کردستان عراق و همه پرسی ؛ زنجیره تنش ها در خاورمیانه

تحلیلگران مسائل منطقه ای برگزاری همه پرسی استقلال در اقلیم کردستان عراق را عاملی برای افزایش بی ثباتی می دانند. تشدید جنگ لفظی و وقوع برخی مسائل نگران کننده دومینو وار از دیگر پیامدهای این تصمیم اشتباه ارزیابی می شود.
تابستان امسال مسائل گوناگونی در منطقه خاورمیانه به وقوع پیوست که تنش میان کشورهای عربی خلیج فارس به ویژه عربستان و قطر، درگیری در مسجد الاقصی، آزادی شهرهای عراق از دست داعش، شکست داعش در سوریه و وقوع بحران انسانی در یمن بخشی از آن ها بودند. اما یک داستان مهم دیگر مطرح شدن همه پرسی در کردستان عراق بود که با واکنش های گوناگونی همراه شده است.

به گزارش نامه نیوز، تاکنون مقام های ارشد اقلیم کردستان عراق و درصدر آن ها «مسعود بارزانی» همه توصیه و مخالفت ها را نادیده گرفته اند. در کنار مخالفت های منطقی و آشکار دولت های عراق، ترکیه و ایران حتی کشورهای غربی نیز رضایتی را با این اقدام نشان نداده اند. دولت های غربی از جمله ایالات متحده و آلمان نیز با این امر مخالف هستند. واشنگتن زمان را به هیچ عنوان برای این امر مناسب نمی داند.
به طور تقریبی تنها مقام های رژیم صهیونیستی از برگزاری همه پرسی استقلال حمایت کرده اند. البته همیشه ایجاد تفرقه و محیط ناامن در یکی از کشورهای مهم خاورمیانه و تشکیل دولت های کوچک و ضعیف از خواسته ای این رژیم بوده است.
با این وجود در کمتر از 10 روز تا زمان اعلام شده برای همه پرسی، علاوه بر حساس تر شدن اوضاع بر محورهای مورد اختلاف میان دو طرف یعنی بغداد و اربیل افزوده شده است. در کل تحلیل ها نشان از آینده ای مبهم دارند و پیامدهای این اقدام رابرای کشورهای منطقه، پرهزینه و چالش برانگیز توصیف کرده اند.

