چرا نفوذ چین در کشورهای عرب حاشیه خلیج فارس هر روز بیشتر می شود؟

پایگاه خبری مدرن دیپلماسی در گزارشی می نویسد:

حجم مناسبات تجاری چین و عربستان در سه دهه قبل، تنها 834 میلیون دلار بود اما اکنون این میزان به  رقمِ 117 میلیارد دلار رسیده است. روابط تجاری چین و امارات نیز از 1.14 میلیارد دلار در سال 1992 به 107 میلیارد دلار در سال 2022 رسیده است.

بازتاب– پادشاهی های ثروتمند عربِ حاشیه خلیج فارس از اهرم ثروت و منابع مالی خود برای تعمیق روابط با چین استفاده می کنند. اقدامی که در بحبوحه تشدید نگرانی ها با محوریت آینده پیوندها و روابط امنیتی این دسته از کشورها با آمریکا انجام می شود. هفت ماه پس از آنکه شی جین پینگ، رئیس جمهور چین در نشست مشترک کشورهای عرب حاشیه خلیج فارس و چین در ریاضِ عربستان شرکت کرد، تعاملات اقتصادی میان دومین اقتصاد برتر جهان(چین) و دولت هایی نظیر عربستان سعودی و امارات متحده عربی به نحو قابل توجهی افزایش پیدا کرده و به ورای صِرف خرید نفت خام از سوی چین از این دسته از کشورها گسترش یافته است.

در این راستا، کارشناسان بر این باورند که نهادهای عمده سرمایه گذاری در امارات و عربستان قصد دارند در زمینه کشاورزی و به طور خاص روی شرکت شناخته شده چینیِ “گروه سینگنتا” که در زمینه بذر محصولات کشاورزی فعالیت دارد، سرمایه گذاری کنند و حتی سهام آن را بخرند. نهادهای مهم دولتی سرمایه‌گذاری عربستان سعودی و امارات متحده عربی در مقایسه با دوره زمانی سال گذشته میلادی، تا 1000 درصد سرمایه گذاری خود را در چین افزایش داده اند و اکنون این رقم به عدد 5.3 میلیارد دلار رسیده است. البته که شواهد و قرائن نشان می دهند که روند توسعه روابط اقتصادی کشورهای عرب حاشیه خلیج فارس و چین همچنان ادامه دار است.

صندوق سرمایه دولتی دوبی که ارزشی بالغ بر 280 میلیارد دلار دارد، بر شدت و دامنه فعالیت های خود در چین افزوده و عملا میزان سرمایه گذاری آن در چین نیز افزایش قابل ملاحظه ای پیدا کرده است. دوبی شاهد افزایش 24 درصدی حضور شرکت های چینی در مناطق آزاد خود بوده است. مقام های عربستانی نیز چین را به مثابه شریکی قطعی برای خود در چشم انداز 2030 این کشور که محمد بن سلمان ولیعهد عربستان از آن حمایت می کند، می دانند. در این راستا، شمار قابل ملاحظه ای از شرکت های چینی نیز در مناقصه های مرتبط با عملیات های عمرانی با محوریت شهر هوشمند و 500 میلیارد دلاری “نئوم” نیز پیروز شده اند.

البته که روابط این دسته از کشورها با چین به خارج از حوزه اقتصادی نیز کشیده شده است. در نشست مشترک کشورهای عرب حاشیه خلیج فارس با چین در ماه دسامبر گذشته، شی جین پینگ، رئیس جمهور چین پیشنهاد میانجی گری در  روابط ایران و عربستان را داد. موضوعی که در نهایت منجر به انعقاد توافق تاریخی تنش‌زدایی میان دو کشور در ماه مارس، با میانجی گری پکن شد.

