چند توصیه رییس شبکه هپاتیت کشور برای مبتلایان به سیروز کبدی

دکتر سید موید علویان _ فوق تخصص گوارش و کبد در گفت‌وگو با ایسنا، مهم‌ترین خطراتی که بیماران مبتلا به سیروز کبدی را تهدید می‌کند، برشمرد و گفت: سرطان سلول کبدی یکی از این خطرات است. بیماران مبتلا به سیروز کبدی در معرض ابتلا به سرطان کبد هستند و باید توجه داشت که این افزایش خطر در مواردی که علت سیروز، هپاتیت B و C، مصرف الکل و یا زیادی آهن در کبد باشد، بسیار بیشتر می‌شود. بر این اساس توصیه می‌کنم که بیماران مبتلا به سیروز کبدی به صورت دوره‌ای آزمایش آلفا – فتوپروتئین و سونوگرافی شکم و در برخی شرایط سی تی اسکن شکم را انجام دهند. البته در صورت ابتلا به این سرطان، می‌توان از روش‌های نوین جدید درمان استفاده کرد.

وی با بیان اینکه خونریزی از دستگاه گوارش یکی دیگر از مهمترین خطراتی است که بیماران سیروز را تهدید می‌کند،‌ افزود: این عارضه اغلب به دلیل پاره شدن واریس مری اتفاق می‌افتد و پس از پاره شدن این عروق، شخص ممکن است دچار استفراغ خونی شده یا اینکه پس از چند ساعت تا چند روز مدفوع سیاه قیری رنگی دفع کند. بنابراین حتما در صورت استفراغ خونی یا دفع خون سیاه از مقعد، به پزشک مراجعه کنید.

علویان افزود: یکی دیگر از عوارضی که در مبتلایان به سیروز کبدی ممکن است رخ دهد،‌ خونریزی در سایر نقاط بدن است. باید توجه کرد که یکی از اعمال کبد، تولید برخی از فاکتورهای دخیل در روند انعقاد خون است. در جریان سیروز، این فاکتورها به مقدار کم ساخته شده و در نتیجه این اشخاص آسان‌تر دچار خونریزی از نقاط مختلف بدن می‌شوند و این مسئله باعث بدتر شدن بیماری‌شان هم خواهد شد.

این فوق تخصص گوارش و کبد تاکید کرد که برای پیشگیری از این خونریزی، رعایت نکاتی ضروری است؛ از جمله اینکه از قرار گرفتن در مکان یا موقعیت‌هایی که امکان آسیب فیزیکی زیادی وجود دارد، دوری کنید. جهت مسواک زدن، از مسواک‌های با پرز نرم استفاده کنید. بینی خود را محکم و با قدرت تخلیه نکنید. شما نیاز بیشتری به مصرف ویتامین K دارید؛ برای این منظور روزانه حداقل 100 گرم کاهو یا اسفناج میل کنید و در صورت بروز خونریزی از هر نقطه‌ای از بدن و با بروز خونریزی زیر جلدی (کبود شدن خودبخودی پوست) بلافاصله به بیمارستان مراجعه کنید.

علویان با بیان اینکه نارسایی کلیه هم یکی از عوارض سیروز کبدی است، گفت: در نتیجه اختلال در توزیع خون‌رسانی به کلیه‌ها، میزان آب دفعی از کلیه‌ها کاهش یافته، بدن متورم شده و میزان اوره و کراتینین خون افزایش می‌یابد.  در صورت کاهش ادرار، افزایش وزن و افزایش اندازه شکم باید به فکر عوارض کلیوی بیماری سیروز کبدی بود. باید توجه کرد که مصرف داروهای مسکن و ضد التهاب مانند بروفن یا دیکلوفناک و مصرف داروهای کاپتوپریل یا انالاپریل خطر نارسایی کلیه را در بیماران مبتلا به سیروز کبدی افزایش می‌دهد.