**اربیل در مقابل مخالفان پرشمار
همه کشورهای همسایه عراق و حتی بسیاری از کشورهای دیگر اقدام حکومت اقلیم در اعلام زمان برای همه پرسی را نامناسب می دانند. گذشته از دولت بغداد که این اقدام را تجزیه سرزمینی کشور عراق می داند دیگر همسایگان همچون ترکیه و ایران نیز به این امر واکنش نشان داده اند.
ترکیه تاکنون بارها به صورت آشکار نسبت به استقلال منطقه کردنشین عراق هشدار داده و به تازگی نیز اعلام کرده است کُردهای عراق هزینه های رای دادن به استقلال را پرداخت خواهند کرد.
شبکه تلویزیونی ای.بی.سی در گزارشی عنوان داشت: دولت ترکیه در بیانیه ای سخنان بسیار احساسی رهبران کُرد را خطرناک توصیف و اعلام کرد منطقه کُرد باید آگاه باشد که به زودی هزینه اصرار خود برای برگزاری همه پرسی را پرداخت خواهد کرد.
این شبکه تلویزیونی آمریکایی تعداد زیاد شهروندان کُرد در کشور ترکیه را دلیل حساسیت آنکارا می داند ضمن اینکه دولت این کشور با شورشیان کُرد در داخل مرزهای خود در حال جنگ است. این شورشیان روابط نزدیکی را با اقلیم کردستان دارند.
شبکه تی.آر.تی ترکیه نیز در همین زمینه نوشت: ترکیه اعتقاد دارد انسجام سیاسی و یکپارچگی سرزمینی عراق برای ثبات منطقه بسیار اهمیت دارد.
ترکیه همچنین از اقدام مجلس نمایندگان عراق که با برگزاری همه پرسی روز 25 سپتامبر مخالف است، حمایت کرد. آنکارا همچنین از بغداد و اربیل خواست تا مناقشه را از طریق گفت وگو و برقراری ارتباط برپایه قانون اساسی عراق و منطق حل کنند.
به نوشته این شبکه ترکیه، واشنگتن هم نسبت به این موضوع ابراز نگرانی کرده زیرا معتقد است این اقدام موجب انحراف خط مشی های منطقه ای و به حاشیه رفتن مسائل مهم می شود. از نظر ایالات متحده جنگ علیه تروریسم و ثبات سازی در عراق پس از شکست داعش در صدر همه امور قرار دارد؛ این اولویت ممکن است با اقدام کُردها عقیم بماند.
بغداد نیز بر این باور است که این حرکت در شرایط حاضر بر فرایند جنگ علیه داعش تاثیرگذار است. دولت عراق همچنین اعتقاد دارد که این اقدام اقلیم کردستان عراق مفاد قانون اساسی ملی عراق را هم نقض می کند.
در همین ارتباط محور اختلافی دیگر موضوع کرکوک و منابع انرژی آن است.
تارنمای «میدل ایست آی» نوشت پارلمان عراق خواستار برکناری «نجم الدین کریم» فرماندار کرکوک به علت تلاش برای برگزاری همه پرسی استقلال شد. نمایندگان همچنین به نخست وزیر عراق پیشنهاد دادند تا فشارها برای جلوگیری از انجام این اقدام را افزایش دهد. مدتی است که فرماندار کرکوک پرچم اقلیم را در کنار پرچم عراق بر فراز ساختمان های دولتی قرار داده و انجام همه پرسی این منطقه را خواستار شده است.
به نوشته این گزارش منطقه نفت خیز کرکوک از قومیت های گوناگونی تشکیل می شود اما به وسیله نیروهای پیشمرگه کُرد از دست داعش آزاد شد. با وجودی که کرکوک در خارج مرزهای اقلیم کردستان عراق قرار دارد در حدود 2 سال اخیر از سوی نیروهای کرد مدیریت شده است.
«مسعود بارزانی» رئیس اقلیم کردستان تلاش دولت عراق برای برکناری حاکم کرکوک را رد و اعلام کرد به حرف های مجلس عراق گوش نمی کند و نگران هم نیست.
با این حال گفته می شود میان «مسعود بارزانی » رهبر حزب دموکرات کردستان عراق (KDP) و «جلال طالبانی» رئیس حزب اتحادیه میهنی کردستان(PUK) در زمینه برگزاری همه پرسی اختلاف نظرهایی وجود دارد. همین مشکل باعث شد تا جلسه پارلمان کردستان عراق برای اولین بار در دو سال گذشته به تعویق بیفتد.
دولت اقلیم کردستان همه درخواست های کشورهای منطقه، بغداد و حتی آمریکا را رد کرده است و تاکید دارد تنها با یک گزینه مناسب دولت عراق که همان امتیازدهی بیشتر بغداد به شمار می رود حاضر است زمان همه پرسی را تغییر دهد.

**اقدامی بی ثبات ساز در منطقه
ارزیابی های گوناگونی از اهداف و پیامدهای برگزاری همه پرسی استقلال در اقلیم کردستان عراق وجود دارد. برخی کارشناسان همه پرسی را آغازی برای جنگ ارزیابی می کنند.
تارنمای خبری «المانیتور» پرداختن به استقلال کردستان را عاملی برای جدی تر شدن مسئله جنگ عنوان کرد .
یکی از آخرین دلایل تنش برکناری فرماندار کرکوک بود که خود را نسبت به برگزاری همه پرسی علاقه مند نشان داد. اقلیم با توجه به منابع سرشار نفتی در منطقه کرکوک به تحریک حاکم آن برای پیوستن به همه پرسی می پردازد. همین امر می تواند باعث مجموعه ای خشونت ها شود حال آنکه هنوز داعش به صورت کامل از عراق محو نشده است.
خبرگزاری «اسپوتنیک» روسیه نیز در تحلیلی آورد برگزاری همه پرسی در اقلیم کردستان ضربه ای بزرگ به خاورمیانه خواهد بود. ایجاد دولت کردستان در عراق موجب پیچیده تر شدن اوضاع منطقه و فروپاشی وضع موجود می شود.بنابر ارزیابی این خبرگزاری، ظهور کشور کردستان عراق موجب باعث تغییر چارچوب های مرزی در خاورمیانه می شود.