آیا باید نگران تسلط ماشین بر انسان باشیم؟

تاکنون بشر از مزیت‌های پیشرفت و بهبود هوش مصنوعی بسیار بهره‌مند شده است و هر روز بر کاربردهای هوش مصنوعی در زندگی روزمره یا صنایع افزوده می‌شود و کمتر پدیده‌ای است که از دستاوردهای هوش مصنوعی بی‌نصیب مانده باشد.

به گزارش بازتاب، شرق نوشت: هر روز ابزار جدیدی ابداع می‌شود که می‌تواند از هوش مصنوعی برای انجام سریع‌تر و دقیق‌تر کارها بهره بگیرد؛ از خودروهای خودران گرفته تا خبرنگاران رباتیک که می‌توانند براساس اخبار دریافتی، گزارشی برای رسانه خود تنظیم کنند. اما چندسالی است که برخی از ناظران نسبت به خطرات هوش مصنوعی هشدار می‌دهند. آنها بر این باورند که با رشد سریع هوش مصنوعی، توانایی‌های هوش مصنوعی به‌زودی به توانایی مغز انسان می‌رسد و در مدتی کوتاه، از آن هم پیشی می‌گیرد. در مرحله بعد، زمانی فرا می‌رسد که هوش مصنوعی بر نژاد بشر برتری یافته و حاکم بلامنازع کل سیاره زمین می‌شود. به بیان دیگر، هوش مصنوعی پیشرفته، صاحب‌اختیار بشر می‌شود. این سناریویی است که برخی از کارشناسان حوزه هوش مصنوعی برای آینده بشر حدس می‌زنند.

در اینکه روزگاری هوش مصنوعی به پای هوش انسان می‌رسد، شکی نیست فقط موضوع زمان است، به بیان دیگر، اختلاف‌نظر در این است که چه زمان، هوش مصنوعی قابلیت‌هایی مانند هوش بشری پیدا می‌کند؟ برای مثال «ماسویاشی»، مدیرعامل شرکت «سافت‌بانک» (Softbank)، پیش‌بینی کرده است عملکرد هوش مصنوعی در سال ۲۰۴۷ از هوش انسان بهتر خواهد شد، اما «ری کرزویل»، سرپرست بخش مهندسی گوگل، که تاکنون موارد زیادی را پیش‌بینی کرده است، معتقد است هوش مصنوعی تا سال ۲۰۲۹ از هوش انسان پیشی می‌گیرد. «ری کرزویل» که به پیش‌بینی آینده شهرت دارد و موارد مختلفی را پیش‌بینی کرده و بسیاری از پیش‌بینی‌های او درست بوده است، چندی پیش اعلام کرد طبق پیش‌بینی‌های او، ۱۲ سال دیگر کامپیوترها دارای هوش انسانی خواهند شد و ازآن‌پس عملکرد هوش مصنوعی از هوش انسان پیشی خواهد گرفت. این وضعیت با نام «تکینگی فناوری» (singurality) شناخته می‌شود. پدیده تکینگی فناوری زمانی رخ می‌دهد که دستگاه‌های مختلف به‌دلیل پیشرفت‌های زیاد در فناوری مختلف، مخصوصا هوش مصنوعی، هوشمندتر از انسان شوند.

به باور برخی از کارشناسان، زمانی که هوش ابزارهای مختلف از هوش بشر بیشتر شود، بشر ترغیب می‌شود از این ابزارها در مغز خود استفاده کند. به باور برخی افراد همین عمل باعث می‌شود هوش بشر متحول شود. اما پرسش مهم بعدی این است که آیا بشر باید نگران روی‌دادن چنین اتفاق‌هایی باشد؟ واقعیت آن است که حدس‌زدن دقیق وضعیت بشر و نوع تعامل انسان و هوش مصنوعی پس از سبقت هوش مصنوعی از انسان بسیار دشوار است و به‌همین‌دلیل هم نمی‌توان به‌دقت پیامدهای آن را ارزیابی کرد بااین‌همه دانشمندان بزرگ عرصه علم و فناوری مانند «ایلان ماسک»، «استیون هاوکینگ» و حتی «بیل گیتس» در مورد این موضوع هشدار داده‌اند.

اما در عوض، برخی دیگر از کارشناسان فناوری بر این باورند که برتری هوش مصنوعی بر هوش انسانی ابعاد نگران‌کننده‌ای نخواهد داشت و به‌ویژه این تصور که هوش مصنوعی بشر را به بردگی می‌گیرد، توهمی بیش نیست که در فیلم‌های علمی-تخیلی ریشه دارد. دلیل‌ آنها برای بی‌مورد دانستن این نگرانی آن است که چند دهه بعد فقط یک یا چند هوش مصنوعی وجود نخواهد داشت که بخواهد مطابق میل و سلیقه خود رفتار کند بلکه‌ میلیون‌ها ابزار هوشمند وجود دارد که هیچ ارتباط ارگانیک و ازپیش‌طراحی‌شده‌ای بین آنها وجود ندارد. اما افراد دیگری هم وجود دارند که نه‌تنها نگران پیشرفت هوش مصنوعی در آینده نیستند و می‌گویند پیشرفت هوش مصنوعی هیچ تهدیدی برای بشر محسوب نمی‌شود بلکه بر این باورند پیشرفت هوش مصنوعی، فرصت‌های بسیار خوبی نیز برای پیشرفت‌های چشمگیر بشر فراهم می‌کند. به بیان دیگر، همان فناوری‌ای که باعث پیشرفت هوش مصنوعی می‌شود، زمینه پیشرفت انسان را نیز فراهم می‌کند. به باور آنها پیشی‌گرفتن هوش مصنوعی از هوش انسان باعث می‌شود دستگاه‌های مختلف به انسان قدرت دهند. استدلال‌ این دسته هم این است که زمانی‌که ابزارهای هوشمندتر از مغز انسان ابداع شد، بشر می‌تواند چنین تراشه‌هایی را در مغز خود نصب کند و از توانایی‌های این تراشه‌ها بهره‌مند شود. هرچند نصب تراشه در مغز انسان ممکن است برای بسیاری از ما پدیده‌ای شگفت و دور از ذهن جلوه کند، اما باید اذعان کرد هم‌اکنون نیز بیماران بسیاری، تراشه‌هایی را در مغز خود نصب کرده‌اند که توانایی‌های جسمی و بدنی آنان را ارتقا می‌دهد، پس فراگیر شدن نصب تراشه‌هایی هوشمندتر از مغز انسان تا چند سال دیگر نباید چندان دور از ذهن باشد. اما همچنان این پرسش باقی است که با نصب چنین تراشه‌هایی در مغز، فرصت‌هایی برای پیشرفت ذهنی و جسمی بشر فراهم می‌شود و هوش مصنوعی می‌تواند به انسان قدرتی بی‌سابقه ببخشد که نتیجه آن برآورده‌شدن نیازهای جدید انسان است، زیرا با تقویت ذهن انسان و شکوفایی هرچه بیشتر آن، توانایی‌های انسان نیز در همه زمینه‌ها بیشتر می‌شود یا نصب چنین تراشه‌ای اولین گام برای تبدیل‌شدن به برده خودخواسته هوش مصنوعی است؟