برخی تحلیلگران در آمریکا با نگرانی این مساله را مطرح می کنند که افزایش نفوذ چین در منطقه خاورمیانه می‌تواند منافع آمریکا را در دراز مدت به چالش بکشد. در حالی که آمریکا همچنان شریک نظامی اصلی دولت‌های عرب حاشیه خلیج فارس است، فرماندهی مرکزی نیروهای آمریکایی در منطقه، ژنرال “مایکل کوریلا” در نشست اخیر کنگره آمریکا تاکید کرد که میزان فروش های تسلیحاتی و تعاملات تجاری چین در رابطه با کشورهای عرب حاشیه خلیج فارس به نحو قابل توجهی افزایش یافته است.

تحلیلگران معتقدند که کشورهای عرب حاشیه خلیج فارس به دلیل نارضایتی خود از چتر امنیتی که آمریکا در منطقه برقرار کرده و در عین حال تغییر جهت های تند و سریع واشینگتن، در حال فاصله گرفتن از آمریکا و نزدیک شدن به کشورهایی نظیر چین هستند. در این شرایط، این دسته از کشورها اکنون در حال تنظیم سیاست خارجی خود بر اساس منافع اقتصادی‌شان هستند.

به بیان ساده تر، آن ها در حوزه سیاست خارجی جهت گیری هایی را در اولویت قرار می دهند که به نفع منافع اقتصادی‌شان باشد. جالب است که “فیصل بن فرحان” نیز اخیرا در یک مصاحبه مطبوعاتی مشترک با وزیر خارجه آمریکا گفته است که عربستان در شرایط کنونی همان کاری را می کند که آمریکایی ها نیز در سیاست خارجی خود انجام می دهند و روابط گسترده ای را با طیف متنوعی از کشورها در عرصه سیاست خارجی خود تعریف می‌کنند. در این رابطه، نکته مهم این است که چین برخلاف آمریکا، در رابطه با این موضع دولت های عربی، واکنش منفی اتخاذ نمی کند و این مساله را یک حق برای این دسته از کشورها می داند.

ماه گذشته شمار قابل ملاحظه ای از فعالان اقتصادی و تجار چینی عازم ریاض شدند و تفاهم نامه هایی به ارزش 10 میلیارد دلار را با سعودی ها به امضا رساندند. کشورهای عربی به دنبال متنوع سازی شرکای خود در حوزه سیاست خارجی‌شان هستند و این دسته از کشورها در ماه های اخیر، مقاومت های قابل توجهی را در برابر درخواست های واشینگتن از خود در زمینه مسائل مرتبط با افزایش تولید نفت داشته اند. مساله ای که نشان می‌دهد تغییر رویکردها در کشورهای عرب حاشیه خلیج فارس موضوعی جدی است. “نفت”، اصلی ترین مولفه در مناسبات تجاری چین و کشورهای عربی حاشیه خلیج فارس است.

جالب است که حجم مناسبات تجاری چین و عربستان در سه دهه قبل، تنها 834 میلیون دلار بود اما اکنون این میزان به رقمِ 117 میلیارد دلار رسیده است. روابط تجاری چین و امارات نیز از 1.14 میلیارد دلار در سال 1992 به 107 میلیارد دلار در سال 2022 رسیده است. در عین حال، مقام های ارشد نظامی آمریکا گفته اند که فروش‌های نظامی چین به کشورهای عرب حاشیه خلیج فارس نیز در طی دهه گذشته تا 80 درصد افزایش یافته است. این در حالی است که در دوره زمانی مشابه، فروش های نظامی آمریکا به چین 30 درصد کاهش یافته است. مساله ای که خطر و تهدیدی جدی را برای واشینگتن نوید می دهد.

مقام های ارشد کشورهای عرب حاشیه خلیج فارس به ویژه امارات و عربستان به این جمع بندی رسیده اند که آمریکا در زمان های خطرناک و حساس در کنار آن ها قرار نمی گیرد و نمی تواند شریکی قابل اتکا برای این دسته از کشورها باشد. درست به همین دلیل هم شاهد تنش زدایی آن ها با ایران و یا نزدیکی‌شان به چین هستیم.