2020 وارث بحران‌های بزرگ 2019
یک کارشناس مسائل بین الملل، با بیان این که می‌توان سال 2019 را سال بحران به ویژه برای منطقه خاورمیانه نامید، تاکید کرد: در سالی که در روزهای پایانی آن به سر می بریم، شاهد لاغرتر شدن دمکراسی و ارزش‌های انسانی و رشد راستگرایی پوپولیستی و ناسیونالیسم افراطی در سطح جهانی بودیم.
صابر گل عنبری در گفت‌وگو با ایسنا، در پاسخ به این سوال که به نظر وی مهم ترین اتفاق رخ داد در سال 2019 میلادی در عرصه بین المللی چه اتفاقی بوده است، گفت: به نظرم در سال 2019 حوادث بسیار مهمی چه در سطح منطقه چه در سطح جهان اتفاق افتاد و سیاست بین الملل در حالی وارد سال 2020 می‌شود که سال دشواری را پشت سر می‌گذارد و همین دشواری‌ها و مشکلات هم به سال جدید منتقل می‌شود.
وی با بیان این که در کل می‌توان سال 2019 را سال بحران به ویژه برای منطقه خاورمیانه نامید، افزود: در سطح جهان شاهد لاغرتر شدن دمکراسی و ارزش‌های انسانی و رشد راستگرایی پوپولیستی و ناسیونالیسم افراطی بودیم، این موضوع در غرب و اروپا وضوح بیشتری داشت و انتخابات انگلیس نشان داد که جوامع اروپایی در حال پوست اندازی و گذار به دوران جدید بومی‌گرایی ناسیونالیستی هستند که این خود تبعات خاص خودش را دارد و به مرور زمان می‌تواند کینه‌های تاریخی میان این جوامع را که مدتها به محاق رفته بود، زنده کند و یک عقبگرد به گذشته باشد؛ به ویژه که اتحادیه اروپا با خروج انگلیس که نتایج انتخابات اخیر و پیشروی چشمگیر حزب محافظه کار در آن کشور، یک رفراندوم در این رابطه بود، ضعیف‌تر خواهد شد و همین مجال را برای یکه‌تازی فرانسه و حتی آلمان باز خواهد کرد.
این کارشناس مسائل بین الملل خاطرنشان کرد: البته در سطح آسیا هم شاهد رشد راست افراطی و پوپولیستی بودیم؛ نمونه آن در هند است که در آن حزب دست راستی «بهاراتیا جاناتا» به رهبری« نارندرا مودی» به پیروزی رسید و دست به اقدامات حساسیت برانگیزی چون لغو خودمختاری کشمیر و تصویب اعطای تابعیت به غیر مسلمانان زد. همین اقدامات و به تبع آن تنش فزاینده در شبه قاره هند میان اسلام آباد و دهلی نو و تظاهرات اعتراضی مسلمانان در سراسر هند از مهم ترین حوادث سال 2019 است.
وی ادامه داد: مساله دیگر در سطح جهانی، استیضاح دونالد ترامپ و پیامدهای آن است. این استیضاح یک شمشیر دو لبه است چرا که در سایه ترکیب مجلس سنا بسیار بعید است که به عزل ترامپ منجر شود، از دیگر سو پیامدهای آن هم می‌تواند به نفع ترامپ باشد و هم به ضررش، البته این موضوع به شکل بهره برداری وی از این اتفاق و نظر رای دهندگان آمریکایی بستگی دارد. به هر حال، تا این لحظه نشانه ها و اماره ها دال بر این است که احتمال به قدرت رسیدن ترامپ در انتخابات نوامبر 2020 بیشتر از به قدرت نرسیدنش است.
گل عنبری با بیان این که در سطح منطقه نیز شاهد تحولات بسیار مهمی در مقیاس جهانی بودیم که نقطه ثقل آن تحریم کامل نفتی ایران از دوم می از جانب دولت آمریکا بود، افزود: همین مساله تنش میان دو طرف به دنبال خروج واشنگتن از برجام را وارد مرحله تازه‌ای کرد.
وی در همین راستا توضیح داد: این تحریم سرآغاز رخدادها و رویدادهای بسیار مهمی شد؛ تصمیم ایران برای کاهش تعهدات برحامی و اجرای 4 مرحله از آن که به تنش میان ما و اروپا منجر شده، “جنگ نفتکش‌ها” و توقیف گریس 1 و ستینا امپیروا، حوادثی که در آب‌های منطقه و فجیره و غیره اتفاق افتاد، حمله به تاسیسات نفتی “آرامکو” عربستان، سرنگونی پهباد آمریکایی «گلوبال هوک» و…، همه اینها در واقع رویدادهای مهمی هستند که در سال 2019 در چارچوب تنش میان آمریکا و ایران اتفاق افتاد.
گل عنبری با بیان این که در کنار این تحولات، بحران «دولت ملتی» در خاورمیانه و شمال آفریقا در سال 2019 وارد فاز جدیدی شد و شاهد اعتراضاتی در کشورهای مختلف بودیم. افزود: در سودان و الجزایر نظام‌های عمر البشیر و بوتفلیقه سرنگون شدند. در مصر هم تظاهراتی غیر اخوانی برای نخستین بار پس از کودتای سیسی در سال 2013 روی داد. همچنین در لبنان و عراق در سال 2019 شاهد اعتراضات پرمعنایی بودیم که به استعفای نخست وزیران هر دو کشور منجر شده و هنوز هم ادامه دارد.
همه این تحولات با توجه به پیامدهای آن بر موازنه قدرت در جبهه‌بندی‌های بلوک‌های درگیر، ابعادی منطقهای و جهانی داشته و دارند.
وی تصریح کرد: همچنین حمله ترکیه به شرق فرات در سوریه، تنشی شدن هر چه بیشتر روابط میان آنکارا با عربستان، امارات و مصر، تحولات در شرق دریای مدیترانه و نزاع بر سر انرژی در این منطقه میان ترکیه با مصر، اسرائیل و یونان و پیمان نظامی ترکیه و لیبی را می توان به سبد تحولات مهم سال 2019 اضافه کرد. کما این که از دیگر تحولات این سال می‌توان به اقدام دولت ترامپ در به رسمیت شناختن اشغال بلندی‌های جولان و حاکمیت اشغالی اسرائیل بر آن، بن بست سیاسی بی‌سابقه در اسرائیل و برگزاری دو انتخابات بی حاصل و تصمیم به اجرای سومین انتخابات در مارس، مبهم شدن سرنوشت سیاسی بنیامین نتانیاهو اشاره کرد.
این کارشناس مسائل بین الملل در پایان این گفت‌وگو با بیان این که همه پرونده‌ها و رخدادهای پیش‌گفته هر کدام به نوعی با هم گره خورده و رابطه تاثیرگذاری و تاثیرپذیری میان آنها حاکم است، خاطرنشان کرد: جهان در حالی در آستانه ورود به سال جدید میلادی 2020 است که با خود همه این بحران‌ها را به این سال می‌برد و از این رو، 2020 سال بسیار مهمی خواهد بود؛ به ویژه در زمینه بحران‌های دولت ملتی، تنش میان آمریکا و ایران وتحولات داخلی در آمریکا.
