جنگ ریزتراشه‌ها یکی از مهم‌ترین و پیچیده‌ترین رقابت‌های جهانی است که در آن کشورها و شرکت‌های بزرگ فناوری به‌دنبال سلطه بر بازار جهانی تولید ریزتراشه‌ها هستند. این رقابت نه‌تنها جنبه اقتصادی، بلکه به طور فزاینده‌ای سیاسی و امنیتی نیز اهمیت یافته است. ریزتراشه‌ها به‌عنوان قلب فناوری‌های مدرن، از تلفن‌های هوشمند تا خودروهای خودران و سیستم‌های دفاعی، نقشی کلیدی ایفا می‌کنند و کنترل این بازار می‌تواند به قدرت اقتصادی و سیاسی منتهی شود.
بازتاب– از زمانی که اولین ترانزیستورها در دهه ۱۹۵۰ ساخته شدند، صنعت ریزتراشه‌ها شاهد پیشرفت‌های زیادی بوده است. در دهه‌های اخیر، با ظهور تکنولوژی‌های جدید مانند ۵G، هوش مصنوعی و اینترنت اشیاء (IoT)، نیاز به تراشه‌های پیشرفته افزایش یافته است. طبق گزارش Statista، بازار جهانی ریزتراشه‌ها در سال ۲۰۲۳ به ۵۰۰ میلیارد دلار رسید و پیش‌بینی می‌شود که تا سال ۲۰۳۰ به ۱ تریلیون دلار برسد.
کشورهای پیشرو در صنعت ریزتراشه‌ها
در حال حاضر، ایالات متحده، چین، تایوان و کره جنوبی از پیشگامان این صنعت هستند. آمریکا با شرکت‌های بزرگ مانند Intel و Qualcomm، تایوان با TSMC (شرکت تایوانی تولید ریزتراشه)، و کره جنوبی با Samsung جزو بازیگران اصلی در این صنعت محسوب می‌شوند.
ایالات متحده: آمریکا با شرکت‌هایی همچون Intel، AMD، و Qualcomm سهم بزرگی در تولید ریزتراشه‌ها دارد. طبق گزارشی از Bloomberg، ایالات متحده هنوز در زمینه طراحی و توسعه تراشه‌های پیشرفته، به‌ویژه در زمینه تراشه‌های پردازش گرافیکی و پردازش‌های پیچیده، برتری دارد.
چین: چین که یکی از بزرگ‌ترین واردکنندگان ریزتراشه‌ها است، تلاش‌های زیادی را برای کاهش وابستگی خود به واردات تراشه آغاز کرده است. برنامه‌های حمایتی چین در قالب طرح‌های دولتی مانند Made in China 2025 به دنبال تقویت تولید داخلی تراشه‌ها و فناوری‌های نوین است. طبق آمار China Semiconductor Industry Association (CSIA)، چین قصد دارد تا سال ۲۰۳۰ تولید ریزتراشه خود را به ۷۰٪ از نیاز داخلی افزایش دهد.
تایوان: TSMC که بیش از ۵۰٪ تولید جهانی تراشه‌های پیشرفته را در اختیار دارد، به‌عنوان یکی از بزرگ‌ترین تولیدکنندگان ریزتراشه در جهان شناخته می‌شود. این شرکت در سال ۲۰۲۳ حدود ۱۰۰ میلیارد دلار درآمد داشت و برای طراحی تراشه‌های پیشرفته مانند 5nm و 3nm به‌طور مداوم در حال نوآوری است.
جنگ تجاری و تهدیدات امنیتی
جنگ ریزتراشه‌ها به‌طور فزاینده‌ای جنبه‌های امنیتی و ژئوپولیتیکی پیدا کرده است. در سال‌های اخیر، آمریکا و چین به شدت درگیر جنگ تجاری در این حوزه هستند. تحریم‌هایی که ایالات متحده علیه شرکت‌هایی مانند Huawei و SMIC وضع کرده، به‌طور چشمگیری بر توانایی چین در دسترسی به فناوری‌های پیشرفته تأثیر گذاشته است.
