آیا پهپادها هلیکوپترهای نظامی را به تاریخ می‌فرستند؟
بازتاب– هلیکوپترهای تهاجمی روزگاری نماد ضربه قاطع در پشت خطوط دشمن بودند؛ اما امروز، این نقش به سرعت در حال محو شدن است، چراکه پهپادهای کوچک و ارزان با کسری از هزینه و ریسک، قادرند همان لجستیک دشمن را فلج کنند.
هجوم هوایی با هلیکوپتر؛ ضربه‌ای برق‌آسا با هزینه‌ای سرسام‌آور
تهاجم هوایی با هلیکوپتر در نیمه دوم قرن بیستم به نمادی از میدان نبرد بدل شد. هدف آن ساده اما بلندپروازانه بود: انتقال نیرو به عمق خطوط دشمن، برهم‌زدن فرماندهی، قطع مسیرهای تدارکاتی و ایجاد رعب و وحشت.
اما اجرای چنین عملیاتی نیازمند ده‌ها فروند بالگرد، صدها نیروی رزمی، انهدام پدافند لایه‌ای دشمن و هماهنگی دقیق با عملیات زمینی است؛ عملیاتی که همواره با ریسک بالای تلفات انسانی و هزینه‌های کلان همراه بوده است.
برای انتقال تنها یک گروه تاکتیکی متشکل از حدود ۶۰۰ چترباز، به ۲۰ تا ۴۰ فروند بالگرد ترابری مانند Mi-8 یا UH-60 نیاز است که باید با بالگردهای تهاجمی همچون Ka-52، Mi-24 یا AH-64 آپاچی پشتیبانی شوند. این عملیات بدون سرکوب اولیه پدافند دشمن توسط توپخانه، جنگنده‌ها و جنگ الکترونیک تقریباً غیرممکن است.
هزینه‌ها حیرت‌آور است: تنها یک عملیات مشابه بین ۲۰ تا ۴۰ میلیون دلار هزینه دارد. افزون بر آن، خطر نابودی ۳۰ درصد ناوگان بالگرد در صورت فعال بودن سامانه‌های پدافندی مدرن، این ریسک را به یک قمار تمام‌عیار بدل می‌کند. تنها از دست دادن چند بالگرد با سرنشینانش می‌تواند یک عملیات برق‌آسا را به فاجعه‌ای استراتژیک تبدیل کند.
با این حال، یک مزیت همچنان پابرجاست: تسخیر ناگهانی تأسیسات کلیدی که از راه دور قابل انهدام نیستند؛ مانند پل‌ها، ایستگاه‌های راه‌آهن یا مراکز فرماندهی. موفقیت در چنین عملیاتی می‌تواند مسیر محاصره کامل نیروهای دشمن را هموار کند.
مین‌گذاری پهپادی؛ خفگی خاموش در لجستیک
در مقابل، مین‌گذاری توسط پهپادها به‌عنوان جایگزینی کم‌هزینه و مؤثر برای اخلال در عقبه دشمن سر برآورده است. پهپادها نمی‌توانند اهداف را به معنای سنتی «تسخیر» کنند، اما در اوکراین مواردی ثبت شده که سربازان دشمن تنها با کمک پهپادها اسیر و به مواضع اوکراینی منتقل شده‌اند.
چند اپراتور با پهپادهای کوچک و مهمات دست‌ساز می‌توانند کاروان‌های تدارکاتی دشمن را متوقف کنند. حتی پهپادهای ساده با ظرفیت حمل ۱ تا ۳ کیلوگرم قادرند مین‌های ضدخودرو مانند PTM-1 یا PTM-3 را تا ۱۵ تا ۲۰ کیلومتر پشت خطوط مقدم بر جاده‌ها و پل‌ها رها کنند.
پهپادهای بزرگ‌تر همچون «سوپرکم» اوکراینی یا «شاهد» روسی این برد را افزایش داده‌اند و می‌توانند عمق بیشتری از خاک دشمن را مین‌گذاری کنند. اثر این تاکتیک انباشتی است: هر انفجار، کاروانی را متوقف می‌کند و تهدید دائمی، دشمن را وادار به تغییر مسیر یا هدر دادن مهندسان کمیاب برای پاکسازی جاده‌ها می‌سازد.
