پسته کوهی، مکملی برای داروهای افسردگی
بنا بر اعلام سازمان بهداشت جهانی، افسردگی در سال 2020 تبدیل به دومین بیماری جهان میشود. با توجه به چنین گستره‌ای، محققین در تلاش هستند تا روش‌های دارویی و غیردارویی جدیدی را برای غلبه بر این بیماری کشف کنند. در این رابطه، محققین ایرانی، پسته کوهی را به‌عنوان دارویی طبیعی و مکمل داروهای شیمیایی آزموده‌اند.
امروزه نزدیک به 20 درصد مردم دنیا دچار اختلال عصبی افسردگی هستند، هرچند تلاشهای زیادی برای شناخت عوامل ایجادکننده و درمان آن صورت گرفته است. این اختلال روانی با علائمی مانند علائم جسمی، رفتاری، شناختی، ادراکی و فیزیولوژیکی همراه است.
در افسردگی ناشی از بی تحرکی، میزان رادیکالهای آزاد خطرناک به نام «گونه های فعال اکسیژن» یا ROS ها در مغز افزایش مییابد، بااین‌حال چنین مواد خطرناکی میتوانند به‌واسطه واکنش‌های آنزیمی و غیر آنزیمی از بدن زدوده شوند. ناحیه «هیپوکمپ» که اصلیترین قسمت مغز در روند حافظه بلندمدت و با حساسیت بالا به استرس است، به طور گسترده در افراد دچار افسردگی موردحمله گونه‌های فعال اکسیژن قرار می‌گیرد.
مکانیسم ابتلای به افسردگی بسیار پیچیده است و عوامل مختلفی مانند عوامل اقتصادی، اجتماعی، ژنتیکی و بیوشیمی در آن دخیل هستند. در سال 1950 نخستین داروهای ضدافسردگی که شیمیایی بودند، شناسایی شدند. مصرف بیش‌ازحد این داروهای ضدافسردگی شیمیایی قدیمی، می‌توانست بسیار آسیب‌زا و حتی در مواردی کشنده باشد، درحالی‌که نسل جدیدتر چنین داروهایی به‌مراتب کاربردی تر هستند.
اما در پزشکی سنتی نیز داروهایی برای افسردگی وجود داشته است. پسته وحشی یا بنه و بخشهای مختلف آن دارای اثر درمانی هستند و بر پایه مطالعات پیشین، مصرف محتوای آنتی‌اکسیدانی آن، میتواند از بروز افسردگی پیشگیری کند یا سبب بهبود عوارض آن گردد.
در همین راستا، پژوهشگران دانشگاه ارومیه در آزمایشی از داروی فلووکسامین در کنار افشره پسته کوهی برای بهبود اختلال افسردگی در جانوران مدل استفاده کرده‌اند.
در آزمایش این محققین، 30 رأس موش صحرایی نر بالغ، به مدت سه هفته با افشره پسته‌کوهی و داروی فلووکسامین تحت آزمایش قرار گرفتند و سپس وضعیت افسردگی جانوران فوق بررسی شد. پسته کوهی موردنیاز برای این پژوهش از منطقه دالاهوی کرمانشاه تهیه شد.
نتایج نشان داد که افشره پسته کوهی و فلووکسامین به‌تنهایی یا در کاربرد همزمان، در موشهای تحت استرس بیحرکتی، باعث کاهش برخی آسیبهای ناشی از استرس و افسردگی میشوند.
این محققین نشان دادند که افشره پسته‌کوهی درکنار داروی فلووکسامین علاوه بر کاهش افسردگی القاء شده با استرس بیحرکتی، باعث بهبود شرایط آنتی‌اکسیدانی در بافت هیپوکمپ مغز میشوند.
محققین فوق اشاره کرده‌اند: «با توجه به نتایج آزمایش، میتوان گفت که تلفیقی از داروهای شیمیایی مورداستفاده در کنار گیاهان دارویی همچون افشره پسته کوهی، با توجه به مضر بودن داروهای قدیمی و شیمیایی ضدافسردگی، میتواند داروی کم ضررتری برای این بیماری ارائه دهد».
نتایج این پژوهش به‌صورت مقاله‌ای علمی پژوهشی در «مجله دانشگاه علوم پزشکی گیلان» منتشر شده است.
