وضعیت گردشگری ۲۰ ماه قبل و بعد از حمله به سفارت عربستان

 مرتضی رحمانی‌موحد در حالی که در ستاد انتخاباتی حسن روحانی گزارشی از عملکرد دولت در بخش گردشگری ارائه کرد، افزود: پروژه ساختن، ‌قفل کردن و صورت مسأله را پاک کردن آسان‌ترین راه است، ولی ما نمی‌خواهیم این کار را انجام دهیم، چون قصد رقابت با دنیا را داریم و می‌خواهیم سهم‌مان را افزایش دهیم.

وی اضافه کرد: ما هنوز در گردشگری سهمی از دنیا نداریم، تازه این همه فضیلت برای خود می‌شماریم و می‌گوییم رتبه دهم دنیا از لحاظ جاذبه‌های گردشگری دنیا هستین، باید ببینیم روی زمین کجا قرار گرفته‌ایم. در زمین پای محکمی برای خود پیدا کنیم.

با نگاه‌های سنتی در برابر گردشگری مدارا کرده‌ایم

معاون گردشگری سازمان میراث فرهنگی‌ صنایع دستی و گردشگری با اشاره به نگاه‌های سنتی که سد راه گردشگری شده‌اند، اظهار کرد: این گرفتاریِ بزرگ‌ ما است وقتی می‌خواهیم “انا رجل” باشیم، باید کیفیت ‌هم داشته باشیم. منافع حرفه‌ای را جایگزین منعفت‌های شخصی کنیم، اما متاسفانه با نگاه‌هایی مواجه‌ایم که بازدارنده‌اند و تا کنون با آن‌ها مدارا کرده‌ایم.

وی سپس به برنامه چشم‌انداز ۲۰ ساله که در پایان برنامه هفتم توسعه باید به نتیجه برسد اشاره کرد و افزود: ‌کاملا روشن است که ما چقدر از این برنامه عقب هستیم. طبق این برنامه قرار بود هر سال درصدی پیشرفت در گردشگری داشته باشیم، الزامات و ضرورت‌های آن نیز تعیین شده بود. بر این اساس قرارِ ما اصلا گردشگری انبوه نبود، چون گردشگری ایران کاملا تخصصی است، مثل زیارتی که برای سال‌های ۹۴ و ۹۵ هدف‌گذاری خاصی روی آن شده بود.

۲۰ ماه قبل از اتفاق سفارت عربستان، یک میلیون و ۷۰۰ هزار گردشگر از کشورهای حوزه خلیج‌فارس و عربی داشتیم. آن زمان روی ۲.۵ میلیون گردشگر در سال ۹۵ پیش‌بینی‌هایی کرده‌ بودیم، اما ۲۰ ماه بعد از آن ماجرا تعداد این گردشگران به ۲۶۶ هزار نفر رسید، یعنی ۸۵ درصد کاهشرحمانی‌موحد اضافه کرد: ما ۲۰ ماه قبل از اتفاق سفارت عربستان، یک میلیون و ۷۰۰ هزار گردشگر از کشورهای حوزه خلیج‌فارس و عربی داشتیم. آن زمان روی ۲.۵ میلیون گردشگر در سال ۹۵ پیش‌بینی‌هایی کرده‌ بودیم، اما ۲۰ ماه بعد از ماجرای سفارت عربستان تعداد این گردشگران به ۲۶۶ هزار نفر رسید، یعنی ۸۵ درصد کاهش جمعیت‌ گردشگران کشورهای هدفِ ایران. مشخص است با چنین وضعی چگونه قرار است در پایان چشم‌انداز ۲۰، ساله به ۲۰ میلیون گردشگر دست یابیم.

وی بیان کرد: متقاعد کردن گردشگران اروپایی شاید سخت باشد، اما جذب گردشگران شیعه چندان سخت نبود. بارها شنیده بودیم که از حوزه خلیج فارس مسافر به قصد یک هفته گردش به ایران آمده، اما سه تا چهار هفته اقامت داشته است. ما این گردشگران را از دست داده‌ایم.

دیگر مخالفی نداریم

معاون گردشگری با اشاره به تغییر رویکرد و نگاه رییس قوه مجریه به گردشگری ادامه داد: در مناظرات کاندیداهای این دور انتخابات ریاست جمهوری و شرایط حال حاضر جامعه، دیگر مخالفی برای ارتقای صنعت گردشگری وجود ندارد، بعضا حتی در تلاش‌اند این مزیت و تلاش را به فضیلت انتخاباتی تبدیل کنند، وضعیتی که به سادگی به دست نیامده است.

