فاروق الشرع جانشین اسد می‌شود؟
سی ام آبان ماه بشار اسد به سوچی رفت و با ولادیمیر پوتین دیدار و گف و گو کرد. رهبران سوریه و روسیه در آن دیدارتفاهم نامه‌ای مشترک در امضا کردند. رئیس جمهوری روسیه گفت که او به همراه بشار اسد بدنبال “راه حل‌های ممکن برای عادی سازی شرایط در سوریه” هستند. پس از آن دیدار سران سیاسی و نظامی ایران، روسیه و ترکیه در سوچی با یکدیگر دیدار کردند، نتیجه آن دیدار توافقی برای صلح در سوریه بود.
به گزارش فرارو، جزییات نشست سوچی منتشر نشد اما چند روز پس از آن نشست مهم و موفق، ولادیمیر پوتین در سفر ناگهانی به سوریه رفت و در پایگاه روسیه در لاذقیه با بشار اسد دیدار و گفت و گو کرد. پوتین در آنجا فرمان خروج نیروهای روسی از سوریه را صادر کرد، البته با این تبصره که پایگاه های روسیه در سوریه پابرجا خواهد ماند. با اینحال جزییات بیشتری از این دیدار هم اعلام نشد.
در همین حال قرار است به زودی نشستی مهم با حضور مخالفان سوری و به ابتکار روسیه، ایران و ترکیه برای حرکت سوریه به سمت صلح برگزار شود.
در کنارنقش آفرینی فعال ایران روسیه و ترکیه در قبال سوریه تحرکات کشورهای غربی و متحدان عربی آنها نیز ادامه دارد. آنهاتحت لوای مذاکرات ژنو مقاصد سیاسی خود را پیگیری می کند.
مذاکرات مخالفان اسد روشنتر است، آنها می دانند که با پیروزهای اسد در میدان جنگ سوریه چاره ای جز پذیرفتن مسیر صلح ندارند، با این حال به دنبال آن هستند که تا حد ممکن نقش اسد را در آینده سوریه کمرنگ کنند.
شاید به همین خاطر است که در حاشیه این تحرکات نام فاروق الشرع وزیر خارجه و معاون پیشین رییس جمهور سوریه به عنوان یکی از گزینه های مهم برای نقش آفرینی در رهبری سوریه به سمت صلح مطرح شده است.
اخیرا رسانه های عربستانی به نقل از یک مقام مسؤول آمریکایی اعلام کرده اند که روسیه برای انتصاب فاروق الشرع، معاون سابق رئیس‌جمهوری سوریه به عنوان رئیس‌جمهور موقت این کشور تلاش می‌کند.
از این مقام آمریکایی نقل شده است که “روسیه تلاش می‌کند تا فاروق الشرع را که یک سنی اهل استان درعاست به عنوان رئیس کنفرانس سوچی انتخاب کند تا بعد از پایان جنگ به عنوان رئیس‌جمهور موقت تعیین شود.”
با این حال الکساندر لاورنتیف، رئیس هیئت روسیه در مذاکرات آستانه اخبار منتشر شده درباره اینکه فاروق الشرع ریاست نشست سوچی را برعهده خواهد داشت، تکذیب کرد.
او گفت: «تمامی معیارهای نشست سوچی همچنان در دست بررسی است و هنوز ریاست این نشست مشخص نشده است.»
در همین حال گفته می شود مطرح شدن نام فاروق الشرع بیشتر از سوی ترکیه بوده است. ترکیه روابط خوبی با فاروق الشرع دارد و پیش از این در مقاطع مختلف نام او را به عنوان جانشین اسد مطرح کرده بود.
در سال 91 احمد داوود اوغلو، وزیر امور خارجه وقت ترکیه از فاروق الشرع، به عنوان “چهره‌ای معقول” یاد کرد که می‌تواند برای متوقف کردن جنگ داخلی در سوریه، رئیس دولت انتقالی و جانشین بشار اسد شود.
الشرع 15 سال وزیر خارجه سوریه بوده است
فاروق الشرع کیست؟
فاروق الشرع، سرشناس‌ترین سیاستمدار سنی مذهب در دولت‌های اسد پدر و پسر به حساب می آید. الشرع قبل از آن که در سال ۲۰۰۶ به سمت معاونت ریاست جمهوری سوریه برسد، به مدت ۱۵ سال پست وزارت امور خارجه را در اختیار داشت.
او در سال 1938 در خانواده ای سنی از اهالی استان درعا متولد شد. درعا یکی از مناطق اصلی آغاز جنگ داخلی سوریه بود.
