کاهش تولید نفت؛ به نام عربستان، به کام روسیه
نشست اوپک و به دنبال آن نشست اوپک با تولیدکنندگان غیر اوپکی هفته آینده برگزار می‌شود که مهمترین دستور آن تصمیم درباره تمدید یا عدم تمدید توافق کاهش تولید است.
بازار نفت و قیمت در این بازار، چند سالی است که تبع شرایط سیاسی کشورهای تولیدکننده و مصرف‌کننده است و کمترین تاثیر را از مولفه‌های اقتصادی می‌گیرد؛ از همین رو هر تغییر در دیپلماسی این کشورها به طور مستقیم بر بازار نفت سایه انداخته و بازی با قیمت‌ها را رقم می‌زند.
همین مساله باعث شده تا قیمت‌ها در این بازار قابل پیش‌بینی نبوده و به گفته وزیر نفت ایران، بازار شکننده باشد.
این موضوع بعد از آخرین انتخابات ریاست جمهوری آمریکا بیشتر خودنمایی کرده است. دونالد ترامپ در آن زمان به عنوان نامزد ریاست جمهوری آمریکا، از خودکفایی این کشور در تولید نفت سخن گفت و قول پایین نگه‌داشتن قیمت سوخت را داد.
همین امر سبب شد تا وی بعد از اسباب‌کشی به کاخ سفید، سیاست افزایش تولید نفت‌های غیرمتعارف را برای افزایش تولید نفت در دستور کار قرار دهد و از سوی دیگر با تنش‌افزایی در روابط اقتصادی جهان، پیش‌بینی رشد اقتصادی را کاهش داده تا قیمت نفت پایین بماند.
همچنین با تحریم نفتی ایران و ونزوئلا جای پای خود را در بازارهای صادراتی نفت باز کرده و در مقابل از عربستان و دیگر تولیدکنندگان حاشیه خلیج فارس می‌خواهد تا جای خالی نفت ایران را پر کنند تا بازار با کمبود عرضه مواجه نشود.
این تصمیمات سیاسی باعث فاصله گرفتن بازار نفت از منطق اقتصادی و درگیر شدن با چالش‌های سیاسی شده است. اما شرایط همواره طبق میل و اراده آمریکا نخواهد بود.
چرخش “کبوتر”ها به سمت “باز”ها
اکنون عربستان با خطر کسری بودجه خود روبروست. این کشور اگرچه قیمت نفت را در بودجه سال ۲۰۱۹ اعلام نکرده اما برآوردها از بودجه این کشور نشان می‌دهد که قیمت نفت بین ۸۰ تا ۸۴ دلار در هر بشکه در نظر گرفته شده است و این در شرایطی است که نفت از ابتدای سال جاری میلادی تاکنون حتی به بالای ۸۰ دلار نیز نرفته و در بهترین حالت چند روزی را روی ۷۵ دلار جا خوش کرده بود.
از سوی دیگر ونزوئلا و ایران به عنوان دو عضو دیگر اوپک به قیمت‌های بالاتر نفت نیاز دارند زیرا با کاهش میزان صادرات برای تامین دخل و خرج خود نفت گران‌تری می‌خواهند. سایر اعضای اوپک مانند نیجریه یا لیبی نیز به منظور تامین هزینه‌ها نفت را با قیت بالاتری نیاز دارند.
از سوی دیگر هزینه حمل و نقل نفت در خاورمیانه که بیشتر عضو اوپک را در خود جای داده است به دلیل افزایش تنش بیشتر شده و مالکان نفتکش‌ها قیمتی که برای صادرات نفت خام خاورمیانه مطالبه می‌کنند را به دلیل افزایش تنش در این منطقه بالا برده‌اند. بنابراین منطقی است که تولیدکنندگان این گوشه از جهان قیمت نفت را بالاتر بخواهند تا بتوانند هزینه‌هایی از این دست را جبران کنند.
