کدام نگاه به زلزله، سیاسی و کدام غیر سیاسی بود؟

دولت مستقر هر چند که منتقد سیاست‌های دولت نهم و دهم باشد امروز مسئول مسائل مرتبط با مسکن اعم از مهر و غیر مهر بوده و لازم است در بازسازی مسکن‌های تخریب شده اقدامات عاجل را انجام دهد و اگر طرحی جایگزین و مناسب برای بهتر شدن آنچه غیر استاندارد و ضعیف میداند دارد ارائه داده و دست به کار شود. چرا که مردم آسیب پذیر و آسیب دیده به این نگاه نمی‌کنند که کدام گروه سیاسی دولت را اداره می‌کنند و انتظار و امید دارند در برابر اقساطی که بابت وام مسکن پرداخت کرده و می‌کنند امنیت سکونتشان تامین شود.

زلزله هفته گذشته کرمانشاه با نزدیک به ۵۰۰ کشته و چندین هزار مجروح و مصدوم و بی پناه بزنگاهی بود که می‌توانست به مثابه آزمون مدیریت بحران، عملکرد دولت و نهادهای مسئول و نیز همدلی و همیاری مردم در چگونگی مواجهه با این بلای طبیعی به شمار رود. آزمونی که به نظر می‌رسد پس از یک هفته از روی دادن فاجعه بالاترین نمره را مردمی کسب کردند که از هر طریقی که می‌توانستند دست‌های یاری خواه بازماندگان زلزله کرمانشاه را گرفتند و کمک‌های نقدی و کالایی خود را روانه مناطق زلزله زده کردند.

به گزارش تابناک، اما در این میان علی‌رغم حضور هلال احمر، ارتش، سپاه و دیگر ارگان‌ها و نهاد‌ها در آوار برداری و امدادرسانی به آسیب دیدگان زلزله و سفر مقامات عالی کشور به این مناطق و به استناد خبرهای منتشر شده در روزهای اول حادثه از عدم توزیع مناسب و به موقع چادر و برخی ضروریات درمانی در برخی مناطق آسیب دیده، به نظر می‌رسد هنوز دولت و ستادهای مرتبط با مدیریت بحران پس از سال‌ها تجربه در مواجهه با حوادث اینچنینی نمره قابل قبولی کسب نکردند. به گواه گزارش‌های میدانی عدم توزیع متناسب امکانات در برخی مناطق مرزی در روزهای ابتدایی و آغاز امداد رسانی ساعت‌ها پس از وقوع زلزله، عدم وجود هلی‌کوپتر و ابزار امداد هوایی به اندازه کافی نشان داد ما هنوز با بحران در مدیریت بحران مواجهیم.

اما آنچه موضوع این نوشته است مسئله آغشته شدن زلزله و پس لرزه‌های آن به سیاسی‌کاری و سیاسی‌بازی برخی سیاسیون و تعدادی از رسانه‌ها است. موضوعی که از طرفین مناقشه سیاسی زلزله مورد نکوهش قرار می‌گیرد و در عین حال بر طبل آن کوبیده و بر ساز آن دمیده می‌شود.

اگرچه پس از انتشار خبر زلزله و میزان تلفات آن، اذهان عمومی به صورت خودکار دنبال میزان خسارت ها و تلفات جانی، دلایل زلزله، دوری و نزدیکی به گسل‌ها منطقه و سستی و محکمی مساکن آسیب دیده می‌رود، اما تاکید معاون اول رئیس جمهور در روزهای ابتدایی زلزله مبنی بر اینکه مسکن مهر بیشترین آسیب را از این زلزله دیده و سخنان رئیس جمهور مبنی بر اینکه «مردم بهتر از دولت خانه می‌سازند» باعث شد دفاعیه‌هایی از طرف هواداران پروژه مسکن مهر صادر شود که در آن ضمن دفاع از مسکن مهر و تاکید بر استحکام و طی شدن مراحل مهندسی و قانونی همه پروژه‌های مسکن مهر تاکید شده و کنایه‌هایی به سیاسی بودن حرف دولتی‌ها زده شود.

