چرا قیمت خودروهای مونتاژی در ایران چندبرابر می‌شود؟
گاهی عدم شناخت از واقعیت یک موضوع موجب می شود تا انتقادها و اعلام نارضایتی ها به سمتی اشتباه سرازیر و در نتیجه حل آن معضل غیرممکن یا پیچیده شود. موضوع قیمت گذاری خودروهای مونتاژی از این قبیل مشکلات است که با جملاتی نظیر « دو تا سه برابر قیمت جهانی در ایران می فروشند» ، «سود شرکت ها روی هر خودرو ۲۰۰ درصد است» و … صورت مساله آن تعریف می شود و خودروساز به عنوان هدف اصلی در صدر اخبار قرار می گیرد. بررسی‌ها روی قیمت نهایی یک خودرو که به عنوان قیمت فروش به مشتری اعلام می شود نشان دهنده آن است که بیش از 20 عامل روی این قیمت اثرگذارند که سه عامل آن مربوط به خودروساز، 10 عامل مربوط به دولت و باقی عوامل به خودروساز چینی و شرکت های حمل و نقل دریایی و زمینی مربوط می شود.
تصور کنید خودرویی در بازار با قیمت یک میلیارد تومانی به فروش می رسد. برای رسیدن به این قیمت فروش بر اساس بررسی‌ها، نیازمند خودرویی با قیمت خرده فروشی 19 هزار دلاری در بازار خودرو چین هستیم (خوشبینانه ترین حالت با حداقل سود و حواشی هزینه ای). در این مرحله است که برخی می گویند قیمت این خودرو با ارز نیمایی 25هزار تومانی 475 میلیون تومان می شود و شرکت ایرانی آن را با سود بیش از 100درصدی می فروشد اما چگونه این قیمت به یک میلیارد تومان می رسد و سهم خودروساز از این افزایش قیمت چقدر است؟
سهم 45درصدی خودروساز چینی
پیش از هر چیز نباید فراموش کنیم که برنده اصلی منوعیت واردات خودرو، تحریم بازار ایران و وضعیت کنونی پیش از شرکت یا فردی، خودروسازان چینی و دولت این کشور است. قیمت یک خودرو چینی در محاسبات قیمت نهایی معمولا حدود 40 تا 50 درصد قیمت نهایی را دربر می گیرد و این دقیقا همان عددی است که عموم جامعه به عنوان قیمت تمام شده در خاک ایران در نظر میگیرند و باقی قیمت را به عنوان سود محاسبه می کنند. هزینه بسته بندی قطعات CKD را نیز نباید در قیمت خودرو مخفی کرد چرا که هزینه ای به صورت میانگین 500 دلاری برای هر خودرو است.
سهم 3هزار دلاری کانتینر !
یک کانتینر 40 فوت معمولا برای حمل میانگین قطعات 3 خودرو مورد استفاده قرار می گیرد و در امپراطوری جدیدی که چین بانی آن بوده هزینه آن به حدود 9هزار دلار رسیده است که هزینه 3هزار دلاری را برای هر خودرو تحمیل می کند که با ارز نیمایی 25هزار تومانی این عدد به 75 میلیون تومان می رسد که سهمش از یک خودرو یک میلیارد تومانی 7.5 درصد است.
سهم 20درصدی خودروساز ایرانی
شرکت خودروساز در مراحل هزینه تولید(حامل های انرژی، نیروی کار و …) ، سودمجاز 17درصدی و هزینه های بازاریابی، فروش، خدمات پس از فروش و شبکه نمایندگان روی این قیمت تاثیرگذار است که این عدد به حدود 20 درصد از قیمت نهایی فروش خودرو می رسد یعنی شرکت خودروساز می تواند در یک خودرو یک میلیاردی تاثیری 200 میلیون تومانی داشته است. حال باید در نظر گرفت که تمامی این 200 میلیون تومان سهم خودروساز نخواهد بود چرا که بخش مهمی از آن در خارج از سهم سازمان هزینه می شود که هر سال نیز مشمول تورم و افزایش قیمت خواهد شد؛ از آن جمله می توان به حقوق و مزایای نیروی کار، مالیات بر درآمد و … اشاره کرد و در حقیقت سود مجاز شرکت ها 17 درصد روی قیمت نهایی خودرو بعد از تولید و با هزینه های تولید است که روی خودرو یک میلیارد تومانی می تواند حدود 100 میلیون تومان و کمی فراتر از آن باشد.
سهم 20 درصدی دولت ایران
دولت عنوانی جامع برای هزینه هایی است که در مراحل ترخیص گمرک، شماره گذاری و … روی یک خودرو اخذ و در نتیجه به قیمت آن اضافه می شود. از جمله برخی ردیف های دولتی که موجب تشکیل قیمت نهایی فروش یک خودرو می شود می‌توان به تعرفه واردات CKD (40درصد)، بیمه گمرک و مالیات علی‌الحساب در گمرک و سهم هلال احمر و …(5.5درصد)، مالیات بر ارزش افزوده(هنگام ترخیص قطعات از گمرک)، شماره گذاری، بیمه شخص ثالث، مالیات بر نقل و انتقال خودرو و مالیات بر ارزش افزوده روی قیمت محصول تولید شده نهایی اشاره کرد که حدود 20 درصد از قیمت یک خودرو یک میلیارد تومانی را شامل می شود. این بدان معنی است که 200 میلیون تومان از قیمت یک خودرو یک میلیاردی از محل هزینه های ناشی از قوانین دولتی است.
هزینه های سربار مالی
خودروسازان با وام و سرمایه گذاری حیات می گذرانند و بدون شک هزنیه ناشی از دریافت وام یا سرمایه گذاری های سنگین روی قیمت خودرو افزوده می شود و این هزینه های سربار که بخش مهمی از آن سهم بانک هاست به حداقل 10درصد قیمت خودروها می‌رسد که نباید از محاسبات قیمتی خودروها در ایران از آن به راحتی چشم پوشید.
همه عوامل را با یک چوب بزنیم
در پایان ذکر این نکته ضروری است که با توجه به تورم 40 درصدی در پایان سال 1400 و افزایش این عدد در ماه نخست سال جاری، نمی توان از یک سرمایه گذار مانند خودروسازان خصوصی انتظار داشت با قناعت به سود مثلا 10درصدی سرمایه شان را در این کار بلوکه کنند لذا خودروسازان از روش های مختلفی به دنبال کسب درآمد های بیشتر خواهند بود که مطمئن باشید پوشیده تر از آن است که به سادگی قیمت دلاری یک خودرو را ضرب در دو یا سه کنید تا به سود آن ها برسید. خودروسازان در حقیقت تنها بار سخت مراحل تولید در ایران و تحریم های داخلی را به دوش می کشند وگرنه هزینه های سربار مالی، مالیات و تمام هزینه های دیگر در نهایت روی قیمت نهایی محاسبه و از جیب مشتری اخذ می شود و تنها به کمی زمان نیاز دارد. با در نظر گرفتن تمامی موارد مطرح شده پیشنهاد می کنیم اگر بار دیگر بحث بالا بودن قیمت خودروهای مونتاژی در ایران مطرح شد؛ خودروساز، دولت، ممنوعیت واردات خودرو، هزنیه های جانبی غیر قابل توجیه مانند مالیات بر نقل و انتقال و … همزمان و با یک چوب مورد نقد قرار بگیرد.
