آخرین وضعیت زاینده رود و دریاچه ارومیه
بحران آب در کشور وضعیت زاینده رود و دریاچه ارومیه را وخیم کرده به‌طوری که هر سال وضعیت این دو نماد آبی علی‌رغم اقداماتی که انجام می‌شود افول پیدا می‌کند به طوری که بر اساس آخرین گفته مسوولان در حوزه آبریز زاینده‌رود خشکسالی های خفیف و در دریاچه ارومیه نیز شاهد کاهش روان آب ها هستیم.
بررسی اعداد و ارقام ارائه شده بیانگر تداوم مشکلات در حوضه آبریز سد زاینده‌رود دارد، چراکه براساس گزارش سازمان هواشناسی انتظار می‌رود برای سال آبی جدید در حوضه آبریز زاینده‌رود با خشکسالی خفیف مواجه باشیم و در مقایسه با سال آبی گذشته چشم انداز بهتری نخواهیم داشت.
خشکسالی‌های ۱۰ سال گذشته و کاهش بارش‌ها در منطقه فلات مرکزی باعث شده تا سد و حوضه آبریز زاینده‌رود در کمبود شدید آبی قرار گیرند، این منطقه که همواره به عنوان یکی از حوضه‌های مهم کشور مورد توجه مسئولان استانی و ستاد آب کشور بوده، در سال آبی ۱۳۹۵ -۱۳۹۶ شاهد بارش‌های متفاوتی در بالا دست و پایین دست خود بوده است.
حجم بارش‌های سال آبی ۹۵-۹۶ در پایین دست حوضه آبریز زاینده‌رود ۵۴ میلیمتر بوده که این اعداد و ارقام حکایت از کاهش ۴۰ درصدی ریزش‌های جوی این منطقه نسبت به متوسط بلندمدت و افت ۵۵ درصدی نسبت به سال آبی گذشته دارد.
بارش بالا دست حوضه آبریز زاینده‌رود نیز ۱۳۵۰ میلیون مترمکعب تخمین زده شده، بررسی میزان بارش‌های سرشاخه‌های این حوضه آبریز کاهش چندانی را نسبت به سال آبی گذشته نشان نمی‌دهد و نسبت به متوسط بلندمدت نیز برابری می کند.
بر اساس آمار شرایط روان آب‌های منطقه در سال آبی گذشته نرمال نبوده، به طوری که در سال آبی ۹۵-۹۶ ورودی به سد زاینده رود ۱۲۰۰ میلیون مترمکعب بوده که نسبت به متوسط درازمدت کاهش ۱۳ درصدی داشته است.
حجم مخزن سد زاینده‌رود نیز تا پایان شهریورماه ۲۰۶ میلیون مترمکعب بوده که در این بخش نیز رجوع به گذشته سد و حجم مخزن ۷۷۵ میلیون مترمکعبی آن در متوسط درازمدت حاکی از کاهش ۷۰ درصدی مخزن این سد فلات مرکزی دارد.
در خصوص وضعیت دریاچه ارومیه نیز باید گفت که حوضه آبریز دریاچه ارومیه در سال آبی ۹۶-۹۵ در مقایسه با سال آبی ۹۵-۹۴ بالاترین میزان کاهش روان آب ها را داشته است.
این حوضه در سال آبی گذشته ۳۸ درصد کاهش را نسبت به سال آبی ماقبل که حدود ۴ میلیارد و ۹۵۶ میلیون مترمکعب بوده، تجربه کرد و در مجموع حدود ۳ میلیارد و ۸۵ میلیون متر مکعب جریان‌های سطحی در این حوضه ثبت شده است.
بر همین اساس در سال آبی ۹۶-۹۵ بعد از حوضه آبریز دریاچه ارومیه، حوضه قره قوم با ۲۸ درصد، خلیج فارس با ۹ درصد و دریای خزر با ۵ درصد کاهش حجم جریان های سطحی در مقایسه با سال آبی ۹۵-۹۴ مواجه بودند.
اوایل ماه نیز خلیل ساعی دبیر ستاد احیای دریاچه ارومیه در آذربایجان‌شرقی از کاهش ۳۶ درصدی نزولات جوی در استان خبر داد و این امر را اصلی‌ترین عامل کاهش ۲۲ سانتی‌متری سطح تراز دریاچه ارومیه در شهریورماه امسال نسبت به مدت مشابه سال قبل برشمرد.
وی با بیان این‌که ارتفاع آب دریاچه ارومیه در ۳۱ شهریور ماه سال جاری ۱۲۷۰.۳۲ بود، گفت: ارتفاع آب دریاچه در روز مشابه سال قبل، ۱۲۷۰.۵۴ سانتی متر بود که حاکی از کاهش ۲۲ درصدی سطح تراز دریاچه در سالجاری نسبت به مدت مشابه سال قبل است.
ساعی با بیان این‌که انجام برخی اقدامات عقلانی و مدبرانه در دولت تدبیر و امید مانع خشکی دریاچه ارومیه شده است، تصریح کرد: لایروبی بیش از ۹۰ کیلومتر از مسیرهای منتهی به دریاچه ارومیه باعث جمع‌آوری آب‌های موجود در این محوطه و هدایت آن به پیکره آبی دریاچه شد.
وی با اشاره به عملیات اجرایی مدول دوم تصفیه‌خانه تبریز گفت: با وجود نبود اختصاص اعتبارات مناسب در این بخش، همکاران اداره آب و فاضلاب استان در عملیات‌های مربوط به انتقال به تصفیه‌خانه و انتقال آب از تصفیه‌خانه به پیکره آبی دریاچه بسیار خوب ایفای نقش کرده‌اند.
دبیر ستاد احیای دریاچه ارومیه در آذربایجان‌شرقی با اشاره به ظرفیت‌های آبی دو استان آذربایجان‌غربی و کردستان و لزوم استفاده از آن‌ها برای تأمین بخش اعظمی از آب مورد نیاز برای احیای دریاچه ارومیه اظهار امیدواری کرد با اختصاص به موقع اعتبارات مورد نیاز توسط دولت، طرح انتقال آب زاب به دریاچه ارومیه تا پایان سال ۹۸ به بهره‌برداری برسد.
بر اساس گفته ساعی، با اجرای این طرح، سالیانه بیش از ۶۵۴ میلیون مترمکعب آب به دریاچه ارومیه منتقل می‌شود و نویدبخش احیای دریاچه در یک بازه زمانی مناسب است.
وی یادآور شد: روند تبخیر آب دریاچه در تابستان سالجاری به‌علت گرمای بسیار شدید، با سرعت بیشتری همراه بود و امیدواریم بارش‌های پاییز، زمستان و بارش‌های بهاری، باعث افزایش ارتفاع آب دریاچه ارومیه شوند.
وی خاطرنشان کرد: اگر بارش‌های شش ماهه نخست امسال، ۳۶ درصد کاهش نمی‌یافت و میزان بارش نیز متناسب با میانگین سال‌های پیش بود یقیناً ارتفاع دریاچه ارومیه بیش از سال‌های پیش بود.
پیش از سال ۱۳۹۳، همه ساله به صورت میانگین از ارتفاع دریاچه ارومیه حدود ۴۰ تا ۴۵ سانتی متر کاسته می‌شد که اگر وضعیت به همان منوال ادامه می یافت دریاچه ارومیه تاکنون خشک شده بود.
هم‌اکنون یک میلیارد و ۲۰۰ میلیون مترمکعب آب در دریاچه ارومیه موجود و وسعت دریاچه نیز هم‌اکنون، ۱۷۸۳ کیلومتر مربع است.
