چقدر آب برای تهرانی‌ها تولید می‌شود؟
حدود یک میلیارد و ۳۵۰ هزار مترمکعب آب، برای جمعیت حدود ۱۴ میلیون نفری استان تهران، تولید می‌شود که از این میزان، بیش از ۷۰ درصد از منابع سطحی و سدها و بقیه از منابع زیرزمینی به‌دست می‌آید.
افزایش تقاضا برای آب، مساله کمبود این ماده حیاتی را به‌عنوان یکی از مهم‌ترین چالش‌ها و بحران‌های پیش‌روی دولت‌ها در قرن بیست‌ویکم تبدیل کرده است؛ صرف‌نظر از ابعاد جهانی این مساله، در ایران نیز کمبود آب به یکی از اصلی‌ترین دغدغه‌های مسوولان و از مهم‌ترین معضلات اجتماعی جامعه ایرانی تبدیل شده و این موضوع در تهران، به‌عنوان پایتخت ایران بسیار جدی‌تر است.
بر اساس گفته‌های مسوولان آبی، میانگین مصرف آب در شهر تهران، دوونیم برابر میانگین جهانی تخمین زده شده است، به‌عبارت دیگر، مصرف متوسط یک خانوار تهرانی حدود ۲۰ متر مکعب در ماه است که با کاهش ۱۰ درصدی مصرف آب، معادل ۱۲۰ میلیون مترمکعب که مصرف سالانه دو استان است، صرفه‌جویی خواهد شد.
از سوی دیگر، تهران کمتر از ۱.۱ درصد از سطح کشور را داراست، اما ۲۰ درصد جمعیت و ۴۵ درصد صنعت کشور را در خود جای داده که همین مساله موجب افزایش مصرف آب در پایتخت شده است و این در حالی است که در مجاورت تهران، هیچ رودخانه‌ای نیست و آب مورد نیاز پایتخت از حوضه‌های آبی مناطق دیگر تامین می‌شود.
هم‌چنین باید به این مساله نیز توجه کرد که از ۴۰۰ میلیارد مترمکعب منابع آبی در سال، ۳۰۰ میلیارد متر مکعب تبخیر و از ۱۰۰ میلیارد متر مکعب باقیمانده، ۹۰ میلیارد در حوزه کشاورزی و ۱۰ میلیارد متر مکعب در حوزه آب شرب مصرف می‌شود.
این در شرایطی است که در روزهای گرم سال و در اوج مصرف، چهارونیم میلیون مترمکعب آب در استان تهران مصرف می‌شود که این رقم، معادل ۵۲ هزار لیتر بر ثانیه، یعنی معادل ۵۲ هزار بطری یک لیتری در هر ثانیه است که از این میزان، مصرف شهر تهران، سه میلیون و ۳۰۰ هزار مترمکعب بر ثانیه تخمین زده شده است؛ به عبارتی، معادل ۳۸ هزار بطری یک لیتری در ثانیه در شهر تهران آب مصرف می‌شود.
علاوه بر این، آب بدون درآمد شهر تهران، ۲۴ درصد اعلام شده که ۱۱ درصد آن را هدررفت ظاهری تشکیل داده است که شامل خطای اندازه‌گیری، انشعاب‌های غیرمجاز و موارد دیگر می‌شود، هم‌چنین دو درصد از آب بدون درآمد، در مصارف مجاز تصفیه‌خانه‌ها صرف می‌شود که جزو هدررفت آب محسوب نمی‌شود.
از سوی دیگر، حدود ۱۸ هزار کیلومتر شبکه توزیع و خطوط انتقال آب در شهر تهران وجود دارد و سالانه بودجه‌ای حدود ۲۰۰ میلیارد تومان برای بازسازی شبکه آب‌رسانی پیش‌بینی و برنامه‌ریزی شده است که طی پنج سال آینده، حدود ۱۴۰۰ کیلومتر بازسازی شبکه در سطح استان تهران صورت بگیرد.