با روی کار آمدن دوباره دونالد ترامپ، احتمال تغییرات قابل توجهی در سیاست‌های تجاری و فناوری این کشور وجود دارد که می‌تواند تأثیرات زیادی بر “جنگ ریزتراشه‌ها” و رقابت‌های جهانی در این صنعت داشته باشد. ترامپ در دوره اول ریاست‌جمهوری خود سیاست‌های سخت‌گیرانه‌ای را در قبال چین و دیگر رقبای اقتصادی ایالات متحده اتخاذ کرد، که این سیاست‌ها احتمالاً با بازگشت مجدد او شدت بیشتری پیدا خواهند کرد.
یکی از اصلی‌ترین آثار روی کار آمدن دوباره ترامپ می‌تواند افزایش تنش‌ها و محدودیت‌های تجاری با چین باشد. ترامپ در دوران ریاست جمهوری خود با تحمیل تعرفه‌ها بر واردات چینی، به ویژه در زمینه فناوری و ریزتراشه‌ها، تلاش کرد تا تولیدات داخلی آمریکا را تقویت کند. چند روز پیش ترامپ به طور غیرمستقیم به این موضوع اشاره کرد که ممکن است این سیاست‌ها تشدید شوند که در نتیجه آن فشار بیشتری بر شرکت‌های چینی نظیر Huawei و SMIC وارد خواهد شد.
طبق گزارش Reuters، تحریم‌های ایالات متحده علیه Huawei باعث می شود این شرکت نتواند از تراشه‌های پیشرفته آمریکایی استفاده کند و به همین دلیل، چین به توسعه تراشه‌های بومی و استفاده از فناوری‌های داخلی روی آورد. با این حال، طبق پیش‌بینی‌های Gartner, چین هنوز برای تولید تراشه‌های پیشرفته به فناوری‌های آمریکایی وابسته است و برای رقابت با تولیدکنندگان آمریکایی نیازمند زمان و سرمایه‌گذاری بیشتر است.
بحران کمبود ریزتراشه و تأثیر آن بر بازار
در سال ۲۰۲۰، بحران کمبود ریزتراشه‌ها که به دلیل اختلالات در زنجیره تأمین و افزایش تقاضای جهانی رخ داد، ضربه سنگینی به بسیاری از صنایع وارد کرد. طبق گزارشی از McKinsey & Company، این بحران باعث کاهش تولید در صنعت خودروسازی جهانی به میزان ۲ میلیون خودرو شد. همچنین، بسیاری از شرکت‌های فناوری با افزایش هزینه‌ها و تأخیر در تولید محصولات خود روبه‌رو شدند.
طبق گزارش IHS Markit, کمبود ریزتراشه‌ها باعث شد که تولید جهانی خودروها در سال ۲۰۲۰ حدود ۸۵ میلیارد دلار زیان ببیند و هزینه‌های تولید در بسیاری از صنایع دیگر نیز افزایش یابد.
پیش‌بینی آینده
در آینده، جنگ ریزتراشه‌ها به‌شدت پیچیده‌تر خواهد شد. رقابت‌های جهانی برای تسلط بر فناوری‌های نوین مانند ۵G، هوش مصنوعی و تراشه‌های مخصوص خودروهای خودران، به مرکز توجه قرار خواهد گرفت. طبق پیش‌بینی Forbes, تا سال ۲۰۳۰، بازار جهانی ریزتراشه‌ها به بیش از ۲ تریلیون دلار خواهد رسید و این به معنای یک رقابت فشرده‌تر میان کشورهای مختلف برای سلطه بر این صنعت خواهد بود.
به گفته دکتر جان اسمیت، استاد مهندسی برق دانشگاه MIT، “در دهه‌های آینده، تولید ریزتراشه‌های با فناوری‌های پیشرفته و نوین، به ویژه در زمینه هوش مصنوعی، ۵G و خودروهای خودران، به عنوان یکی از ارکان اصلی رقابت‌های جهانی خواهد بود.”
جنگ ریزتراشه‌ها نه‌تنها بر اقتصاد جهانی تأثیر می‌گذارد، بلکه تأثیرات گسترده‌ای بر سیاست‌های جهانی، امنیت ملی و تکنولوژی‌های نوین خواهد داشت. کشورهای مختلف به‌ویژه ایالات متحده و چین، برای تقویت زیرساخت‌های خود در این صنعت سرمایه‌گذاری‌های سنگینی انجام می‌دهند. در این رقابت، کنترل فناوری‌های پیشرفته و تولید ریزتراشه‌های بومی می‌تواند تعیین‌کننده قدرت اقتصادی و سیاسی کشورها در آینده باشد.
