واکنش دوگانه؛ خلیج فارس و کوروش
هفتم آبان به‌عنوان روز کوروش، نخستین پادشاه هخامنشی، شناخته می‌شود. در سال‌های گذشته جمعی از هم‌وطنان برای پاسداشت مقام این پادشاه در محل مقبره او در پاسارگاد حاضر می‌شدند و این روز را گرامی می‌داشتند. این برنامه آئینی در سال جاری با حاشیه‌هایی همراه شده که از چند منظر به آن پرداخته می‌شود.
1- هیچ یک از منابع دینی و شرعی، توجه به تاریخ، گذشته و میراث فرهنگی را به‌صورت قطعی و مسلم رد نمی‌کند. دین اسلام دین توجه به تاریخ و فرهنگ است و آیات قرآن (قل سیروا فی‌الارض) و روایات متعدد بر پاسداشت میراث فرهنگی و توجه به تاریخ و تمدن جوامع و ملل تاکید داشته‌اند.
پیامبر اکرم(ص) بعد از فتح مکه به‌جز تخریب بت‌ها که نماد بت‌پرستی و شرک به‌شمار می‌آمد، با هیچ‌یک از مظاهر جامعه و میراث فرهنگی آن روزها مخالفت نکرد؛ دستور تخریب هیچ مکانی را صادر نکرد و سکه‌های منقوش ایرانی و رومی، ده‌ها سال نقد رایج مکه، مدینه، شام و… بود. ضرورت صیانت از میراث فرهنگی و تاریخی در بیانات مقام رهبری نیز مورد تاکید قرار گرفته است:«در دنیا از چیزهایی که جنبه افتخارآمیز هم خیلی ندارد، گاهی اوقات به‌عنوان مفاخر تاریخی استفاده می‌کنند.
آن کسانی که مفاخر تاریخی را ندارند، برای خودشان خلق می‌کنند! ما این همه مفاخر تاریخی داریم؛ این همه چیزهایی که مایه تفاخر تاریخی ملت ایران است، اعتماد به نفس ملت ایران است؛ چرا این‌ها را نشان ندهیم؟» از این رو بسیاری از برخوردها و واکنش‌ها به بزرگداشت روز کوروش هیچ مبنای فقهی و دینی ندارد.
2- کوروش یکی از پادشاهان نامدار و محبوب ایران‌زمین است. شهرت و محبوبیت کوروش به استناد دادگری، منشور حقوق بشر، آزادی و پلورالیسم مذهبی، احترام به عقاید مختلف و مدارا و مهربانی با مردم بوده است؛ آموزه‌ها و مفاهیمی که در طول تاریخ، ورای هر دین و ایدئولوژی، مورد احترام همه جوامع بوده و در عصر حاضر نیز از مطالبات اصلی ساکنان زمین تلقی می‌شود. منتقدان کوروش باید دریابند، احترام به کوروش، احترام به یک شخص یا یک بنا نیست، بلکه یادآوری مفاهیم والایی چون آزادی، احترام، انسان‌دوستی و هم‌زیستی مسالمت‌آمیز است.
بدیهی است امپراطوری کوروش همچون هر نظام سیاسی دیگری، خالی از قصور و اشتباه و چه بسا جنگ و خون‌ریزی نبوده، اما آنچه کوروش را از تاریخ حاکمان فاسق و جبار متمایز می‌کند، توجه به مفاهیم اخلاقی و انسانی است که از منظر اسلام و سایر ادیان نیز پذیرفته شده و مقبول است. لذا احترام به کوروش و یا تاکید بر هرگونه دادگری و عدالت‌گستری در هر مکتبی، منافاتی با اسلام و آموزه‌های اسلامی ندارد. بگذریم از این‌که بسیاری از مفسران، ازجمله علامه طباطبایی، مراد از ذوالقرنین در قرآن مجید را کوروش کبیر می‌دانند.
3- هویت ملی-تاریخی در عصر حاضر از مفاهیم مهم پیشرفت و توسعه هر کشور به‌شمار می‌آید. هویت به‌عنوان یک سرمایه اجتماعی کارآمد می‌تواند موانع توسعه سیاسی و توسعه اقتصادی را رفع کند. تقویت روحیه ملی‌گرایی، ورای جنبه‌های نژادپرستانه و افراطی، به تقویت گفتمان ایرانی و انسجام هویتی ایرانیان کمک می‌کند.
اگر در هفته‌های گذشته استفاده از واژه نامانوس خلیج ع.ر.ب.ی باعث اتحاد و وحدت ایرانیان شد، ثبت روز کوروش و برگزاری جشن به پاس این روز نیز می‌تواند جامعه ایران را در برابر دشمنان و معاندان یک‌صدا و همدل کند. برخوردهای دوگانه با مفاهیم ملی اشتباهی است که برخی جریان‌های سیاسی بر آن اصرار دارند و گویا متوجه آسیب‌های آن نیستند. یک ایرانی مسلمان می‌تواند دوست‌دار کوروش باشد، چراکه کوروش برای او نماد وطن‌دوستی، عدالت‌طلبی و آزادی است؛ مفاهیمی که همگی از منابع دینی قابل استخراج و استتناج هستند.
4- از بزرگ‌ترین اشتباهات در سال‌های اخیر، دوقطبی‌سازی جامعه در نحوه مواجهه با روز کوروش است. روز کوروش متعلق به همه ایرانیان است و مختص به یک گروه یا جریان سیاسی نیست. برخورد سیاسی با این پدیده باعث امنیتی‌شدن آن و تبعات و پیامدهای منفی بعدی می‌شود. متولیان فرهنگی کشور می‌توانند در کنار توجه به پدیده‌های فرهنگی-مذهبی، همچنین روزکوروش را گرامی بدارند و برای بزرگداشت آن برنامه‌ریزی کنند.
سوءتفاهم‌های کلیشه‌ای و تکراری، همچون انتساب کوروش به صهیونیسم و توطئه خارجی برای برگزاری روز کوروش نه‌تنها کمکی به حل این ماجرا نمی‌کند، بلکه با تبدیل آن به یک مسئله امنیتی باعث سوءاستفاده عده‌ای می‌شود که برای رسیدن به منافع سیاسی خود از روز کوروش استفاده ابزاری می‌کنند.