اما طی سه سال گذشته، با انجام اصلاحات شبکه، رقم هدررفت واقعی آب یک درصد کاهش یافته که به گفته کارشناسان، باید گفت کاهش هدررفت واقعی آب با اصلاح خطوط انتقال و تعویض شیرآلات فرسوده امکان‌پذیر می‌شود و این موارد در دستور کار قرار گرفته است.
به تازگی نیز محمدرضا احمدنسب – قائم مقام شرکت آب و فاضلاب استان تهران – درباره وضعیت منابع آبی پایتخت گفت: سال گذشته و در فصل زمستان، با بارش برف کمی روبرو بودیم که همین مساله موجب شد ذخایر منابع آبی تهران کم باشد؛ هرچه ذخیره برف داشتیم، سال گذشته مصرف شده و بارش‌های باران نمی‌تواند این کمبود را جبران کند.
وی با تاکید بر این‌که تنها بارش برف می‌تواند تنش آبی در فصل تابستان را برای تهران برطرف کند، تصریح کرد: بر اساس آخرین آمار، اکنون حجم ذخیره آب سد کرج، ۱۱۴ میلیون مترمکعب، حجم ذخیره سد طالقان، ۲۶۰ میلیون مترمکعب، حجم ذخیره سد لتیان، ۲۹ میلیون مترمکعب، حجم ذخیره سد لار، ۱۹ مترمکعب و حجم ذخیره سد ماملو، ۱۲۵ میلیون مترمکعب است. هم‌چنین ورودی سد کرج (امیرکبیر) ۵.۹ متر مکعب بر ثانیه، طالقان ۴.۹ متر مکعب بر ثانیه، لتیان ۴.۶ متر مکعب بر ثانیه، لار ۶.۱ متر مکعب بر ثانیه و ماملو ۳.۹ متر مکعب بر ثانیه برآورد شده است.
احمدنسب هم‌چنین درباره میزان بارندگی‌ها از ابتدای سال آبی تاکنون بادآور شده که در حوضه آبریز کرج، میزان بارندگی ۲۲۱.۹ میلیمتر، طالقان ۱۱۰ میلیمتر، لتیان ۲۴۰.۸ میلیمتر، لار ۲۷۷.۳ میلیمتر و ماملو ۱۲۹ میلیمتر بوده است.
به گفته او میزان بارش‌ها نسبت به سال گذشته افزایش داشته است اما اگر برف در تهران نبارد، قطعا با مشکلاتی مواجه خواهیم شد. چراکه استان تهران شرایط خشک و نیمه خشک را تجربه می‌کنند و لازم است با توجه به جمعیت زیاد در این استان، به موضوع صرفه‌جویی توجه بیش‌تری شود.
چندی پیش نیز داریوش مختاری – کارشناس حوزه آب – در این باره گفته بود: لازم است تدابیری برای مدیریت مصرف آب اندیشیده شود، چراکه بحران آب تمام استان‌ها را دربرگرفته و باید نگاه ویژه‌ای به این موضوع وجود داشته باشد.
وی با بیان این‌که مصرف متوسط یک خانوار تهرانی، حدود ۲۰ مترمکعب در ماه است که با کاهش ۱۰ درصدی مصرف آب، معادل ۱۲۰ میلیون مترمکعب که مصرف سالانه‌ی دو استان است، صرفه‌جویی خواهد شد، اظهار کرد: می‌توان با انجام اقداماتی ساده از هدررفت آب جلوگیری کرد.
باتوجه به بحرانی بودن شرایط منابع آبی در تهران و کاهش ذخایر برف، لازم است تمام سازمان‌ها و حتی مشترکان، به موضوع صرفه‌جویی و مدیریت مصرف آب توجه ویژه‌ای داشته باشند که در آینده، شاهد خالی شدن کلان شهری هم‌چون تهران به دلیل نبود منابع آبی نباشیم.
