ذخایر آبی در ایستگاه حساس

آخرین وضعیت بارش‌ها در ایران اگرچه نشان می‌دهد ارتفاع کل ریزش‌های جوی از ابتدای سال‌آبی جاری (۹۷-۹۶) اندکی بهبود یافته است، اما مقایسه این میزان با دوره بلندمدت حکایت از به صدا درآمدن زنگ‌ هشدار بحران آب و خشکسالی در کشور دارد.

ارزیابی داده‌های آماری بیانگر این موضوع است که میزان بارش‌های تجمعی از ابتدای سال آبی (مهر ۹۶) تا جمعه گذشته (سوم آذر) بالغ بر ۲۳ میلی‌متر بوده؛ حجمی که در مقایسه با مقدار بارش‌ها در مدت مشابه سال گذشته حاکی از رشد ۵۶ درصدی است. این در حالی است که میزان بارش‌های ثبت شده از ابتدای سال‌آبی جاری تا روز جمعه سوم آذر ماه در مقایسه با متوسط ۴۹ سال گذشته (بلندمدت)، کاهش محسوس ۲۵ درصدی را تجربه کرده است.

در این گزارش، وضعیت بارندگی تجمعی حوضه‌های آبریز درجه یک و درجه ۲، میزان بارش‌های جوی در مقایسه با متوسط بلندمدت و سال‌آبی گذشته و درصد افزایش یا کاهش آن در سطح کشور به تفکیک ۶ حوضه آبریز اصلی و حوضه‌های اّبریز درجه دو (سی‌گانه) بر اساس داده‌های شرکت مدیریت منابع آب ایران موردبررسی قرار گرفته است. به گزارش دنیای اقتصاد، ارزیابی‌ها نشان می‌دهد ارتفاع کل ریزش‌های جوی از اول مهرماه تا ۳ آذر سال‌آبی ۹۷-۹۶ بالغ بر ۲۳ میلیمتر است. این مقدار بارندگی نسبت به میانگین دوره‌های مشابه بلندمدت (۸/ ۳۰ میلیمتر) ۲۵ درصد کاهش و نسبت به دوره مشابه سال آبی گذشته (۸/ ۱۴ میلیمتر) ۵۶ درصد افزایش نشان می‌دهد.

از سوی دیگر، در ایران ۶ حوضه اصلی آبریز «دریای خزر»، «خلیج فارس و دریای عمان»، «دریاچه ارومیه»، «فلات مرکزی»، «مرزی شرق» و «قره‌قوم» وجود دارد؛ حوضه‌های اصلی که میزان بارش‌های آنان نسبت به مدت مشابه سال گذشته و متوسط بلندمدت نیز مورد بررسی قرار گرفته است. ارزیابی‌ها نشان می‌دهد در حوضه آبریز «دریای خزر»، از ابتدای سال آبی جاری تا روز جمعه بیش از ۹۶ میلیمتر بارش ثبت شده که نسبت به مدت مشابه سال گذشته رشد ۲/ ۲ درصدی و نسبت به متوسط ۴۹ ساله، رشد ۵/ ۱ درصدی را تجربه کرده است. همچنین بررسی وضعیت بارندگی تجمعی حوضه‌ آبریز «خلیج فارس و دریای عمان» از ابتدای سال آبی جاری تا سوم آذر بیانگر این موضوع است که در مجموع بیش از ۲۸ میلیمتر بارش ثبت شده که نسبت به مدت مشابه سال آبی گذشته رشد بیش از ۵۱۷ درصدی و نسبت به متوسط بلندمدت کاهش نزدیک به ۲۶ درصدی داشته است. در حوضه آبریز «دریاچه ارومیه» نیز از ابتدای سال آبی جاری تا جمعه گذشته بیش از ۶۰ میلیمتر بارندگی ثبت شده که نسبت به مدت مشابه سال گذشته رشد ۱۴۴ درصدی و نسبت به متوسط بلندمدت کاهش ۵/ ۰ درصدی را ثبت کرده است. همچنین براساس آمارهای منتشر شده، در حوضه آبریز «فلات مرکزی»، از ابتدای سال‌آبی ۹۷-۹۶ تا جمعه گذشته در مجموع حدود ۶ میلیمتر بارش ثبت شده که نسبت به مدت مشابه سال گذشته رشد بیش از ۱۸ درصد و نسبت به متوسط بلندمت ۴۹ ساله، کاهش بیش از ۶۱ درصدی را تجربه کرده است.