با وجود اینکه جهانگیری در جلسه اقتصاد مقاومتی ۲۲ آبان ماه گزارشی از اقدامات انجام شده برای امدادرسانی و نیز دستور به حضور سه وزیر بهداشت و درمان، کشور و راه، مسکن و شهرسازی درمناطق زلزله زده داده بود و از آخوندی خواسته بود دلایل آسیب پذیر بودن خانه‌های نوساز را در دستورکار قرار دهد. تعداد زیادی از روزنامه‌ها و رسانه‌ها ترجیح دادند صرفا آن بخش از حرفهای او که گفته بود: بیشتر ساختمان‌های تخریب شده متعلق به مسکن مهر بود رابرجسته کرده کنند. اگرچه تا این لحظه هم آمار دقیق و مشخصی از طرف نهادهای رسمی بر میزان خسارت وتلفات جانی زلزله کرمانشاه به تفکیک شهر و روستا، مسکن مهر و مسکن‌ها شخصی منتشر نشده ، اما همین کلید واژه مسکن مهر در روزهای پس از زلزله تا به امروز همچنان حاشیه‌ای شده تا به خاطر رنگ و بوی سیاسی، امکان نگاه فنی به متن موضوع را سلب کند.

روزی رسانه‌ها آماری ضد و نقیض از تعداد تلفات جانی و واحد‌ها تخریب شده مسکن مهر را منتشر کردند و سخنان جهانگیری مبنی بر بیشترین خسارت‌های ناشی از زلزله بر مساکن مهر و روز بعد جوابیه مسکن مهر دولت احمدی نژاد و دفاع از این پروژه به منزله پروژه‌ای بی عیب و نقص را چاپ کردند. روزی حساب توییتر فاطمه رهبر خبر از عدم رسیدگی به مسائل زلزله زدگان به خاطر حضور جهانگیری در جشن تولد رئیس جمهور را منتشر می‌کند که بعدا منجر به عذرخواهی و تکذیب موضوع شد؛ همچنین روزنامه‌ای مثل کیهان تیتری همچون «آوار دروغ، سنگین‌تر از آوار مصیبت را» بر صفحه اول خود گنجاند. از طرف دیگر آفتاب یزد با تیتر طعنه آمیز «بفرمایید مسکن مهر» مدافعین مسکن مهر را به باد انتقاد گرفت و شرق در چند شماره مسکن مهر را برجسته‌تر از همه ابعاد امدادرسانی‌ها و مشکلات و مصائب زلزله زدگان در هفته اول بی سرپناهی شان منعکس کرد؛ و روزی دیگر وحید حقانیان با تخم لق خواندن مطرح کردن موضوع مسکن مهر به نحوی از این پروژه دفاع کرده و میزان تلفات را نه به مقاومت سازه‌های مسکن مهر که به قرار گرفتن آن بر روی خط گسل مرتبط دانست؛ و باز همین اظهارات منتشر شده باعث شد دایره انتقادات به واژه استفاده شده او خطاب به جهانگیری موضوع اصلی زلزله و برنامه‌های حمایتی از آسیب‌دیدگان این بلای طبیعی در رسانه‌ها را به حاشیه براند.

اگر چه بودند رسانه‌های آنلاین و روزنامه هایی که در این مدت ضمن بازتاب همدلی و همیاری مردم، زحمت کشان هلال احمر و جانفشانی‌های ارتش و سپاه در مناطق زلزله زده و نیز گزارش میدانی از شهر‌ها و روستاهای نیازمند آب و چادر و وسایل گرمایشی در جهت دهی نهاد‌ها و کمک‌های مردمی به مناطقی که کمتر کمک رسیده بود نقش ایفا کرده و کمتر اسیر حاشیه‌ها شوند.

