چقدر احتمال دارد ترامپ آغازگر جنگ باشد؟

قدرت‌های بزرگ می‌خواهند در رقابت‌های منطقه‌ای قدرت خود را احیا کنند. به این ترتیب فرضیه شکل گیری جهانی سوم بین قدرت‌های بزرگ دنیا احتمال پایینی دارد، اما جنگ‌های منطقه‌ای که بتواند قدر‌ت‌های بزرگ را درگیر کند وجود دارد البته بعید می‌دانم آن هم به جنگ جهانی منجر شود. با این وجود در تحلیل نهایی دونالد ترامپ شخصیتی است که باید با احتیاط و چشمان باز به رفتار‌های او نگاه کرد تا او خواسته یا ناخواسته منطقه را وارد چنین جنگی نکند. ما باید حواسمان را جمع کنیم که در یارگیری‌ها اشتباه محاسباتی نداشته باشیم و تصور نکنیم که همپیمانانی داریم که در کنار ما یا کشور‌های متحد ما قرار می‌گیرند.

جاوید قربان اوغلی، کارشناس مسائل بین‌الملل در بررسی شخصیت ترامپ و احتمال آغاز جنگ از سوی آمریکا به فرارو می‌گوید: دونالد ترامپ در همان زمان انتخابات آمریکا باعث تعجب بسیاری از هم حزبی‌های جمهوری خواه خود شده بود. او چهره و شخصیتی غیرقابل پیش بینی و تندرو از خود به نمایش گذاشته است و معادلات را بر اساس تصمیم شخصی خود بر هم می‌زند. از قرارداد آب و هوای کیوتو گرفته تا آسیاپاسیفیک و تصمیم خروج از برجام همه نمونه‌های مشخص این موضوع هستند. اما در پاسخ به این سوال که آیا او نیز مثل جورج بوش دیگر رئیس جمهورِ جمهوری خواه آمریکا جنگی به راه انداخت می‌توان هم پاسخ مثبت داد و هم پاسخی منفی. پاسخ از این نظر مثبت است که تیمی که ترامپ آن را چیده یک تیم جنگی است. این تیم از جنگ ابایی ندارد.

به گزارش فرارو، قربان اوغلی ادامه می‌دهد: ترامپ ممکن است به هر اقدامی دست بزند، اما در کنار تصمیم گیرنده نهایی یک سری مشاوران نیز بر روی او تاثیرگذارند و می‌توانند بر تصمیمات او شتاب ببخشند. اگر افرادی مثل مکمستر یا رکس تیلرسون قبلا در تیم ترامپ برای او حالت ترمز داشتند، افرادی مثل پمپئو یا بولتن مثل پدال گاز عمل می‌کنند. در واقع افراد جدید تیم ترامپ می‌توانند عامل محرک قوی برای ترامپ برای واقعه‌ای باشند که می‌تواند فاجعه آفرین باشد. اما پاسخ از این نظر منفی است که جنگ آخرین مرحله تصمیم گیری سیاسی برای یک کشور است. درست است که یک فرد می‌تواند تصمیم‌گیرنده باشد، اما از نظر اصولی و منطقی درباره جنگ باید روندی طی شود. همچنین یک محاسبه دیگر نیز باید مد نظر قرار بگیرد و آن هدف از جنگی است که می‌تواند شکل بگیرد. تا چندی پیش می‌شد گفت: کره شمالی محتمل‌ترین گزینه آمریکا برای شروع جنگ است. ترامپ کره شمالی را به نابودی کامل و محو کردن این کشور از روی نقشه تهدید کرده بود. اما با یک اقدام سیاسی حالا مساله آمریکا و کره شمالی به حالت مذاکره رسیده است.

