آیا اقتصاد سوریه در آستانه فروپاشی است؟

پایگاه خبری “العربی جدید” در گزارشی با بررسی وضعیت اقتصادی نامساعد کنونی سوریه، تاکید می کند که سیل قابل توجه تحریم های خارجی علیه این کشور و همچنین وقوع تحولاتی نظیر نابسامان شدن اوضاع اقتصادی در لبنان به عنوان همسایه مهم سوریه و البته آغاز جنگ اوکراین و تبعات منفی آن برای اقتصاد سوریه، در کنار آسیب های وارده به این کشور در طی چندین سال جنگ داخلی سوریه، نه تنها ارزش پول ملی سوریه را به شدت کاهش داده بلکه تورم قابل توجهی را نیز به آن تحمیل کرده است. مسائلی که همه و همه سوریه را در آستانه فروپاشی اقتصادی قرار داده اند.

بازتاب– ماه گذشته، پوندِ سوریه رکودی تاریخی را در از دست دادن ارزشِ خود در بازار سیاه این کشور کسب کرد. بانک مرکزی سوریه که با رکود اقتصادی و تورم بالا در اقتصاد این کشور دست و پنجه نرم می کند، در ماه جولای گذشته، نرخ ارز در این کشور را برای سومین بار در سال 2023 تغییر داد و آن را از 6532 پوند به ازای هر دلار آمریکا، به 8542 پوند سوری به ازای هر دلار رساند.

از آن زمان تاکنون، پوند سوریه به صورت متوالی شاهد از دست دادن ارزش خود بوده و اکنون هر 13 هزار پوند سوریه معادل با یک دلار آمریکا است. کاهش ارزش پول ملی سوریه، نوعی وحشت را در بازارهای این کشور ایجاد کرده و سبب شده تا قیمت کالاها و خدمات به نحو فزاینده ای در سوریه افزایش یابند. اکنون از مواد غذایی گرفته تا سوخت، همه و همه شاهد افزایش قیمت هستند.

مغازه داران سوری در واکنش به افزایش بی رویه قیمت ها در کشورشان، مجبور به تعطیل کردن مغازه هایشان شده و در عین حال، وارد کنندگان سوری نیز روند واردات خود را تا حد زیادی کاهش داده و بعضا تعلیق کرده اند.

افزایش قمیت سوخت در سوریه عملا قیمت همه چیز از تولیدات کشاورزی گرفته تا تولید برق، حمل و نقل و بسیاری از حوزه های دیگر را به نحوی منفی تحت تاثیر قرار داده است. بدون تردید افزایش قیمت ارز در سوریه، بر روند تولید در این کشور نیز اثرگذاری منفی دارد و این موضوع در یک چرخه منفی قابل توجه، نرخ تورم در سوریه را افزایش می دهد.

دولت سوریه در مهار نرخ ارز در این کشور با چالش های جدی رو به رو است. مساله ای که آسیب های جدی را برای مردم این کشور ایجاد کرده است. در این رابطه بعضا مردم نارضایتی خود را در شبکه های اجتماعی بروز می‌دهند. اخیرا گمانه زنی های مختلفی در مورد قطع یارانه های تخصیص داده شده به برخی تولیدات مهم نظیر نان، نفت و دیگر محصولات مهم در سوریه نیز به گوش می رسد. در عین حال، سطح دستمزدها چندان متناسب با افزایش نرخ تورم در سوریه نیست.

در ماه جولای گذشته، تحمین زده می شد که میانگین هزینه زندگی برای یک خانواده 5 نفره در دمشق، 6.56 میلیون پوند سوری معادل با 772 دلار است. این در حالی است که حداقل دستمزدها در سوریه معال با 92 هزار و 970 پوند سوری معادل با 11 دلار است که به هیچ وجه تامین کننده نیازهای مردم سوریه نیست.

بسیاری از ناظران و تحلیلگران معتقدند که شرایط نامساعد اقتصادی سوریه، عملا قدرت خرید مردم این کشور را نابود کرده و هزینه های زندگی را برای آن ها به نحو سرسام آوری افزایش داده است. حتی قبل از ماه جولای گذشته که دولت سوریه برای سومین بار نرخ ارز در این کشور را تغییر داد، سوری ها با چالش های زیادی جهت تامین نیازهای خود رو به رو بودند. نیمه نخست سال 2023 شاهد افزایش 27 درصدی قیمت کالاهای اساسی برای مردم سوریه بود. میزانی که در نوع خود هفت برابر قیمت هایِ سه سال گذشته است.

نکته مهم این است که هیچ چشم اندازی نیز برای توقف سریع قیمت کالاهای مختلف وجود ندارد. در دو هفته نخست ماه آگوست سال جاری میلادی، قیمت برخی کالاها بین 30 تا 100 درصد افزایش یافته است. در این میان قیمت دارو در سوریه تا 50 درصد افزایش یافته است. در شرایط فعلی، بسیاری از کاهش شدید استانداردهای مرتبط با کیفیت زندگی در سوریه سخن می گویند و حتی برخی معتقدند که بایستی به طیف های گسترده ای از جمعیت سوریه کمک های انساندوستانه داده شود. در ماه ژوئن سال جاری، برنامه جهانی غذا اعلام کرد که کمک های خود را به 2.5 میلیون نفر از 5.5 میلیون نفری که وابسته به کمک های این سازمان بودند(در سوریه)، به دلیل مشکلات مالی قطع کرده است.

حتی قبل از وقوع زلزله ویرانگر چند ماه گذشته ترکیه و سوریه نیز، سازمان یونیسف تخمین می زد که چیزی در حدود 15 میلیون نفر از مردم سوریه به کمک های انساندوستانه نیاز دارند. در این راستا تخمین زده شده که چیزی در حدود 12.1 میلیون نفر از مردم سوریه، با مشکل ناامنی غذایی رو به رو هستند. برخی از مردم سوریه تنها راه حل برای مواجهه با مشکلات اینچنینی را مهاجرت از سوریه می دانند.

تداوم بحران اقتصادی در سوریه و عدم تناسب دخل و خرج ها در این کشور، مخصوصا نسل های جوان سوریه را به مهاجرت تشویق کرده و می کند. در این زمینه افرادِ تحصیل‌کرده و کارگران و نیروهای بامهارت، به مساله مهاجرت از سوریه به نحوی جدی تر می نگرند.

باید توجه داشت که شوک های خارجی به اقتصاد سوریه نظیر اوج گیری بحران اقتصادی در لبنان به عنوان یکی از همسایگان مهم سوریه، آغاز جنگ اوکراین در سال 2022 و همچنین تحریم های گسترده جهان غرب علیه سوریه، همه و همه نقشی قابل توجه را در تضعیف پایه های اقتصاد سوریه بازی کرده و می کنند و نه تنها ارزش پول ملی این کشور را کاهش می دهند بلکه تورم زیادی را نیز به آن تحمیل می کنند.