وی تاکید کرد: درمان نارسایی کلیه در اغلب موارد با استفاده از آلبومین تزریقی و در موارد شدید پیوند کبد است. یعنی در موارد پیشرفته این بیماری، تنها علاج قطعی، انجام پیوند کبد است.

به گفته این فوق تخصص گوارش و کبد،‌ عفونت از دیگر عوارض سیروز کبدی است و مبتلایان به سیروز بنا به دلایلی بیشتر از افراد سالم مستعد ابتلای به عفونت‌های خاصی هستند که این امر می‌تواند باعث بدتر شدن بیماری و وضعیت‌شان شود. در این رابطه باید نکات زیر را همیشه مد نظر قرار داد و اصول کلی پیشگیری از بیماری‌های عفونی را رعایت کرد. از جمله اصولی که باید رعایت شوند عبارتند از اینکه در صورت بروز تب در اولین فرصت به پزشک خود مراجعه کنید. در صورت بروز سوزش ادرار به پزشک مراجعه کنید و در صورت بروز بی‌اشتهایی و درد شکم به پزشک مراجعه کنید.

علویان با بیان اینکه درمان زودتر عفونت مانع پیشرفت و تشدید بیماری کبدی می‌شود، افزود: در هنگام عفونت مصرف آنتی‌بیوتیک طبق نظر پزشک و در برخی شرایط بستری کردن بیمار در بیمارستان و استفاده از آنتی بیوتیک تزریقی می‌تواند کمک‌کننده باشد.

علویان در ادامه، اختلال هوشیاری را هم به عنوان یکی از عوارض سیروز کبدی دانست و گفت: یکی از اعمال کبدی، خنثی کردن سموم داخلی و خارجی است. یکی از این سموم، آمونیاک است که در روده‌ها و نیز در داخل سلول‌های بدن وجود دارد. در نتیجه وضعیت هوشیاری (به اصطلاح هوش و حواس) بیمار تغییر می‌کند. در مراحل پیشرفته‌تر بیمار دچار اغما می‌شود. عواملی که باعث بروز چنین حالتی می‌شوند، عبارتند از رژیم غذایی نامناسب. از جمله اینکه گوشت قرمز یکی از منابع اصلی تولید آمونیاک در بدن است. بنابراین در مواقعی که شخص رژیم غذایی را رعایت نکرده و اقدام به مصرف گوشت قرمز حیوانی (مقدار زیادتر از آنچه که توسط پزشک توصیه شده است) می‌کند، ممکن است دچار اختلال هوشیاری شود. البته این امر، به این معنی نیست که از گوشت قرمز اصلا استفاده نکنید، بلکه باید مصرف آن به مقدار مورد نیاز و بر حسب دستورات پزشکی صورت گیرد.

وی افزود: خونریزی هم از دیگر عواملی است که بیمار را با خطر مواجه می‌کند. خونریزی به هر دلیل که باشد می‌تواند باعث اختلال هوشیاری و اغما شود. بنابراین باید کلیه نکات توصیه شده در رابطه با پیشگیری از آن رعایت شود. صدمات هم درباره این بیماران مهم است، هر نوع صدمه فیزیکی شدید به بدن (نظیر تصادف، زد و خورد و …) باعث وخیم شدن حال بیمار و اختلال هوشیاری می‌شود. اصولا بیماران مبتلا به سیروز کبدی به دلیل عدم قضاوت صحیح در مسافت و … بهتر است رانندگی نکنند.

وی تاکید کرد که در صورت هر گونه اختلال در هوشیاری یا یبوست شدید باید به میزان مصرف لاکتولوز افزوده و در صورت عدم پاسخ سریعا به کلینیک هپاتیت یا بیمارستان مراجعه کرد. بر این اساس خانواده بیمار مبتلا به سیروز باید به محض مشاهده تغییر غیر طبیعی در خلق و خوی بیمار موضوع را با پزشک معالج وی در میان بگذارند.