تحلیلی بر تجرد پسران 20 تا 44 ساله
یک جامعه شناس می‌گوید: ۳۳درصد مردان ۲۰ تا ۴۴ سال هرگز ازدواج نکرده‌اند. ازدواج نکردن در میان زنان جوان نیز به گفته شهلا کاظمی پور به این صورت است که ۳۱درصد زنان ۱۵ تا ۳۹ هم هنوز ازدواجی نداشته‌اند.
هر چند به نظر او تنها زیستن به خودی خود آسیب محسوب نمی‌شود، اما بسیاری از کارشناسان بر این باورند که موانع سر راه ازدواج منجر به افزایش تعداد مجرد‌ها و به تبع آن میزان تجرد قطعی در ایران شده است. این در حالی است که دلایل مختلفی اعم از مشکلات اقتصادی و معیشتی و همچنین تغییر سبک زندگی برای ازدواج نکردن مطرح می‌شود.
در سالهای اخیر شاهد کاهش ازدواج در ایران بوده‌ایم. گرچه تاکنون بسیاری از جامعه شناسان و روانشناسان نسبت به این مساله هشدار داده اند، اما آن‌طور که پیداست برخی جوانان از قطار ازدواج جا مانده اند و تجرد قطعی در انتظارشان است؛ معضلی که با تبعات بسیاری همراه است. از سوی دیگر، اکنون وضعیت به گونه‌ای است که بسیاری از جوانان به تنهازیستی گرایش پیدا کرده‌اند و وقتی این مساله را در اطرافیان خود بررسی میکنیم، می‌بینیم عده‌ای از جوانان از خانواده‌های خود جدا شده و عده‌ای دیگر ناخواسته همچنان در کنار خانواده‌های خود زندگی می‌کنند و در تکاپو هستند که هرچه زودتر مستقل شوند، چرا که وقتی جوانانی در سن ازدواج هستند و به دلایلی نمی‌توانند تشکیل خانواده بدهند، دیگر نمی‌توانند در کنار والدین خود زندگی کنند و درصددند به هر طریقی خانواده خود را برای تنها‌زیستی‌شان متقاعد کنند.
از سوی دیگر، این مساله بحران‌هایی را با خود به همراه دارد. از یک طرف جمعیت رو به میانسالی می‌رود و استمرار نسل متوقف می‌شود و از طرف دیگر، تنهازیستی با افزایش سن موجی از افسردگی را با خود به همراه دارد و علاوه بر آسیب‌های روحی و روانی کهنسالی را به مخاطره می‌اندازد، چرا که دیگر آن زمان نه از فرزندی خبری است و نه همدمی وجود دارد که از تو مراقبت کند. بنابراین باید برای این مساله چاره اندیشی و شرایط ازدواج را برای جوانان تسهیل کرد، در غیر این صورت در آینده‌ای نه چندان دور هزینه سنگینی بر دولت وارد می‌شود، چرا که مجبور است از کهنسالان مجرد نیز حمایت کند. از این رو توجه به مساله ازدواج و به کار بردن راهکاری مناسب می‌تواند از تبعات ناگوار تجرد قطعی بکاهد و خانواده‌های بسیاری را از نگرانی نجات دهد.
گرایش جوانان به تنهازیستی
روز گذشته یک جامعه شناس با اشاره به افزایش تعداد خانوارهای تک‌نفره در یک دهه اخیر تصریح کرد که در سال 85 بیش از 880هزار خانوار تک‌نفره در کشور مورد شمارش قرار گرفته بود که این رقم در سال گذشته به بیش از دو‌میلیون نفر رسیده است. از این تعداد بیش از 68هزار خانوار مرد سرپرست و بیش از یک‌میلیون و 350هزار خانوار زن سرپرست هستند. به عبارتی دیگر میتوان گفت 12درصد از مجموع 24میلیون خانوارهای کشور، زن سرپرست هستند. شهلا کاظمی پور درصد مردان 20 تا 44 سالهای که هرگز ازدواج نکرده‌اند را 2/33درصد و این رقم را در زنان 15 تا 39ساله 3/31درصد دانست و گفت: در گذشته تنهازیستی امری ناخواسته بوده و فرد به دلیل از دست دادن خویشان، طلاق و مهاجرت خود یا سایر اعضای خانواده مجبور به تنهازیستی می‌‌شده است، ولی در دنیای امروز علاوه بر تنهازیستی گروهی از افراد به شکل خود خواسته علاقه‌مند هستند تا تنها زندگی کنند، در حالی که تنهازیستی به تنهایی آسیب محسوب نمی‌شود.