اقتصاد این عملیات چشمگیر است: یک هفته عملیات پهپادی با ۱۰ تا ۱۵ کوادکوپتر سنگین، ۵۰ تا ۱۰۰ مین و ۲۵ نفر نیرو، تنها ۱ تا ۱.۵ میلیون دلار هزینه دارد؛ چیزی حدود ۳۰ برابر ارزان‌تر از یک عملیات بالگردی با تأثیری مشابه بر لجستیک دشمن.
دکترین نوین جنگ؛ از ضربه برق‌آسا تا خفگی تدریجی
بالگردها همچنان تنها ابزار برای تصرف فیزیکی عمق خاک دشمن هستند. اما در عصر پدافند متراکم و بودجه‌های محدود، پهپادها به ابزار پیش‌فرض عملیات عمیق بدل شده‌اند.
اگر هجوم بالگردی قمار بر «شوک و هراس» است، مین‌گذاری پهپادی راهبرد «خفه‌کردن آرام» محسوب می‌شود؛ بریدن شریان‌های حیاتی دشمن، گام به گام. تجربه‌های اخیر نشان می‌دهد با منابع محدود، خفگی تدریجی می‌تواند همان نتایج شوک ناگهانی را به دست دهد ــ اما با هزینه‌ای بسیار کمتر.
فرماندهان امروز باید تصمیم بگیرند: آیا به نتیجه فوری نیاز دارند یا می‌توانند با صبر، دشمن را در حلقه خفگی قرار دهند؟
تحولی فراتر از میدان نبرد: از نجات تا شناسایی
پهپادها تنها ابزار جنگی نیستند؛ اکنون در انتقال غذا، آب، دارو و حتی تسلیحات به مناطق دورافتاده یا تحت محاصره نیز نقش‌آفرینی می‌کنند. اخیراً موردی ثبت شد که یک پهپاد با تحویل دوچرخه برقی، جان یک سرباز زخمی را برای فرار از میدان نجات داد.
ارتش اوکراین در حال آزمایش پلتفرم‌های هوایی برای تخلیه مجروحان است؛ ابتکاری که به گفته ژنرال الکساندر سیرسکی، نه‌تنها جان سربازان، بلکه جان تیم‌های امدادی را هم حفظ می‌کند.
با این حال، پهپادهای شناسایی با چالش‌های جدی روبه‌رو هستند. روسیه شبکه‌های پدافندی لایه‌ای ایجاد کرده که «مناطق مرگ» ۱۵ تا ۲۰ کیلومتری را در عقبه خود می‌سازد. به گفته کارشناسان، پروازهای روزانه پهپادهای شناسایی تقریباً محکوم به نابودی‌اند و حتی پهپادهایی در ارتفاع ۴ تا ۵ هزار متری نیز از شناسایی و هدف‌گیری در امان نیستند. این امر شکاف‌های خطرناک اطلاعاتی در خطوط نبرد ایجاد کرده است.
ربات‌های زمینی؛ هم‌پیمانان تازه پهپادها
اوکراین همزمان با جنگ، صنعتی داخلی برای تولید ربات‌های زمینی توسعه داده است. تنها در یک ماه، انتقال محموله به خط مقدم توسط این ربات‌ها بیش از ۸۰ درصد افزایش یافته است.
ربات‌هایی مانند Spider می‌توانند تا ۱۰۰ کیلوگرم بار حمل کنند، در برابر جنگ الکترونیک مقاوم باشند و ساعت‌ها روی زمین‌های ناهموار عمل کنند. سایر پلتفرم‌ها مانند Volya-E، Termit، Rys PRO یا Sirko-S1 برای انتقال مهمات، تجهیزات یا تخلیه مجروحان طراحی شده‌اند.
نمونه‌های رزمی همچون Lyut یا Shablya M2 به نیروها امکان می‌دهند از فاصله امن دشمن را با تیربار و برجک‌های ماژولار هدف قرار دهند. همچنین ربات‌های مین‌ریز یا انتحاری برای انهدام زرهی و استحکامات دشمن به‌کار گرفته می‌شوند.
ربات‌های مین‌روب مانند ZMiy یا پلتفرم‌های چندمنظوره Sirko-S1، امکان پاکسازی میدان‌های مین را با کنترل از راه دور و حسگرهای پیشرفته فراهم می‌کنند.
به این ترتیب، در حالی که شما این سطور را می‌خوانید، فناوری در سکوت، هنر جنگ را دگرگون می‌سازد.
منبع: نشنال اینترست