وی با بیان این‌که در سال ۹۶ بخش‌های زیادی از برنامه‌های دولت در گردشگری با وجود محدویت منابع به نتیجه می‌رسد، افزود: می‌توانیم ادعا کنیم گردشگری روستایی و عشایری از فراموشی به فضیلتی تبدیل شده است و مهاجرت معکوس اتفاق افتاده و سرمایه‌های سبک به روستاها منتقل شده است.

سفر به ایران در اروپا مد شده

معاون گردشگری سازمان میراث فرهنگی‌ صنایع دستی و گردشگری همچنین مهترین مزیت گردشگری را نگاه بین‌المللی و ارتقای امنیت در افکار عمومی جهان دانست و اظهار کرد: وقتی سفر به ایران، به یک مد و حرکتی چشم‌گیر در اروپا تبدیل شد و مراجع تخصصی کشورهای دیگر ایران را به عنوان یکی از مقاصد نخست گردشگران معرفی می‌کنند، یعنی ساختار گردشگری کشورمان سلامت شده است و با برنامه‌ریزی بلند مدت می‌تواند به آرمان‌هایش برسد.

او تاکید کرد: گردشگری به خوبی از فضای بعد از برجام استفاده کرد، با وجود آن‌که بعد از برجام تلاش‌هایی برای محدود کردن رفت‌و آمدها به ایران شد، اما خوشبختانه هیچکدام اثری نداشت؛ فقط آن دسته از محدودیت‌ها آسیب رساند که مقصرش خودمان بودیم. اگر آن اتفاق‌ها نمی‌افتاد، گردشگری زیارتی آسیب نمی‌دید و  سرمایه‌گذاران این بخش دچار نقصان نمی‌شدند.

گردشگری به خوبی از فضای بعد از برجام استفاده کرد، با وجود آن‌که بعد از برجام تلاش‌هایی برای تحدید رفت‌و آمدها به ایران شد، اما خوشبختانه هیچکدام اثری نداشت؛ فقط آن دسته از محدودیت‌ها آسیب رساند که مقصرش خودمان بودیم.

به گفته او، بعد از برجام شمار گردشگران اروپایی در ایران ۵۶ درصد افزایش و صدور ویزای فرودگاهی با بیش از ۱۰ درصد رشد در یک سال روبه‌رو بوده است.

رحمانی‌موحد اضافه کرد: ‌البته که باید اصلاحاتی در این مسیر صورت بگیرد و رویکرد به سمت ثبات باشد که همه این‌ها نیازمند مدیریت جهادی و یک پارچه است.

سامان‌دهی تعطیلات پاشنه آشیل بود

او اشاره‌ای هم به اوضاع گردشگری داخلی داشت و گفت: طرح ساماندهی تعطیلات یکی از بحث‌های استراتژیک در این بخش بود که مدام مسیر آن را تغییر دادیم تا به سرانجام برسد، امیدوارم با ادامه کار آقای روحانی این طرح، اجرا هم شود، هرچند که مجلس هم نسبت به آن اهتمام دارد و ما این طرح را از طریق آن‌ها نیز پیگیری خواهیم کرد.

وی در ادامه با اعتقاد بر این‌که  توزیع زمانی و مکانی سفر اتفاق افتاده است، گفت: اسفند، ماه از دست رفته برای ایرانی‌ها بود که اکنون به فرصتی برای سفر تبدیل شده است. در نوروز نیز شهرهایی مانند قزوین و سمنان که کمتر جزو مقاصد سفر بودند دو شب اقامت را ثبت کرده‌اند. خراسان جنوبی به واسطه آن‌که در مسیر زیارت قرار گرفته، جزو ۱۰ استان اول در فهرست اقامت شبانه قرار گرفته. همین مسأله انگیزه‌هایی برای سرمایه گذاری گردشگری ایجاد کرده است.

حل مناقشه‌های قدیمی در برنامه ششم

معاون گردشگری کشور، توجه برنامه ششم توسعه به گردشگری را یکی از موفقیت‌های اخیر دانست و اظهار کرد: بر اساس این برنامه تمام پروژه‌های تولیدی، خدماتی، شهری، منطقه‌ای و ملی برای اجرا باید پیوست میراث فرهنگی صنایع دستی و گردشگری داشته باشند، چون معتقدیم هیچ جاده‌ای بدون منطق و بی توجه به جاذبه‌ها و ظرفیت‌های گردشگری نباید ساخته شود.

