نسل آلفا؛ کودکانی که با هوش مصنوعی رشد می‌کنند/چالش‌های تربیتی و حقوقی نسل آینده
در حالی که نظام آموزشی ایران هنوز با چالش‌های سنتی مانند حافظه‌محوری و رقابت نمره‌محور دست‌وپنجه نرم می‌کند، نسلی در حال رشد است که جهان دیجیتال را نه به‌عنوان ابزار، بلکه به‌عنوان بخشی از هویت خود می‌شناسد؛ نسل آلفا، کودکانی که با هوش مصنوعی گفت‌وگو می‌کنند و مرز میان واقعیت و مجاز را از کودکی درنوردیده‌اند.
دکتر محمدمهدی سیدناصری، حقوقدان و پژوهشگر حقوق بین‌الملل کودکان، می‌گوید: «نسل آلفا، نخستین نسلی است که از بدو تولد در کنار فناوری، اینترنت و هوش مصنوعی زیسته است. این کودکان دیگر صرفاً کاربران فناوری نیستند، بلکه در جهانی متولد شده‌اند که فناوری بخش جدایی‌ناپذیر از زیست انسانی است.»
او تأکید می‌کند که ذهن نسل آلفا بصری، سریع و داده‌محور است، اما در بعد عاطفی و تربیتی نیازمند روش‌های تازه‌ای است. «این نسل در محیطی چندفرهنگی و چندزبانه رشد می‌کند، با تنوع فرهنگی آشناست و ذهنی باز دارد، اما در عین حال با خطر سردرگمی هویتی و وابستگی به فناوری روبه‌روست.»
از نگاه این حقوقدان، تفاوت اصلی نسل آلفا با نسل زد در نوع مواجهه با فناوری است؛ «نسل زد با اینترنت آشنا شد، اما نسل آلفا در دل هوش مصنوعی رشد می‌کند.» او معتقد است که این نسل به حقوقی جدید مانند حق بر داده، هویت دیجیتال و فراموش شدن در فضای مجازی نیاز دارد.
سیدناصری همچنین می‌گوید: «کنوانسیون حقوق کودک مصوب ۱۹۸۹ برای دنیای پیشا‌دیجیتال طراحی شده بود. امروز باید چارچوب‌های حقوقی تازه‌ای تدوین شود تا از کودکان در برابر تهدیدهایی چون سرقت داده‌های زیستی، تبلیغات هدفمند و بهره‌کشی دیجیتال محافظت کند.»
به باور او، جامعه باید خود را برای پذیرش این نسل آماده کند. مدارس باید از حفظیات صرف به سمت آموزش خلاق، پروژه‌محور و تجربه‌محور حرکت کنند، و والدین نیز بیاموزند چگونه با کودکانی که در فضای مجازی زندگی می‌کنند، رابطه‌ای انسانی و آگاهانه برقرار کنند.
به گزارش خبرآنلاین، در پایان، سیدناصری هشدار می‌دهد: «اگر نظام تربیتی و حقوقی نتواند با نسل آلفا هم‌گام شود، شکافی میان کودک و جامعه ایجاد خواهد شد که نه قانون و نه آموزش قادر به پر کردن آن نخواهد بود. زمان آن رسیده است که حقوق کودک از کتاب قانون به دنیای دیجیتال مهاجرت کند؛ جایی که نسل آلفا زندگی می‌کند، می‌اندیشد و آینده را می‌سازد.»