پس از آغاز درگیری ها داخلی در سوریه نام فاروق الشرع به عنوان یکی از مخالفان اصلی سیاست های اسد مطرح شد. با این حال او ترجیح داد درباره اتفاقات سوریه سکوت کند و با خانه نشینی در پست معاونت رییس جمهور باقی بماند. او جزو مخالفان میانه رو محسوب می شود.
اما فاروق الشرع پس مدتی زاویه خود را نسبت به عملکرد اسد نشان داد. او در اواخر سال 2012مطالبی را مطرح کرد که باعث رنجش بشار اسد شد.
الشرع گفته بود که برای حل بحران سوریه نباید به گزینه نظامی رجوع کرد و کشور نیاز به یک «کوتاه آمدن تاریخی» برای پایان دادن به بحران دارد. این اظهارات از دید بشار اسد انتقاد از او تلقی شد و آن را دخالت در امورش قلمداد کرد.
پس از آن اسد در ابتدای سال 2013 رسما الشرع را کنار گذاشت. او از شورای رهبری حزب بعث سوریه نیز کنار گذاشته شد. پس از انتخابات 2014 و پیروزی قاطع اسد نام الشرع از دولت به طور کامل و رسمی حذف شد، تا نشان دهنده اختلافات جدی ا و با اسد باشد.
فاروق الشرع به خاطر 15 سال حضور در وزارت خارجه سوریه روابط بسیار خوبی با مقامات کشورهای دیگر از جمله کشورهای عربی و ترکیه دارد. شاید این روابط مناسب برگ برنده او برای نقش آفرینی بیشتر در دوران صلح در سوریه باشد. از طرف دیگر او هیچگاه اختلافاتش را با اسد به نقطه بحران نکشاند و به عنوان منتقد میانه رو رییس جمهور سوریه باقی ماند.
هم اکنون در دولت سوریه از نزدیکان فاروق الشرع چهره های اثرگذاری فعال هستند یکی از آنها فیصل مقداد قائم مقام وزیر خارجه این کشور است که مدتی به عنوان جانشین احتمالی ولید معلم وزیر خارجه نامش مطرح شد. او برادر زاده فاروق الشرع است.
گفته می شود فاروق الشروع اکنون در فرانسه است.
سران ایران، ترکیه و روسیه در سوچی برای صلح در سوریه توافق کردند
چرا نام فاروق الشرع مطرح شده است؟
دکتر عبدالرضا فرجی راد سفیر پیشین ایران در نروژ و مجارستان، در گفت و گو با فرارو در باره اوضاع سوریه احتمال نقش آفرینی فاروق الشرع درباره آینده این کشور، گفت: «وضعیت سوریه به نقطه عطفی مهم رسیده است. یعنی با وجود اینکه بخش هایی از این کشور در قسمت های شمال و شمالشرقی و شمالغربی در دست کردها و مخالفان است اما جامعه جهانی به این نتیجه رسیده که سوریه از پیک درگیری ها خارج شده است و اکنون باید وارد مرحله صلح شود. حالا که سوریه وارد مرحله صلح شده و جامعه جهانی به ویژه کشورهای غربی از طریق سازمان ملل اصرار دارند که باید آینده سیاسی این کشور رقم زده شود طبیعتا تحولات سیاسی نقش بیشتری نسبت به تحولات نظامی خواهد داشت.»
او افزود: «در چند ماه گذشته این موضوع را هم به خوبی مشاهده می کنیم که تحولات سیاسی در آستانه و ژنو بسیار بارز شده است. روسیه هم در این میان بسیار فعال شده و نشان می دهد که جنگ تمام شده است. سفر اسد به سوچی و پس از آن سفر پوتین به لاذقیه و گف و گوهای روسای جمهور روسیه و سوریه نشان می دهد که بین روسیه و سوریه مذاکرات مهمی در حال انجام است. این مذاکرات در واقع نتیجه مذاکرات روسیه با طرف های دیگر از جمله آمریکایی ها، سازمان ملل، ترک ها و اعراب است.»
به گفته این تحلیلگر مسائل دیپلماسی “این تحولات نشان می دهد که آینده سیاسی سوریه در مسیر تنظیم است، حالا چه وقت این تلاش ها به ثمر بنشیند هنوز مشخص نیست. چیزی که مشخص است این است که روس ها عجله دارند و می خواهند تا قبل از انتخابات ریاست جمهوری در روسیه به نحوی این ماجرا به نتیجه برسد، تا اعلام شود یک پیروزی بزرگ برای روسیه از نظر نظامی و سیاسی رقم خورده است.”
