چرا نمایندگان مجلس از رای‌گیری علنی می‌ترسند؟
نمایندگان حتی نسبت به یکدیگر هم شفاف نیستند چه برسد به اینکه با مردم شفاف باشند. بر اساس تجربه من در مجلس این را با قاطعیت می‌گویم که نمایندگان اکثرا فعالیت‌های مخفی دارند که حتی نمایندگان دیگر از ان با خبر نیستند.
با وجود اینکه پیوسته مقامات مختلف کشور تاکید بر افزایش شفافیت در نهاد‌های مختلف دارند، اما این روز‌ها نمایندگان مجلس با مخالفت با رای گیری علنی در موضوع استیضاح‌ها و موارد مشابه، مورد انتقاد شدید کاربران شبکه‌های اجتماعی و به طور کلی افکار عمومی قرار گرفته اند و این سوال مطرح شده است که آن‌ها چه چیزی را مخفی می‌کنند؟
به گزارش فرارو بحث شفافیت در نهاد‌های مختلف‌ها چند سالی است که بسیار مورد توجه افکار عمومی قرار گرفته است و مطالبات مردمی به سمت و سویی می‌رود که خواهان حداکثر روشنگری و شفافیت در تصمیمات و عملکرد مسئولان هستند. در همین راستا دولت نیز اقداماتی را انجام داده است که به عنوان مثال در بودجه سالانه حالا چند دوره است که ریز بودجه در اختیار عموم قرار می‌گیرد.
اما به نظر می‌رسد دیگر نهاد‌ها تمایل خاصی به این مسئله ندارند و یکی از این نهاد‌ها مجلس شورای اسلامی است که طی ماه‌های اخیر به ویژه در استیضاح وزرا، نمایندگان نشان داده اند که تمایلی بر افزایش شفافیت ندارند به همین دلیل زمانی که مسئله رای گیری علنی مطرح شد اکثریت به آن رای منفی دادند این زمینه ساز انتقاد‌های بسیاری در سطح جامعه شد.
نمایندگان از ترس ارزیابی با شفافیت مخالفت می‌کنند
در همین خصوص حسین کنعانی مقدم تحلیلگر مسائل سیاسی عنوان کرد: «به طور کلی یکی از نشانه‌های اینکه در یک کشور مردم سالاری دینی نهادینه شده این است که شفافیت درحد بالایی باشد. این شفافیت مختص برخی حوزه‌ها نمی‌شود و باید در تمامی بخش‌های نظام حاکم وجود داشته باشد؛ لذا اگر در ایران نمایندگان مجلس تمایلی از خود درباره افزایش شفافیت نشان ندهند یا بعضا مانع از ایجاد این شفافیت شوند، موجب بروز نفاق سیاسی در کشور می‌شود.»
وی افزود: «به همین دلیل لازم است که حتی در روند رای گیری در داخل مجلس هم شفافیت وجود داشته باشد و مردم بدانند که نمایندگانشان که با رای آن‌ها به پارلمان رفته‌اند، در تصمیم‌گیری‌ها چه مواضعی اتخاذ می‌کنند. در غیر اینصورت ممکن است مردم نسبت به نمایندگان دچار بدبینی شوند و این در انتخابات نیز بروز وظهور پیدا می‌کند. زیرا قاعدتا وقتی جامعه نتواند عملکرد افراد را ارزیابی کند با عدم حضور در انتخابات یا عدم رای به افراد مورد بحث، اعتراض خود را نشان می‌دهند.»
او ادامه داد: «به عبارت سادتر اگر نمایندگان به دنبال این هستند که در انتخابات سال آینده نیز شرکت کنند باید سعی کنند میزان شفافیت در عملکردشان را افزایش دهند تا مردم بتوانند آن‌ها را ارزیابی کنند. البته برخی نمایندگان به دلیل اینکه می‌دانند رویکردی که اتخاذ کرده‌اند بر خلاف نظر عموم مردم است، مانع از افزایش شفافیت می‌شوند و به همین دلیل است که بعضا می‌بینیم که برخی نمایندگان در برابر اینکه از آن‌ها می‌خواهند رای گیری‌ها علنی باشد، با این مسئله مخالفت می‌کنند.»