شهلا کاظمی پور با بیان اینکه تعداد زنان 44 تا 49ساله متاهل بر اساس آمارهای سال 95 نزدیک به 96درصد است، افزود: این آمار نشان می‌دهد با یک معضل اجتماعی روبه‌رو نیستیم، چرا که از یک طرف می‌خواهیم دختران و پسران جوان تحصیلات عالی داشته باشند و از طرف دیگر این سوال را مطرح میکنیم که چرا آنها ازدواج نمی‌کنند؟ او تصریح کرد: بر اساس آمارها بیش از 98درصد مردان 40 تا 49 سال متاهل هستند. همچنین زنان متولد شده در دهه 60 نیز تا حد زیادی ازدواج کرده‌اند. بنابراین میتوان گفت ازدواج برای بیشتر جوانان امری مطلوب تلقی می‌شود. با وجود این، جوانان میخواهند با خودسازی بیشتر و پتانسیل مطلوب در سنین بالاتر ازدواج کنند. به گزارش ایسنا، کاظمی پور با اشاره به نتایج پژوهشی که در مرکز تحقیقات صدا و سیما درباره ازدواج و شیوه انتخاب همسر انجام شده است، تصریح کرد: در این پژوهش از جوانان پرسیده شده بود که چطور میخواهند همسر مورد نظرشان را انتخاب کنند؟ که 70درصد از پاسخگویان اظهار کرده بودند که تمایل دارند از طریق دوستی با همسر آینده‌شان وی را انتخاب کنند. این نشان می‌دهد که نگاه مدرن در بین جوانان نسبت به ازدواج گسترش یافته است، اما با این همه، زمانی که جوانان وارد فرایند ازدواج می‌شوند به شکل «سنتی» با این پدیده برخورد می‌کنند.
مجردان قطعی وبال گردن دولت می‌شوند
یک مددکار اجتماعی درباره تجرد قطعی در گفت‌و‌گو با «آرمان» می‌گوید: تاخیر در ازدواج یکی از موضوعات مهم جامعه امروز ماست. اینکه چه عواملی دست به دست هم می‌دهند که جوانان رو به تجرد می‌آورند، جای بحث دارد، اما وقتی جوانان پا به سن می‌گذارند دیگر جسارت و جرات انتخاب همسر ندارند. محمد زاهدی اصل می‌افزاید: بنابراین بخش قابل توجهی از میانسالان ما در چند سال آینده افراد مجردی هستند که هرگز ازدواج نکرده‌اند. البته تعدادی از افراد هم که ازدواج کرده و شکست خورده اند، دیگر جرات ازدواج دوباره را ندارند و به مجردان اضافه می‌شوند. او ادامه می‌دهد: به تدریج شاهد خواهیم بود که خانوار مفهوم خود را از دست می‌دهد. این مددکار اجتماعی می‌افزاید: اکنون آمارها نشان می‌دهد بیش از یک‌میلیون خانوار تک‌نفره وجود دارد که غالب این افراد هرگز ازدواج نکرده‌اند. او بیان می‌کند: همچنین بخش قابل توجهی از جوانان نتوانسته یا نخواسته یا به هر دو شکل زندگی مشترک تشکیل نداده اند و نهایتا به صورت مجردی به زندگی خود ادامه می‌دهند. زاهدی اصل عنوان می‌کند: در آینده وقتی این افراد به سن سالمندی و کهنسالی می‌رسند، مراقبی نخواهند داشت و وبال گردن دولت می‌شوند.
این مددکار اظهار می‌کند: از این رو دولت علاوه بر کودکان یتیم باید بزرگسالان یتیم و بی سرپرست را نیز تحت پوشش قرار دهد. او می‌گوید: تنهازیستی تا حد متعارف مشکلی ندارد و جوانان مجرد تنهازیست باید به تشویق اطرافیان و سیاستگذاری‌های درست ازدواج کنند، ولی وقتی تنهازیستی استمرار پیدا می‌کند و جوانان از مرز 40 سالگی می‌گذرند، غیرمتعارف خواهد بود. این مددکار ادامه می‌دهد: تازه این شرایط به مراتب برای دختران 40ساله سخت‌تر است و شانس خود را برای ازدواج از دست می‌دهند. زاهدی اصل بیان می‌کند: انسان‌ها در طبیعت دنبال جفت خودشان هستند و وقتی این فرصت برایشان فراهم نمی‌شود خودشان غصه خور خود می‌شوند. از این رو تجرد قطعی جوانان پدیده‌ای جدید است که در آینده برای جامعه و دولت مشکلاتی را به بار می‌آورد.