در حوضه آبریز «مرزی شرق» هم از ابتدای سال آبی جاری تا جمعه گذشته در مجموع ۳/ ۱ میلیمتر بارش ثبت شده که نسبت به مدت مشابه سال گذشته رشد ۵۵۰ درصدی و نسبت به متوسط بلندمدت کاهش بیش از ۸۲ درصدی داشته است. در آخرین حوضه آبریز اصلی کشور یعنی «قره‌قوم» هم از ابتدای سال آبی جاری تا جمعه گذشته درمجموع بیش از ۱۰ میلیمتر بارش ثبت شده که نسبت به مدت مشابه سال قبل رشد حدود ۱۴۲ درصدی و نسبت به متوسط بلندمدت کاهش بیش از ۴۹ درصدی را تجربه کرده است.اما وضعیت بارندگی تجمعی در حوضه‌های آبریز درجه ۲ کشور چگونه بوده است؟ بررسی‌ها نشان می‌دهد میزان بارش ثبت شده در حوضه آبریز دریای خزر (متشکل از حوضه‌های ارس، تالش و مرداب انزلی، سفیدرود بزرگ، رودخانه‌های بین سفیدرود و هراز، هراز و قره‌سو، قره‌سو و گرگان و اترک) از اول مهر تا ۳ آذرماه جاری در مقایسه با سال آبی گذشته در سه زیرحوضه با افزایش بارندگی و در چهار زیرحوضه با افت همراه بوده است. این در حالی است که مقایسه حجم بارش‌های سال‌آبی جاری نسبت به متوسط بلندمدت ۴۹ ساله، باز هم حاکی از افزایش بارندگی در سه زیرحوضه آبریز دریای خزر و کاهش بارش در چهار حوضه است.

همچنین ارزیابی‌ها نشان می‌دهد در حوضه آبریز خلیج‌فارس و دریای‌عمان (متشکل از حوضه‌های مرزی غرب، کرخه، کارون بزرگ، جراحی و زهره، حله‌رود و رودخانه‌های کوچک، مند و کاریان و خنج، کل و مهران و مسیل‌های جنوبی، بندرعباس و سدیج، رودخانه‌های بلوچستان) در مقایسه با مدت مشابه سال گذشته هیچ‌گونه افت بارشی گزارش نشده است، اما مقایسه بارش‌های ثبت شده نسبت به متوسط بلندمدت بیانگر این موضوع است که در ۶ حوضه آبریز درجه دو در حوضه اصلی خلیج فارس و دریای عمان، افت بارندگی ثبت شده است.

این در حالی است که در سه حوضه آبریز «حله‌رود و رودخانه‌های کوچک»، «مند، کاریان و خنج» و «کل، مهران و مسیل‌های جنوبی» حجم بارش‌ها نسبت به متوسط بلندمدت ۴۹ ساله، افزایشی بوده است. در حوضه آبریز دریاچه ارومیه نیز از ابتدای سال آبی جاری تا جمعه گذشته بیش از ۶۰ میلیمتر بارندگی ثبت شده که نسبت به مدت مشابه سال گذشته افزایش ۱۴۴ درصدی و نسبت به متوسط بلندمدت کاهش ۵/ ۰ درصدی را ثبت کرده است. همچنین داده‌های آماری نشان می‌دهد در حوضه آبریز فلات مرکزی (متشکل از حوضه‌های دریاچه نمک، گاوخونی، طشک و بختگان و مهارلو، کویر ابرقو و سیرجان، هامون و جازموریان، کویر لوت، کویر مرکزی، کویر سیاهکوه و ریگ زرین، کویر در انجیر) اگرچه در مقایسه با سال‌آبی گذشته بیشتر حوضه‌های آبریز درجه دو با افزایش بارندگی روبه‌رو شده‌اند، اما ارقام ثبت شده نشان می‌دهد تمام حوضه‌های درجه دو در مقایسه با متوسط بلندمدت ۴۹ ساله با افت بارش همراه بوده‌اند. در حوضه مرزی شرق (متشکل از حوضه‌های پترگان و خواف، هامون و هیرمند، هامون و مشکیل) نیز براساس آمار منتشر شده نسبت به مدت مشابه سال گذشته، در دو زیرحوضه افزایش بارش و در یک زیرحوضه هم افت بارندگی ثبت شده است. این در حالی است که حجم بارش‌ها در این ۳ زیرحوضه‌ در مقایسه با متوسط بلندمدت با افت محسوسی همراه شده است. حوضه آبریز قره‌قوم هم از ابتدای سال‌آبی جاری تا جمعه گذشته درمجموع بیش از ۱۰ میلیمتر بارش ثبت شده که نسبت به مدت مشابه سال قبل رشد حدود ۱۴۲ درصدی و نسبت به متوسط بلندمدت کاهشی بیش از ۴۹ درصد را تجربه کرده است.

بارندگی در استان‌ها

بررسی بارندگی تجمعی ۳۱ استان‌ کشور از ابتدای سال‌آبی ۹۷-۹۶ تا سوم آذر ماه حکایت از افت بارش‌ها در ۲۶ استان نسبت به متوسط بلندمدت (۴۹ساله) دارد؛ افتی که به‌گفته تحلیلگران نشان می‌دهد ایران بیش از گذشته به مرز هشدار کم آبی رسیده است. این در حالی است که براساس آمار منتشر شده تنها پنج استان «اردبیل»، «بوشهر»، «فارس»، «گیلان» و «مازندران» در سال آبی جاری نسبت به متوسط بلندمدت افزایش بارندگی را ثبت کرده‌اند. بیشترین افت بارش‌ها هم در مدت زمان مورد بررسی به‌ترتیب به استان‌های «قزوین»، «مرکزی»، «کرمان»، «یزد» و «خراسان جنوبی» اختصاص داشته است.