این فعال سیاسی اظهار کرد: «این نمایندگان به خوبی می‌دانند که اگر مردم در جریان آرای ان‌ها در مباحث مختلف به عنوان مثال استیضاح‌های اخیر یا لوایح چهارگانه و… قرار بگیرند، دیگر حاضر به حمایت از ان‌ها در انتخابات آینده نیستند. به عقیده من تنها دلیلی که با شفافیت در مجلس یا هر نهاد دیگری مخالفت می‌شود به دلیل عملکرد بحث برانگیز یا فساد یا سو استفاده و… است. به طور کلی اگر در نهاد‌های مختلف مشکلاتی از این دست وجود نداشته باشد لزومی ندارد از مردم مخفی کنند.»
وی در پاسخ به این سوال که چرا با وجود شعار‌های مختلف در خصوص افزایش شفافیت، نتوانستیم این شفافیت را طی ۴۰ سال در نهاد‌های مختلف ایجاد کنیم، گفت: «به نظر می‌رسد بعضا افراد و گروه‌ها برای اینکه عملکردشان مورد ارزیابی قرار نگیرد و بتوانند با استناد به یک سری مسائل کلی نظر جامعه را جلب کنند تا امروز مانع از افزایش شفافیت در نهاد‌های مختلف کشور شده اند. حتی این ممکن است تا جایی پیش برود که به عنوان نمونه مانع از تصویب قوانینی شوند که می‌تواند شفافیت در کشور را افزایش دهد.»
کنعانی مقدم در پایان گفت: «الان اگر به سیستم‌های مختلف مانند سیستم بانکی، مالیاتی، پرداخت حقوقی و… نگاه کنید، هیچکدام شفافیت لازم را ندارند و مجموع همین مسائل موجب شده است که در کشور فساد بسیار گسترده شود. اما مسئولان باید در نظر داشته باشند که ادامه این روند آسیب‌های جدی به نظام و اعتماد عمومی وارد می‌کنند. آن‌ها باید به این باور برسند که اگر برای مردم کاری انجام می‌دهند و به دنبال تامین منافع ملی هستند، لزومی ندارد آن را با مخفی کاری و عدم شفافیت انجام دهند. یعنی باید مسئولان در زمان تصمیم‌گیری در اتاق شیشه‌ای قرار بگیرند تا همه از تصمیمات و اقدامات ان‌ها مطلع شوند.»
نمایندگان حتی با یکدیگر هم شفاف نیستند
همچنین مهدی آیتی نماینده ادوار مجلس در گفتگو با فرارو اظهار کرد: «من به عنوان نماینده ادوار مجلس این را عرض می‌کنم که ذات مجلس نفع نمایندگان در این است که بخشی از کارهایشان مخفی بماند. یعنی مجلس اصولا نمی‌تواند از نظر ماهیتی تمام مسائل خود را شفاف کنند و نمایندگان هم به دلیل ملاحظاتی که دارند، معمولا از شفافیت کامل پرهیز می‌کنند. زیرا گاهی این شفافیت به ضرر نماینده حوزه انتخابیه یا گاهی به ضرر ان‌ها در مسئله شورای نگهبان و نظارت استصوابی می‌شود. ضمن اینکه ممکن است بعضا برای آن‌ها در نهاد‌های امنیتی نیز مشکل ایجاد شود.»
وی تصریح کرد: «به عنوان مثال الان نمایندگان مجلس در شرایطی قرار دارند که بنا بر گفته سخنگوی شورای نگهبان، نمایندگان از خدا نمی‌ترسند، اما از شورای نگهبان می‌ترسند. یعنی اگر نمایندگان الان دست از پا خطا کنند در دوره بعد تائید صلاحیت نمی‌شوند و دیگر نمی‌توانند وارد مجلس شوند. به همین دلیل هم بعضا نمایندگان سعی می‌کنند که تصمیمات و مواضع خود را به صورت مخفی اتخاذ کنند.»