جنگ جهانی محتمل نیست، اما …
قربان اوغلی در ارتباط با نظر بعضی تحلیل‌گران که از احتمال روی دادن جنگ جهانی سوم سخن می‌گویند، معتقد است: معمولا جنگ‌های جهانی قبلی با پیش زمینه‌هایی رخ داده و اتفاقاتی جرقه نهایی را زده است. بر اساس آنچه که ما می‌دانیم کشته شدن یک شاهزاده در یکی از کشور‌های اروپایی شرقی جنگ جهانی دوم را شعله ور کرد. اما در آنجا نیز زمینه‌ای از پیش وجود داشت که شخصیت هیتلر یکی از آنهاست. به این ترتیب باید دید منظور از جنگ جهانی سوم جنگ بین چه کشور‌هایی است. اگر بین آمریکا از یک طرف و روسیه از طرف دیگر باشد این مساله کمی غیرمحتمل است. نه روسیه خواهان چنین چیزی هست و نه زمینه‌های جنگ بین روسیه و آمریکا فراهم است؛ بنابراین اگر بخواهیم منطقی‌تر فکر کنیم باید بگوییم ممکن است جنگ از یک نقطه منطقه‌ای آغاز شود و این نقطه منطقه‌ای سرایت کرده و قدرت‌های بزرگی مثل آمریکا و روسیه را وارد جنگ کند؛ بنابراین هرگونه برنامه ریزی یا تصمیم گیری باید معطوف به این باشد که زمینه‌های وقوع جنگ در منطقه یا مناطق دنیا در چه مناطقی است. اول باید سراغ آن‌ها رفت و مراقب بود که چنین اتفاقی نیفتد. اگر خدای ناکرده جنگی رخ دهد، به نظر می‌رسد که امروز شرایط بیش از هر زمان دیگری برای درگیر کردن دیگری کشور‌ها و قدرت‌ها فراهم است. علت این است که ما در حال حاضر شاهد جنگ سرد متفاوت از جنگ سردی هستیم که بعد از جنگ جهانی دوم رخ داد.

این کارشناس مسائل بین‌الملل ادامه می‌دهد: نحوه توزیع قدرت، فروپاشی نظم قدیمی و عدم شکل گیری نظم جدید در دنیا ممکن است آتش جنگی را شعله ور کند. قدرت‌های بزرگ می‌خواهند در رقابت‌های منطقه‌ای قدرت خود را احیا کنند. به این ترتیب فرضیه شکل گیری جنگ جهانی سوم بین قدرت‌های بزرگ دنیا احتمال پایینی دارد، اما جنگ‌های منطقه‌ای که بتواند قدر‌ت‌های بزرگ را درگیر کند وجود دارد البته بعید می‌دانم آن هم به جنگ جهانی منجر شود. با این وجود در تحلیل نهایی دونالد ترامپ شخصیتی است که باید با احتیاط و چشمان باز به رفتار‌های او نگاه کرد تا او خواسته یا ناخواسته منطقه را وارد چنین جنگی نکند. ما باید حواسمان را جمع کنیم که در یارگیری‌ها اشتباه محاسباتی نداشته باشیم و تصور نکنیم که همپیمانانی داریم که در کنار ما یا کشور‌های متحد ما قرار می‌گیرند.

این تحلیل گر مسائل بین‌الملل معتقد است خاور میانه بیش از هر منطقه دیگری آماده شعله ور شدن آتش جنگ است. در سوریه جنگ از جنگ سرزمینی فراتر رفته و ماهیت جنگ بین قدرت‌های فرامنطقه‌ای و یا جهانی پیدا کرده است. در جنگ یمن، عربستان برهنه، وارد میدان شده است و حتی می‌خواهد ایران را نیز به جنگ تهدید کند. اسرائیل در بین سیاسیون آمریکا برای جنگ با ایران مشغول لابی‌گری است. همچنین یک پیمان نانوشته بین اسرائیل و عربستان سعودی علیه ایران شکل گرفته است. این‌ها مجموعه شرایطی است که سال ۱۳۹۷ را برای ایران پرمخاطره می‌کند. ضرورت دارد که ما با هوشیاری و چشم باز عمل کنیم و گرنه ممکن است برخی رفتار‌های ما مثل چاشنی به جنگ ناخواسته‌ای دامن بزند که می‌تواند فاجعه بار باشد. در واقع ما باید با رفتارمان این چاشنی‌ها را خنثی کنیم.

قربان اوغلی ادامه می‌دهد: کار باید به دست سیاسیون سپرده شود تا آن‌ها راه حل‌هایی پیدا کنند. اگر این تصمیم به کار گرفته نشود و ما روز به روز در شرایط وخیم تری حرکت کنیم ممکن است به جایی برسیم که سیاسیون هم نتوانند برای خنثی کردن چاشنی‌ها کاری کنند. شرایطی که به آن‌ها اشاره کردیم پای ایران را به فضا‌هایی می‌کشد که ممکن است یک اجماع بین قدرت‌های شرور شکل دهد. در این صورت ممکن است ایران وارد جنگ ناخواسته‌ای شود که عواقب آن ویرانگر و فاجعه بار خواهد بود. به این ترتیب ضروری است که همه این مسائل در بین رهبران کشور فکر شود و سعی کنیم از شرایط پیش آمده با یک هنرمندی سیاسی، دستاورد‌های نظامی را به یک دستاورد سیاسی تبدیل کنیم.