وی اضافه کرد: مناقشه قدیمی و کهنه و تاثیرگذاری در اجرای سیاست‌های صنفی گردشگری وجود داشت که در برنامه ششم تکلیف شده گردشگری تابع قانون نظام صنفی شود. همچنین بیشترین اختیار به بخش خصوصی داده خواهد شد که تا کنون قانونی در این‌باره وجود نداشت، اما برنامه ششم این اختیار را به سازمان میراث فرهنگی و گردشگری داده که وظایف اجرایی به تشکل‌های حرفه‌ای واگذار کند و فهرست آن نیز در حال آماده‌سازی است.

بخش خصوصی اگر مخالف است، اعلام کند و جایزه بگیرد

او با اعتقاد بر این‌که بخش خصوصی همواره برای دریافت نظر، مورد مشورت قرار گرفته است، گفت‌: ‌این ادعا اصلا پذیرفته شده نیست که بخش خصوص در جریان امور گردشگری قرار نداشته و نظرسنجی نشده، اگر بر خلاف این است، بیان کنند و جایزه بگیرند. البته که ممکن است برخی از نظرها اعمال نشده باشد، چون به هر حال ما سطحی از تصمیم‌گیری قرار داریم.

رحمانی موحد همچنین به توانمند کردن جامعه محلی اشاره کرد و افزود: تاکنون در حال افزایش تعداد این بوم‌گردی‌ها بودیم، اکنون وقت آموزش دادن، توانمند و پایدار کردن آن‌ها است که امسال را روی  این موضوع مترکز خواهیم شد.

وی با اعتقاد بر این‌که از هیچ حوزه تخصصی گردشگری غافل نبوده‌ایم، اظهار کرد: حوزه گردشگری دریایی که ۱۱ دستگاه در آن دخیل است، یکی از تخصصی‌ترین بخش‌ها به شمار می‌آید که خوشبختانه دستورالعمل آن پیشنویس و به دولت ارجاع شده تا شورای راهبردی توسعه گردشگری دریایی تشکیل شود.

ایران باز است

رحمانی موحد با بیان این‌که گردشگری در حوزه امنیت ملی تعریف شده است، گفت: هر وقت کسی دنبال تخریب این ظرفیت است، فعالیتش ضد امنیت ملی جلوه می‌کند. ایران کشور بازی است، نمی‌توان جنگل، کویر و دریا را از گردشگریِ آن حذف کرد، همان‌طور که ابلاغ سیاست‌های مقام معظم رهبری در برنامه ششم توسعه برای افزایش ۵ برابری تعداد گردشگران مؤید این موضوع بوده است، چرا که ایشان نیز تعداد مشخص کرده‌اند و هیچ محدودیتی قائل نشده‌اند.

گردشگری در حوزه امنیت ملی تعریف شده است. هر وقت کسی دنبال تخریب این ظرفیت است، فعالیتش ضد امنیت ملی جلوه می‌کند. ایران کشور بازی است، نمی‌توان جنگل، کویر و دریا را از گردشگریِ آن حذف کرد

معاون گردشگری سپس گفت: امروز در دنیا میزان پیشرفت کشورها بر اساس شاخص تولید ناخالص ملی تعیین می‌شود، اما باید اعلام کنم که GNH در حال جایگزین شدن است و کشورها را با شاخص شادمانی می‌سنجند و وقتی درجه‌ی این شاخص بالا باشد، یعنی اقتصاد و روابط اجتماعی آن کشور ارتقا یافته است. بر این باوریم آنچه به اعتدال شاخص شادمانی و امیدواری کشور منجر می‌شود همان گردشگری است که باید بیشتر روی آن  متمرکز شویم.

رحمانی‌موحد بیان کرد: ‌ما در نیمه راه هستیم و تا چشم‌انداز ۲۰ ساله، ۱۰ سال بیشتر وقت نداریم، در حالی که سال‌های نخست این برنامه را ناموفق از دست داده‌ایم و اکنون نیازمند مدیریت جهادی و یک پارچه هستیم. پس اگر می‌خواهیم کار کیفیت داشته باشد باید نگاه جامع به گردشگری داشته باشیم.