به نظر می‌رسد حال که لحظات شوک آمیز ابتدایی زلزله سپری شده و سیاسی‌کاران همه گروه‌های سیاسی برداشت خود را از این حادثه کرده اند، ضروری است چند نکته در اولویت نهادهای مسئول قرار گیرد. موضوع مسکن مهر موضوع مقدسی نیست که قابل نقد نباشد. بهتر است کارگروه یا کمیته‌ای تخصصی فارغ از افراد با انگیزه‌های سیاسی ابعاد خسارت‌ها در مناطق زلزله زده اعم از مسکن مهری و غیر آن را بررسی کرده و گزارش آن را در اختیار وزارت مسکن قرار دهند تا با تدابیر ویژه ضمن کمک به بازسازی مساکن خسارت دیده مطالعات لازم را در باره مسکن‌های مهر سایر نقاط و نیز مسکن‌های شخصی ساز سایر مناطق زلزله خیز انجام داده و در صورت لزوم هشدارهای لازم را برای جلوگیری از وارد شدن خسارت‌های جانی و مالی بدهند.

بهتر است، برخورد قاطع و مسئولانه با مجریان، ناطران و پیمانکاران پروژه‌های مسکن در ابعاد کوچک و بزرگ مناطق زلزله زده صورت گرفته تا حداقل ضمن هشدار به هرگونه کم کاری و تخلف در ساخت وسازهای اینچنینی تسلی و تسکینی برا کسانی باشد که هم عزیزان خود را در این اتفاقات از دست داده اند و هم از خانه و کاشانه‌ای که به آن امید بسته بودند رانده شده اند.
ضروری است، کارنامه مدیریت بحران در زلزله اخیر بررسی شود و پیشرفت‌ها و پسرفت‌های احتمالی آن نسبت به حوادث مشابه گذشته از جمله زلزله آذربایجان و سیل برخی دیگر از مناطق کشور مقایسه شود. چرا که اگر مدیریت بحران در فاجعه‌ای در مقیاس شهری ۸۰ هزار نفری در مدیریت امداد و نجات و جمع آوری و توزیع امکانات گسیل شده دچار مشکل باشد در برابر فاجعه‌های احتمالی بزرگتر برای شهرهایی با وسعت و جمعیت بیشتر چه خواهد کرد؟
دولت مستقر هر چند که منتقد سیاست‌های دولت نهم و دهم باشد امروز مسئول مسائل مرتبط با مسکن اعم از مهر و غیر مهر بوده و لازم است در بازسازی مسکن‌های تخریب شده اقدامات عاجل را انجام دهد و اگر طرحی جایگزین و مناسب برای بهتر شدن آنچه غیر استاندارد و ضعیف میداند دارد ارائه داده و دست به کار شود. چرا که مردم آسیب پذیر و آسیب دیده به این نگاه نمی‌کنند که کدام گروه سیاسی دولت را اداره می‌کنند و انتظار و امید دارند در برابر اقساطی که بابت وام مسکن پرداخت کرده و می‌کنند امنیت سکونتشان تامین شود.

حال که با مطرح شدن موضوع نامقاوم بودن برخی از پروژه‌های کوچک و بزرگ مسکن‌های نوساز پس از زلزله اخیر، اضطراب در بین میلیون‌ها ساکن در خانه‌ها ایجاد و تشدید شده است. دولت و نهادهای مرتبط با مسکن، نظام مهندسی و سایر نهادهای مربوطه پس از مطالعه، بررسی و تحقیقات فنی گزارشی از وضعیت مقاومت مسکن‌های ساخته شده در شهرهای مختلف را به صورت فنی و فارغ از سیاست زدگی ارائه دهند.
چرا که اگر مصیبت امروز نتواند عبرت فردایمان شود لاجرم باید آماده مصیبتی جدید باشیم.