تامین مالی جمعی در اقتصاد مقاومتی چه نقشی دارد؟

 با توجه به اولین بند از سیاست‌های اقتصاد مقاومتی (تأمین شرایط و فعال‌سازی کلیه امکانات و منابع مالی و سرمایه‌های انسانی و علمی کشور به منظور توسعه کارآفرینی … با تسهیل و تشویق همکاری‌های جمعی و تأکید بر ارتقاء درآمد و نقش طبقات کم‌درآمد و متوسط) می‌توان به این نتیجه رسید که تامین مالی جمعی یکی از بارزترین مصادیق اقتصاد مقاومتی است.

از سوی دیگر، امروزه در نظام مالی بین‌المللی نیز از تامین مالی جمعی استقبال فراوانی شده است؛ به گونه‌ای که مقدار تامین مالی جمعی از ۱,۵ میلیارد دلار در سال ۲۰۱۴ به ۳۴.۴ میلیارد در سال ۲۰۱۵ رسیده است و بنا بر تخمین‌ها، این مقدار در سال ۲۰۲۵ میلادی به بیش از ۳۰۰ میلیارد دلار خواهد رسید. با اندک توجه و تفکر در این آمارها و رشد قابل ملاحظه‌ آن، می‌توان به اهمیت فوق‌العاده تامین مالی جمعی پی برد.

تامین مالی جمعی رویکرد نوینی از تامین بودجه است که طی آن جمع کثیری از سرمایه‌‌گذاران در بستر شبکه‌های اجتماعی در پروژه‌هایی مانند طرح‌های نوآورانه که عمدتا با عدم رغبت سرمایه‌گذاران همراه است، به مشارکت و سرمایه‌گذاری (حتی با سرمایه اندک) می‌پردازند.

تامین مالی جمعی حداقل سه بازیگر اصـلی دارد: مشـارکت‌کننـده (انبـوه مـردم سرمایه‌گذار)، درگاه (واسطه) و کارآفرین (متقاضی وجه). بدیهی است کـه تمـامی بـازیگران در این مدل با ریسک‌هایی مواجه بوده و انتظار پاداش‌هایی را دارند. از فواید تامین مالی جمعی برای پروژه‌ها و طرح‌های نوآورانه می‌توان به کوتاه بودن زمان تامین مالی، کم هزینه بودن آن و ارتقای فرهنگ کـارآفرینی و سـرمایه اجتماعی در میان آحاد جامعه اشاره کرد.

وجوهی که از طریق تامین مالی جمعی بدست می‌آیند مدل‌های متفاوتی دارند که عبارتند از: اهدا، قرض (وام)، پاداش و مشارکت. در ادامه راجع به هر یک از این مدل‌ها به اختصار توضیحاتی ارائه می‌شود.

* اهدا: این مدل اغلب در پروژه‌های غیرانتفاعی یا بشردوستانه کاربرد دارد و مشارکت‌کنندگان هیچ‌گونه انتظاری در قبال حمایت مالی انجام شده ندارند. این مدل بیشتر در خیریه‌ها کاربرد دارد.

* قرض (تسهیلات): در این حالت از تامین مالی جمعی، وام یا قرض توسط انبوهی از مردم تامین می‌شود. در این روش اعطای وام در دو شکل بلندمدت و کوتاه‌مدت صورت می‌گیرد و قرض‌دهنده (مشارکت‌کننده) وجه خود (یا مبلغی بیش از آن) را در زمان معینی پس خواهد گرفت.

* پاداش: در این روش تامین‌کننده در قبال وجهی که پرداخت کرده، از نوعی پاداش برخوردار می‌شود. گاهی این پاداش کاملا معنوی است یا امکاناتی از قبیل دعوت به مراسم رونمایی از محصول یا امکان پیش‌خرید محصول است.

* مشارکت: کاربرد این روش در تامین بودجه مورد نیاز برای تحقق یک ایده، راه‌اندازی یک پروژه و یا کسب و کار است و در مقابل، مشارکت‌کننده انتظار دارد تا درصدی از درآمد پروژه به وی تعلق گیرد.

در پایان شایان ذکر است در صورتی که بانک مرکزی و سازمان بورس و اوراق بهادر با تنظیم مقررات و سازوکارهای نظارتی مناسب بستر لازم را برای توسعه تامین مالی جمعی در نظام مالی کشور فراهم کنند، می‌توان شاهد اثرگذاری تدریجی این راهکار جدید در پاسخگویی به نیازهای مالی عمومی بود.