خالی‌فروشی در سایت‌های فروش آنلاین طلا را جدی بگیرید
خالی‌فروشی به این معناست که پلتفرم‌های آنلاین طلا، با وعده‌های فریبنده‌ای مانند تحویل طلا با عیار بالا به مشتریان، اقدام به فروش می‌کنند، اما در واقع هیچ طلایی تحویل داده نمی‌شود. این نوع کلاهبرداری معمولاً در قالب فروش طلاهای آب‌شده، یا طلای با عیار پایین رخ می‌دهد. حتی برخی پلتفرم‌ها، برای جلب مشتری، طلاهایی با قیمت‌های پایین‌تری می‌فروشند و در نهایت، پس از پرداخت پول از سوی خریداران، هیچ‌گونه محصول فیزیکی به دست آن‌ها نمی‌رسد. در این شرایط، مشتریان هیچ مرجعی برای پیگیری شکایات خود ندارند و سرمایه‌شان به خطر می‌افتد.
بازتاب– در سال‌های اخیر، با توجه به تورم بالای اقتصاد ایران و کاهش ارزش پول ملی، سرمایه‌گذاری در طلا به یکی از محبوب‌ترین روش‌ها برای حفظ ارزش دارایی‌ها تبدیل شده است. این روند هم‌راستا با سیاست‌های دولت بوده است که به جای ورود شوک به بازار ارز، نقدینگی را به سمت بازار طلا هدایت کرده و بدین ترتیب از افزایش قیمت ارز جلوگیری می‌کند. به همین دلیل، پلتفرم‌های آنلاین فروش طلا در ایران شاهد رونق زیادی بوده‌اند.
افزایش تمایل مردم به خرید طلا به عنوان یک دارایی امن و مقاوم در برابر تورم و نوسانات اقتصادی، به تبع آن، تبلیغات گسترده و اغواکننده‌ای را در سراسر کشور به همراه داشته است. بسیاری از این تبلیغات، مردم را تشویق می‌کنند تا حتی با مقادیر اندک پول (مثلاً ۵۰ هزار تومان) اقدام به خرید طلا کنند. در بسیاری از موارد، این تبلیغات وعده تحویل فیزیکی طلا را پس از رسیدن میزان خرید به یک گرم می‌دهند. اگرچه این شیوه فروش به نظر می‌رسد که به نفع خریداران باشد، اما در واقع می‌تواند زمینه‌ساز وقوع جرایم مشابه آنچه در پرونده‌های «کوروش کمپانی» و «سکه ثامن» شاهد بودیم، باشد.
یکی از مشکلات عمده این پلتفرم‌ها خالی‌فروشی است؛ پدیده‌ای که در آن فروشنده بدون داشتن دارایی واقعی (طلای فیزیکی) اقدام به فروش آن می‌کند. این نوع کلاهبرداری با هدف سوءاستفاده از کاهش قیمت طلا، منجر به این می‌شود که در نهایت، خریدار هیچ‌گونه طلای فیزیکی دریافت نکند و سرمایه‌اش به خطر بیفتد. در بسیاری از موارد، این پلتفرم‌ها اعلام نمی‌کنند که چه زمانی و چگونه طلای خریداری‌شده به خریداران تحویل داده خواهد شد، و این موضوع به ویژه در مورد طلای آب‌شده که فاقد مشخصات دقیق است، بیشتر مشهود است.
این وضعیت، موجب شده که بانک مرکزی و وزارت صمت به موضوع فروش آنلاین طلا وارد شوند. بانک مرکزی در آذرماه با صدور بخشنامه‌ای، فروش آنلاین طلا بدون ذخیره‌سازی در بانک مرکزی را ممنوع اعلام کرد. همچنین، مرکز تجارت الکترونیک وزارت صمت از طرح «سند باکس» برای نظارت بر بازار آنلاین طلا خبر داد، اما به نظر می‌رسد که این طرح هنوز نتوانسته به طور کامل به هدف خود دست یابد. بانک مرکزی همچنان بر این باور است که طلا باید در بانک‌های عامل سپرده‌گذاری شود تا اطمینان از صحت و سلامت معاملات آنلاین به وجود آید.
