چوگان ایرانی و کمانچه ثبت جهانی شدند اما همه چیز قابل تغییر است!

«چوگان‌بازی سوار بر اسب همراه با روایتگری و موسیقی» و «هنر ساختن و نواختن کمانچه»، در دوازدهمین نشست کمیته یونسکو در کره‌جنوبی به صورت مشترک برای ایران و آذربایجان به ثبت رسید؛ اتفاقی که می‌تواند درباره سایر میراث ناملموس که به نام ایران و یا دیگر کشورها ثبت شده نیز رخ دهد و به تعبیر ساده‌تر، ثبت یک میراث ناملموس صرفاً به نام یک کشور، یک اتفاق مهم و لایتغیر نیست و به سادگی دیگر کشورها می‌توانند به این ثبت بپیوندند.

به گزارش «تابناک»؛ «چوگان‌بازی سوار بر اسب همراه با روایتگری و موسیقی» و «هنر ساختن و نواختن کمانچه»، در ساعات اولیه صبح امروز پنجشنبه 16 آذر در دوازدهمین نشست کمیته بین دولت های یونسکو برای پاسداری از میراث فرهنگی ناملموس جزیره ججو کره جنوبی به صورت مشترک با آذربایجان به ثبت رسید. این اتفاق پس از ثبت «دلمه» به عنوان میراث ناملموس آذربایجان رخ داد که با جنجال‌های بی‌حاصلی از سوی برخی همراه بود.

بدین ترتیب شمار آثار ثبت‌شده ایران در فهرست میراث ناملموس جهانی به سیزده اثر رسید؛ سه اثر از این فهرست، از جمله نوروز، مهارت پخت نان تخت و کمانچه، میراث مشترک چندملیتی است. معرفی و ثبت این آثار در فهرست میراث جهانی، معرف تاریخ، فرهنگ غنی، گسترده و متنوع ایران در سطح جهانی است.

علی اصغر مونسان، رئیس سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری با اعلام این خبر گفت: «چوگان‌بازی سوار بر اسب همراه با روایتگری و موسیقی به‌ نام ایران و همچنین پرونده‌ی مهارت ساختن و نواختن کمانچه، مشترک با جمهوری آذربایجان که از مراحل ارزیابی فنی برای ثبت در فهرست معرف عناصر میراث ناملموس یونسکو عبور کرده بود، با اکثریت آرا مورد تأیید اعضای کمیته میراث جهانی ناملموس قرار گرفت.»

به گفته معاون رئیس‌جمهور، این دو عنصر مانند دیگر عناصر نامملوس ثبت‌شده در فهرست میراث جهانی، همه‌ی ارزش‌های مندرج در کنوانسیون ۲۰۰۳ به ‌عنوان شاهکار جهانی را دارا بوده‌اند و نماینده تنوع فرهنگی بشری هستند؛ بنابراین، ایران همواره تلاش کرده است تا روح صلح‌طلبانه و بشردوستانه این کنوانسیون را به راه های مختلف متجلی کند.

مونسان چوگان را بخشی از جهان‌بینی ایرانی دانست که توانسته تنوعات فرهنگی و هنری در میان اقوام مختلف را در قالب یک بازی آیینی ارائه دهد. او ارتباط میان انسان، طبیعت، اسب در قالب بازی، نمایش و موسیقی را از توانایی این بازی آیینی برشمرد و اظهار کرد: این بازی آیینی از دوره ساسانی تا امروز همیشه مورد حمایت حکومت‌های ایرانی و مردم قرار داشته است. از جمله اهمیت‌های این بازی، تأثیر آن بر هنر، اقتصاد هنر، موسیقی، ادبیات، نقاشی، مینیاتور و روایتگری است.

رئیس سازمان میراث‌فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری، کمانچه را نیز یکی از قدیمی‌ترین و گسترده‌ترین ابزار موسیقی در منطقه به‌ ویژه ایران و آذربایجان ـ که در اجرای موسیقی کلاسیک و فولکوریک مورد استفاده قرار می‌گیرد ـ دانست و گفت: «امکانات گسترده و متنوع صوتی کمانچه باعث شده که در بیشتر نقاط شهری و روستایی در ایران در بیشتر مراسم که نیاز به همنوایی با مردم احساس شود، از این ساز بهره برده شود.»

ثبت این آثار اما اتفاقی نهایی و لایتغیر نیست و هر اثری که به نام هر کشوری ثبت شده، در صورت درخواست سایر کشورها برای ثبت مشترک و ارائه مستندانی از سوی آن کشور ـ که نشان دهد، آن میراث در کشور دیگر نیز ریشه تاریخی دارد ـ به صورت مشترک ثبت می‌شود. به عنوان نمونه اگر ایران درخواست ثبت مشترک دلمه را دهد، به ثبت آذربایجان افزوده می‌شود و اگر افغانستان درخواست افزوده شدن به ثبت چوگان و کمانچه را دهد، نام این کشور به این ثبت‌ها افزوده می‌شود. بنابراین پیش‌دستی در ثبت میراث ناملموس به خودی خود ارزشی ندارد.