«یارانه رویایی» وعده‌ای پوچ بود؟!
وعده یارانه‌های ۱۵۰ تا ۲۵۰ هزار تومانی که فضای جامعه را برای مدتی درگیر خود کرد و برخی از نیازمندان به آن را در رویای چند برابر شدن فرو برد، در نهایت آنها را در کما رها کرد.
کاندیداهای ریاست جمهوری به ویژه دو کاندیدا آنقدر در روزهای اخیر در گفته‌هایشان از روند فعلی پرداخت یارانه نقدی انتقاد کرده و از هدفشان برای چند برابر کردن آن سخن گفتند که کم کم مخاطبان یارانه و به ویژه اقشار عام در حال باور این ادعا بودند، چرا که شاید نمی دانستند حتی ۱۰۰۰ تومان اضافه کردن به مبلغ فعلی ۴۵ هزار و ۵۰۰ تومانی هم در هر ماه چه هزینه سنگینی به همراه داشته و منبعی در جایی برای آن تعریف نشده است.
اما در سوی دیگر ماجرا کارشناسان و مدیران اقتصادی بودند که فشارهای یارانه نقدی را که پایه آن از ابتدا و از دولت قبل کج گذاشته شده بود به خوبی حس کرده و به وضوح می‌دانستند که یارانه ۱۵۰ تا ۲۵۰ هزار تومانی وعده‌ای است که برای جمعیت بیش از ۷۵ میلیونی دریافت کننده آن سنگی بزرگ خواهد بود که بیشتر نشان نزدن بوده و تنها شعاری پوپولیستی و به قول کارشناسان عوام فریبانه است.
با همه انتقاداتی که نسبت به طرح چنین ادعاهای منحرف کننده‌ای مطرح می‌شد همگان خاصه اقتصادانان و افراد آشنا با یارانه منتظر ماندند تا شاید در روز مناظره اقتصادی، برنامه و آنچه که کاندیداهای مدعی به همراه داشتند اعلام شده و آن را در بوته نقد قرار دهند، اما این انتظار محقق نشد؛ همانند وعده پرداخت یارانه چند برابری و رویاسازی که برای مردم به همراه داشت.
کاندیداهای ریاست جمهوری موضوع خاصی در پاسخ به این سوال که “برنامه شما در حوزه هدفمندی یارانه‌ها چیست؟ ” نداشتند.
نامزدهای مدعی یارانه چند برابری که با انحراف از سوال به آن پاسخ می دادند، در نهایت نگفتند که قرار است چه کنند. سایرین هم یا حرفهای گذشته را تکرار کردند یا اگر مدعی افزیش یارانه نبودند، نگفتند که قرار است برای حل اوضاع فعلی آن چه کنند.
رئیسی از فقر موجود که با سیاستهای دولت فعلی افزایش یافته سخن گفت و تاکید داشت که در وضعیت موجود باید مبلغ یارانه رشد کند. وی در مقابل درخواست برای اعلام راه تامین منابع هم پاسخی نداشت و تنها به بیان اینکه قانون هدفمندی یارانه‌ها محل دخل و خرج را مشخص کرده است، اکتفا کرد.
قالیباف نیز که تا پیش از این از یارانه‌های با رشد بالا و کارانه ۲۵۰ هزار تومانی صحبت می کرد و وعده می‌داد در مناظره سوم حتی اشاره‌ای به آن نداشت و بازهم از نقش چهار درصدی‌ها در وضعیت موجود سخن گفت.
اما میرسلیم که قبلا گفته بود برنامه‌ای برای افزایش مبلغ یارانه ندارد، در این مناظره عنوان کرد که در مجمع تشخیص مصلحت نظام نیز اعلام کرده است که باید از پول یارانه‌ها درست استفاده شده و با مردم صادق بود. وی این را هم گفت که باید طبق برنامه و اصول فارغ از برنامه‌های سیاسی و انتخاباتی وارد عرصه هدفمندی یارانه‌ها شد. اینکه بی‌توجهی به این موضوع نتیجه‌ای جز رکود و بیکاری نخواهد داشت. اینکه فقط بگوییم این پول را می‌خواهیم به فقرا بدهیم کافی نیست و باید برنامه‌ای برای آن داشت.
