاتی را مطرح کردند.
بله، بعد از رحلت آیتا… هاشمی من به شورای عالی امنیت ملی مراجعه و مطالبی را در این زمینه مطرح کردم و هنوز هم بر این باور هستم. من برای خود شواهد و قرائنی داشتم و یکی‌دوبار نیز این مسائل را با پدرم در میان گذاشته بودم. مسئولان به من گفتند که ما این مساله را بررسی خواهیم کرد. اواخر سال 96 بود که به من اطلاع دادند. مسئولان از من سوال کردند که پدر شما بیشتر با چه کسانی مراوده داشتند که من عنوان کردم پدرم بیشتر با مادرم غذا می‌خوردند و بعد از مادرم هم با من بودند. به همین دلیل از من و مادرم خواستند که در این زمینه آزمایش بدهیم و از ما آزمایش‌های مختلفی از جمله آزمایش ادرار گرفتند و ما را اسکن کردند. با این وجود من از یکی از مسئولان شنیدم که مادرم سه‌برابر حد مجاز آلودگی دارد و من هم آلوده بودم، اما آلودگی‌ام پایین بوده است. ما پیگیر نتیجه آزمایش‌ها بودیم. با این وجود یک روز محسن برای گرفتن نتیجه آزمایش‌ها مراجعه کرد و بعد آنها را به چند پزشک نشان داده بود که پزشکان عنوان کرده بودند نتیجه آزمایش‌ها قابل استناد نیست و عددهای موجود باهم تناقض دارد. از سوی دیگر یک روز هم همه اعضای خانواده را دعوت کردند و توضیحاتی در این زمینه ارائه کردند. پس از این جلسه من پیگیر موضوع بودم و در این زمینه با چند پزشک مشورت کردم.
آخرین بار چه زمانی بر سر مزار آیتا… هاشمی حاضر شدید؟
به گزارش نامه نیوزمن هر پنجشنبه سر مزار پدرم حاضر می‌شوم. معمولا نیز با مادر، یاسر و یا با پسرم می‌روم. البته اگر پنجشنبه‌ها بیمار باشم و یا اینکه مسافرت باشم، یک روز بعد از آن بر سر مزار بابا می‌روم.