او افزود: «طرف های غربی هم فعال هستند آنها دنبال این نیستند که روسیه به موفقیت نرسد آنها می خواهند در مذاکره آشکار و پنهان خود به این هدف برسند که بشار اسد نقشی در آینده سوریه به دست نیاورد. حالا ممکن است کشورهای غربی با فشار روسیه و متحدان اسد در کوتاه مدت اجازه نقش آفرینی به اسد دهند و در دراز مدت او را کنار بگذارند و یا اینکه اجازه دهند اسد هم در انتخابات شرکت کند. ”
فرجی راد مطرح شدن بحث نقش آفرینی فاروغ الشرع را در همین راستا دانست و گفت: «سوریه از فاز نظامی وارد فاز مذاکراتی درباره آینده اش شده است. در مورد طرح نام فاروغ الشرع چند مسئله وجود دارد. ممکن است مخالفان برای تضعیف اسد نقش آفرینی او را بزرگ کرده باشند و مانور بیش از حد بر روی نام او دهند. در واقع یا اصلا این موضوع مطرح نبوده است یا در حد محدود مطرح شده و حالا مخالفان آن را بزرگ می کنند تا در افکار عمومی جا بیافتد.»
این تحلیلگر مسائل بین الملل درباره چرایی مطرح شدن نام فاروغ الشرع گفت: «فاروغ الشرح سابقه حضور در حاکمیت روسیه را دارد، کسی است که با بشار اسد کار کرده است اما از منتقدان عملکرد اوست. او پیش از این با روس ها کار کرده است، به نوعی شاید او بتواند نظر روسیه را جلب کند. از طرف دیگر آمریکا و غرب تاکید بر رفتن اسد دارند. رفتن اسد می تواند برای آنها موفقیت باشد، مهم این نیست چه کسی جای او بیاید. برای ترکیه خیلی دشوار است، اسد سرکار باقی بماند باتوجه به هزینه هایی که بابت سوریه داده اند، اگر فردی بیاید که به آنها نزدیک باشد ترکیه بیشتر خیالش راحت می شود. کشورهای عربی طبیعتا راضی نیستند فردی بیاید شناخته شده نباشد و یا برچسب وابستگی به عربستان و امارات و … را داشته باشد، احتمالا به حضور کسی که وزیر خارجه و معاون رییس جمهور بوده وهمچنین امتحانش را برای اعراب پس داده رضایت می دهند.»
او تاکید کرد: «به این ترتیب می توان گفت هم غرب، هم شرق و هم کشورهای منطقه غیر از ایران که بر اسد تاکید دارد با نقش آفرینی فاروغ الشرع موافق باشند.روسیه هم در این مورد فعلا سکوت کرده است. در واقع کسانی که نام او را مطرح کرده اند حساب شده دست به این کار زده اند تا بتوانند به یک اجماعی بین المللی درباره آینده سوریه برسند به گونه ای که اختلافی بر سر فرد وجود نداشته باشد البته کار مشکلی است و به راحتی امکان پذیر نیست.»
این کارشناس مسائل خاورمیانه درباره موضع دولت سوریه و اسد درباره فاروغ الشرع اظهار کرد: «تصور نمی کنم آقای اسد حاضر باشد کنار بکشد، چرا که او نیز حالا خود را پیروز جنگ در سوریه می داند. بنابراین اگر قرار بود اسد کنار بکشد آن موقعی که کشور وضعیت بدی داشت کنار می کشید.»
فرجی راد در ادامه امکان تحقق یک سناریو میانی را ممکن دانست و افزود: «آنها فاروغ الشرع را مطرح می کنند، در طرف دیگر هم اسد قرار دارد، حالا قرار است کنفرانسی بزرگ با حضور مخالفان برگزار شود. در این کش و قوس ها ممکن است راه سومی مطرح شود به این صورت که فارغ الشروغ دولت تشکیل دهد و اسد هم به عنوان فرمانده کل قوا باقی بماند اما با تغییراتی که در قانون اساسی صورت می گیرد اسد نقش زیادی در دولت نداشته باشد.»
او ادامه داد: «در این راه حل سوم هر دو می توانند در آینده سوریه نقش آفرینی داشته باشند، با توجه به اینکه اختلاف اسد و شرع خیلی بزرگ و عمیق نیست. به این ترتیب شاید بتوان گفت که راه حل سوم تحقق اش راحت تر باشد و بتواند طرف های مختلف را راضی کند. البته راه زیادی در پیش رو است.»