بنابراین اوپک با وجود اختلاف اعضا، در آستانه تمدید توافق جهانی کاهش تولید نفت قرار دارد تا شاید بتواند قیمت نفت را تقویت کرده و یا حداقل جلوی سقوط آن را بگیرد.
امیدها به تمدید توافق کاهش تولید از آنجا بیشتر شده که اعضای اوپک ثابت کرده‌اند زمانی که پای منافع اقتصادیشان درمیان باشد حاضرند در اوج اختلاف، علایق سیاسی خود را قربانی کرده به دنبال اقتصاد بروند.
نفع ۹۰ میلیارد دلار روس‌ها از کاهش تولید نفت
اما در حالی که عربستان و اعضای اوپک تلاش می‌کنند جلوی سقوط بازار نفت را بگیرد، به نظر می‌رسد روسیه مشکلی با این قیمت نفت نداشته باشد با این حال بر ادامه توافق کاهش تولید تاکید دارد.
عربستان و روسیه دو تولیدکننده نفت هستند که بیش از ۱۰ میلیون بشکه در روز نفت تولید می‌کنند و در شرایطی که دیگر تولیدکنندگان اوپک هر روز با مشکلی در تولید روبرویند،؛ عربستان در تلاش است تا روسیه را به عنوان شریک استراتژیک خود در بازار نفت حفظ کند.
ولی روسیه به اندازه عربستان نیازمند قیمت بالای نفت نیست زیرا در حالی که عربستان برای تحقق بودجه خود نفت ۸۰ دلاری را می‌خواهد، روسیه با نفت ۴۲ دلاری برنامه ۲۰۱۹ خود را تدوین کرده است.
آنتون سیلوانوف، معاون اول نخست وزیر روسیه نیز در همین مورد اواخر سال گذشته میلادی اعلام کرده بود که کاهش قیمت نفت به ندرت ما را آزار می‌دهد، چون بودجه ما بر اساس نفت بشکه‌ای ۴۲ دلار بسته شده است. قیمت نفت می‌تواند تا ۶ ماه یا یکسال حدود ۴۰ تا ۵۰ دلار بماند. فکر نمی‌کنیم زیاد طول بکشد.
به همین دلیل است که روسیه در توافق کاهش تولید، کمتر از میزان تعهد تولید نفت خود را کاهش داده است. الکساندر نواک وزیر نفت روسیه هم در اواسط دسامبر گذشته گفته بود که تولید باید به طور متوسط ۵۰ هزار تا ۶۰ هزار بشکه در روز در ژانویه کاهش پیدا کند. این مقدار بسیار کمتر از ۲۳۰ هزار بشکه در روز است که روسیه باید طبق توافق کاهش می‌داد.
به همین دلیل است که نواک در همایش بین‌المللی سرمایه‌گذاری سوچی اعلام کرد که از توافق روسیه با اوپک اقتصاد این کشور درآمد فراوانی کسب کرده است.
در واقع در شرایطی که دیگر صادرکنندگان نفت مشغول حساب و کتاب برای کاهش کسری بودجه نفتی خود هستند، درآمدهای بودجه روسیه از توافق روسیه با اوپک برای کاهش تولید نفت، ۹۰ میلیارد دلار بوده و شرکت‌های نفتی غیردولتی روسیه نیز ۳۳ تا ۴۰ میلیارد دلار درآمد اضافی کسب کرده‌اند.
با توجه به مجموع شرایط به نظر می‌رسد اگرچه عربستان همواره چراغ سبز پایین نگه داشتن قیمت نفت را به آمریکا نشان داده اما در این زمان بیش از راضی نگه داشتن آمریکا، نیازمند قیمت بالای نفت است. موضوعی که می‌تواند به تقویت قدرت اوپک در جهان و در نتیجه بالا بردن قیمت نفت کمک کند. البته در این بین پشتوانه ۱۱ میلیون بشکه‌ای تولید نفت روسیه نیز به عنوان کاتالیزور عمل کرده و قدرت چانه‌زنی را در دنیا افزایش خواهد داد.