او افزود: «علاوه بر این‌ها یک مسئله دیگری که در مجلس وجود دارد و باعث می‌شود که مثلا رای گیری‌ها به صورت مخفی انجام شود این است که یک سری ملاحظات سازمانی و حزبی و فراکسیونی یا حتی رفاقتی که نمایندگان با یکدیگر دارند، موجب می‌شود که نمایندگان تمایل بیشتری به عدم شفافیت داشته باشند. زیرا این‌ها موجب رودربایستی‌هایی می‌شود و یا افراد مجبور می‌شوند هم نظر با دیگران رای دهند یا اگر هم نظر خودشان را اعمال کنند، در این روابط با مشکل مواجه می‌شوند.»
این فعال سیاسی ادامه داد: «یعنی می‌خواهم بگویم که نمایندگان حتی نسبت به یکدیگر هم شفاف نیستند چه برسد به اینکه با مردم شفاف باشند. بر اساس تجربه من در مجلس این را با قاطعیت می‌گویم که نمایندگان اکثرا فعالیت‌های مخفی دارند که حتی نمایندگان دیگر از ان با خبر نیستند. این فعالیت‌ها در همه حوزه‌ها وجود دارد. مثلا ممکن است یک نماینده فعالیت‌های اقتصادی یا سیاسی و امنیتی داشته باشد و هیچ کدام از نمایندگان از ان اطلاعی نداشته باشند.»
وی در پاسخ به این سوال که با این روند رای دهندگان چگونه می‌توانند عملکرد نمایندگان را ارزیابی کنند، گفت: «ببینید هنوز نمایندگانی هستند که با مردم کاملا شفاف هستند و سعی می‌کنند با جامعه در یک تعامل واضح و روشن قرار بگیرند، اما این‌ها حتی به تعداد انگشتان دست هم نیستند. در کنار این باید در نظر داشته باشید که عموما آرای نمایندگان در حوزه‌های انتخابیه خیلی به عملکرد و شفافیت ربطی ندارد. اگر اینطور نبود الان باید خیلی از نمایندگان وارد مجلس نمی‌شدند.»
این نماینده پیشین مجلس عنوان کرد: «اگر الان به لیست نمایندگان نگاه کنید می‌بینید که برخی از آن‌ها چندین دوره است که موفق شدند اکثریت آرای حوزه انتخابیه خود را به دست بیاورند، اما همیشه دارای ضعف‌های بسیاری بوده اند. آنچه باعث رای آوردن این افراد می‌شود یک سری کار‌هایی است که در حوزه انتخابیه انجام می‌دهد که به نوعی می‌توان نامش را شارژ کردن گذاشت و اینگونه آرای مورد نیاز برای حضور دوباره در مجلس را تامین می‌کند و به دست میاورد.»
آیتی در پایان تاکید کرد: «البته این مسئله در تهران به شکل دیگری است. متاسفانه در تهران به لیست با چشمان بسته رای می‌دهند. همین که هنوز مردم ما با چشمان بسته به لیست‌ها رای می‌دهند به این معنی است که اصلا ارزیابی خاصی از عملکرد نمایندگان یا افراد حاضر در لیست انجام نمی‌دهیم و این بیانگر این است که هنوز بلوغ سیاسی در کشور رخ نداده است. باید در نظر داشت که رای دادن به یک لیست به صورت فله‌ای ضد دموکراسی است، اما متاسفانه الان نمایندگان با لیست به مجلس وارد می‌شوند برخی از ان‌ها حتی یک بار هم در مناطق مختلف تهران حضور پیدا نکردند که با مردم ارتباط برقرار کنند.»