لزوم نظارت بیشتر بر پلتفرم‌های فروش آنلاین طلا
طبق قوانین موجود، فروش آنلاین طلا نیاز به اخذ سه مجوز از نهادهای مختلف دارد. رئیس اتحادیه فروشندگان طلا و جواهر تهران، نادر بذرافشان، تصریح کرده است که فعالان این حوزه باید پس از دریافت مجوز از اتحادیه طلا و اینماد، از اتحادیه کسب و کارهای مجازی نیز جواز فعالیت دریافت کنند. متاسفانه، به دلیل مشکلات مدیریتی در اتحادیه‌های مرتبط، نظارت‌ها به درستی اعمال نمی‌شود و پلتفرم‌های آنلاین به راحتی فعالیت‌های خود را ادامه می‌دهند.
یکی از معضلات جدی این پلتفرم‌ها، تحویل طلا با عیار پایین‌تر از آنچه که اعلام شده است. در بسیاری از موارد، طلاهایی که به عنوان طلای ۱۸ عیار یا طلای با کیفیت بالا به فروش می‌رسند، در واقع عیاری پایین‌تر دارند. این مشکل به ویژه در شرایطی که خریداران امکان بررسی فیزیکی طلا را ندارند، ریسک بالایی به همراه دارد.
افزایش خطرات کلاهبرداری و خالی‌فروشی
در حالی که پلتفرم‌های فروش آنلاین طلا به دلیل عدم نظارت مناسب، مستعد کلاهبرداری و تقلب هستند، احتمال وقوع جرایم خالی‌فروشی در این بازار بسیار بالا است. در چنین شرایطی، پلتفرم‌ها بدون داشتن پشتوانه طلا، آن‌ها را به خریداران می‌فروشند و با سوءاستفاده از شرایط اقتصادی، اقدام به جمع‌آوری سرمایه می‌کنند. این نوع کلاهبرداری در دنیای مجازی بسیار رایج است، چرا که خریداران نمی‌توانند از اصالت و صحت طلای خریداری‌شده اطمینان حاصل کنند.
در همین راستا، پلیس امنیت اقتصادی فراجا با همکاری قوه قضائیه و سازمان‌های دیگر، اقدامات نظارتی خود را برای جلوگیری از وقوع چنین کلاهبرداری‌هایی آغاز کرده است. به گفته سردار حسین رحیمی، رئیس پلیس امنیت اقتصادی، پلیس با همکاری بانک مرکزی و سایر نهادهای مرتبط در تلاش است تا با طراحی سامانه‌های پایش آنلاین و نظارت بر پلتفرم‌های فروش طلا، امنیت این بازار را افزایش دهد.
لزوم شفافیت و تضمین‌های قانونی
با توجه به مشکلات موجود، شفافیت در معاملات و تضمین‌های قانونی برای خریداران آنلاین طلا بسیار ضروری است. پلتفرم‌های فروش طلا باید از بانک‌های عامل ضمانت‌های لازم را دریافت کنند تا اطمینان حاصل شود که طلای خریداری‌شده واقعاً موجود و قابل تحویل است. علاوه بر این، خریداران باید تنها از پلتفرم‌های معتبر و دارای مجوز قانونی خرید کنند و از وعده‌های اغواکننده و تبلیغات فریبنده پرهیز کنند.
در حالی که خرید آنلاین طلا می‌تواند مزایای زیادی از جمله سهولت در دسترسی و کاهش ریسک سرقت فیزیکی داشته باشد، خطرات زیادی نیز به همراه دارد. پلتفرم‌های غیرمجاز و نبود نظارت کافی، می‌تواند به راحتی به کلاهبرداری‌ها و خالی‌فروشی منجر شود. به همین دلیل، ضروری است که سازمان‌های نظارتی مانند بانک مرکزی، وزارت صمت و اتحادیه‌های مربوطه، نظارت خود را بر این پلتفرم‌ها تشدید کرده و اطمینان حاصل کنند که خریداران از طریق منابع قانونی و معتبر اقدام به خرید طلا کنند.