هاشمی‌طبا نیز که مخالف پرداخت همگانی یارانه و افزایش آن بود از رئیسی خواست تا درباره منابعی که برای رشد یارانه در نظر دارد بگوید. وی از نامزدهای موافق افزایش مبلغ یارانه خواست که بگویند این منابع دیگر از کجا قرار است تامین شود. وی در همین رابطه گفت: نفری ۴۵ هزار تومان در دولت قبل یارانه دادیم، قیمت میوه ۱۰ برابر، بنزین هشت برابر و مسکن سه برابر شد. یعنی ما گفتیم ۴۵ هزار تومان می دهیم اما ۳۰۰ هزار تومان از جیب آنها در آوردیم. مگر می شود یارانه از آسمان نزول کند!؟
نوبت به دو کاندیدای دیگر رسید که خود در دولت فعلی مسئولیت ریاست جمهوری و معاون اولی رئیس جمهوری را بر عهده دارند. حسن روحانی گفت که بسیار مهم است که مردم بدانند عده‌ای دنبال بازگشت به چهار سال پیش هستند و خیلی روشن این موضوع را بر زبان می‌آورند که می‌خواهند مثل دولت قبلی که بین مردم پول پخش می‌کرد، پول پخش کنند. آن زمان هم دولت سابق باید ۱۷ هزار میلیارد یارانه می‌داد که تخلف ۴۲ هزار میلیاردی کرد، پرونده‌اش هم موجود است و امروز هم ۷۰ هزار میلیارد تومان وجود دارد که می‌توان همه آن را به مردم داد، اما در آن صورت باید وضعیت بهداشت به گذشته بازگردد و گازرسانی به روستاها متوقف شود، اما ما معتقدیم که باید پرداخت یارانه‌ها به همین شکل ادامه پیدا کند ولی یک نظام جامع برای بهداشت کشور تشکیل شود.
البته روحانی پیشنهادی را مطرح کرد که قبلا هم دولت وی آن را امتحان کرده، اما به نتیجه‌ای در مورد آن نرسیده بود. وی گفت باید کسانی که در فقر مطلق هستند بیایند و نام‌نویسی کنند و دولت نیز موظف است وسایل ضروری زندگی آنان را برایشان تامین کند.
این در حالی است که دولت یازدهم در اوایل آغاز به فعالیت خود و در فروردین ۱۳۹۳ با توجه به اینکه راهی برای غربالگری یارانه‌بگیران نیافت، تصمیم به ثبت نام مجدد از متقاضیان گرفت و در حالی که از مردم خواسته بود آنهایی که نیاز به یارانه ندارند برای ثبت نام اقدام نکنند، ولی تنها حدود دو میلیون نفر انصراف داده و همچنان بیش از ۷۵ میلیون نفر در فهرست یارانه بگیران باقی ماندند.
کاندیدای دیگر جهانگیری بود که به صراحت گفت امکان پرداخت یارانه چند برابری وجود نداشته و اصرار بر آن نتیجه‌ای دیگر دربر خواهد داشت.
وی خطاب به مردم اعلام کرد که این ۱۵۰ هزار تومان دارای سه راه برای تامین مالی است؛ یا باید قیمت حامل های انرژی را افزایش دهند و بگویند که بنزین لیتری ۸۰۰۰ تومان شده است، یا باید بگویند که هزینه های دولت را کم می کنیم و از حقوق معلمان، پرستاران و بودجه دفاعی بکاهند و یا اینکه بگویند در پول های بانک مرکزی دست می‌کنیم و آنها را بر می‌داریم. در هر حالت اگر ۱۵۰ هزار تومان به مردم بدهند، یک میلیون تومان از جیب آنها وارد جیب دولت می‌شود و اقتصاد ایران و طبقه محروم را نابود می کند.
به هر حال با شرایطی که رقم خورد به نظر می‌رسد و شاید بتوان به یقین رسید که ماجرای یارانه‌های با ارقام جذاب چیزی جز وعده‌ای واهی و پوچ نبوده، چرا که مدعیان آن نتوانستند کارشناسان و حتی عموم مردم را برای پرداخت و تامین منابع قانع کنند.
این در شرایطی است که برای مبلغ ۴۵ هزار و ۵۰۰ تومانی هم تاکنون دولت در هر ماه حدود ۳۴۰۰ میلیارد تومان پرداختی داشته که در طول سال به ۴۲ هزار میلیارد تومان می رسد؛ آن هم در شرایطی که منابع واریزی به حساب سازمان هدفمندی در طول سال به رقمی کمتر از ۳۷ هزارمیلیارد تومان رسیده و دولت باید مازاد آن را از محل بودجه عمومی صرف کند که در این حالت پولی برای پرداخت به سایر بخش‌هایی که قانون هدفمندی یارانه‌ها تعیین کرده است، نمی‌رسد.
