چرا سفر بن سلمان به کویت به جای ۲ روز، فقط ۲ ساعت طول کشید؟
«عبدالباری عطوان» نویسنده و تحلیلگر مشهور عرب در تحلیلی در روزنامه فرامنطقه ای رأی الیوم به سفر شاهزاده بن سلمان ولیعهد عربستان سعودی به کویت و نتایج این سفر پرداخت و نوشت: پرسش مهمی که اکنون در بیشتر نشست ها در کویت و کشورهای حاشیه خلیج فارس بر سر زبان ها افتاده درباره دلایلی است که باعث شد شاهزاده« محمد بن سلمان» ولیعهد عربستان سعودی سفر خود را به کویت را فقط به یک روز محدود کند یعنی از روز شنبه به روز یکشنبه و پس از آن مختصر شدنش به فقط دو ساعت که طی آن با معاون امیر کویت دیداری پر تنش درباره مسائل ااختلافی داشت و مراسم شام رسمی که «صباح الاحمد» به افتخار وی برگزار کرد چندان طول نکشید و «سرد» توصیف شد.
همچنین در این سفر دو ساعته به هیچ کدام از مسائلی که در جدول رایزنی ها بود پرداخته نشد که مهمترین آنها حل بحران میان دو کشور در رابطه با توقف تولید نفت از میدان های نفتی مشترک «الخفجی و الوفره» در منطقه بی طرف که از سال 2014 با تصمیم عربستان سعودی متوقف شده است. همچنین در سفر بن سلمان به کویت درباره بحران خلیج فارس یا به عبارتی دیگر بحران قطر که اگر چه این مساله ثانوی و روتین بود پرداخته نشد؛بحرانی که به شکل واضح به دلیل اصرار دو اردوگاه متخاصم بر مواضع خود و مخالفت با دادن هر گونه امتیازی از اهمیت ساقط شده است.
شبکه های اجتماعی به ویژه در کویت پر از تفسیرهایی شد که همه آنها درباره شکست این سفر و «خشم» ولیعهد عربستان سعودی به دلیل تن ندادن کویت به «دیکته های» وی شده است؛ امری که باعث شد وزارت خارجه کویت بیانیه ای صادر کرده و نسبت به اطلاعات منتشر شده در رسانه های جمعی درباره سفر شاهزاده سعودی به کویت ابراز تأسف کند. وزارت خارجه کویت تأکید کرد که این اطلاعات و اخبار بی اساس است و مذاکرات میان هیأت های عربستانی و کویتی از روحیه برادرانه و گرم حاکم بر روابط دو کشور برخوردار بوده است.
بی تردید این زبان دیپلماتیک کویت بسیاری را در کویت یا عربستان سعودی قانع نکرد به ویژه آن که مهمان سعودی که سفرش اولین سفر در نوع خود بود قرار بود دو روز ادامه یابد و نه دو ساعت. طرف سعودی به ایجاد پیشرفتی در موضوع مهم در دستورالعمل این سفر که رسیدن به راه حل رضایت بخش درباره از سرگیری تولید نفت از دو میدان نفتی یاد شده است، امید زیادی داشت. شاهزاده بن سلمان قرار بود در حاشیه این سفر با بازرگانان و جمع بزرگی از سیاستمداران، نمایندگان پارلمان و خبرنگاران نیز دیدار کند.
یک منبع در دیوان امیری کویت در اطلاعاتی که به خبرگزاری جهانی رویترز درز داد ، گفت: فضای سفر بن سلمان به شدت متشنج بود و هیچ گونه توافقنامه اقتصادی یا سیاسی میان دو طرف امضا نشد این در حالی است که منابع کویتی بلندپایه به روزنامه رأی الیوم گفتند که علامت های خشم و «حمله» بر چهره شاهزاده مهمان و هیأت همراه وی نمایان بود و با امیر کویت نیز چیزی جز سخنان عمومی رد و بدل نکرد و بلافاصله پس از پایان مراسم شام برای ترک کویت به مقصد ریاض به همراه هیأت همراهش به سمت هواپیمای خصوصی اش رفت.
در این چنین سفرهای رسمی در سطح بالا، هیأت هایی از مسئولان و کارشناسان در موضوع های مطرح شده در دستورالعمل رایزنی ها به منظور تهیه پیش نویس توافقنامه هایی که قرار است توسط شاهزاده مسافر و امیر کویت یا نماینده وی امضا شود فرستاده می شوند لیکن به گفته همین منبع کویتی طرف کویتی پیش نویس توافقنامه های مطرح شده توسط عربستان را رد کرد؛ امری که باعث شد سفر بن سلمان یک روز یعنی از شنبه به یکشنبه به تأخیر بیفتد به امید آن که موانع برطرف شود و جنبه های اختلافی نیز به کناری نهاد شود اما این تأخیر چیزی را تغییر نداد و هر دو طرف بر مواضع خود اصرار کردند. برخی اخبار نیز منتشر شد مبنی بر اینکه شاهزاده بن سلمان به فکر لغو کامل سفر بود آن هم پس از ان که آقای«عادل الجبیر» وزیر خارجه عربستان که روز یکشنبه به کویت رسید یعنی چند ساعت قبل از آن که ولیعهد عربستان به کویت سفر کند به بن سلمان اطلاع داد که طرف کویتی با درخواست های عربستان مخالفت کرده و بار دیگر به پناه بردن به داوری بین المللی اشاره کرده است.
بحران میان عربستان و کویت درباره دو میدان نفتی یاد شده در سال 2014 زمانی شروع شد که کویت دادن روادید برای ورود به مهندسان شرکت«شیفرون» را که به منظور نگهداریو صیانت از دو میدان نفتی و افزایش توان تولیدشان و نیز حفر چاه در منطقه آمده بودند در حالی که شرکت آنها ابزارهایش را داخل منطقه وابسته به کویت بدون مشورت با دولت کویت قرار داد، رد کرد. عربستان نیز با توقف تولید نفت از میدان های الخفجی و الوفره به بهانه انجام کارهای صیانت و نگهداری از آنها، آن هم بدون مشورت با شریک کویتی پاسخ داد و این صیانت چهار سال طول کشید و منجر به بسته شدن دو میدان نفتی و ضرر بیش از 18 میلیارد دلار به کویت در هر سال شد و نه 10 میلیارد دلار در هر سال همانطور که برخی از گزارش های درز کرده به بیرون اشاره می کنند. این مبلغ ارزش برآورد شده از سهم کویت از این دو میدان نفتی است.
سفر شاهزاده بن سلمان به کویت در چارچوب فشارهایی صورت گرفت که «دونالد ترامپ» رئیس جمهور آمریکا علیه عربستان وارد می آورد تا دو میلیون بشکه نفت بیشتر ( تولید کنونی عربستان سعودی نزدیک به 11 میلیون بشکه در روز است) تولید کند تا بهای نفت کاهش پیدا کند. رئیس جمهور آمریکا دو بار با پادشاه عربستان سعودی تماس برقرار کرد و به شیوه «وقیحانه» این درخواست را از وی مطرح کرد؛ اولین تماسش در دو ماه پیش بود. هدف ترامپ نیز جبران هر گونه کمبود در بازارهای جهانی در صورت توقف صادرات نفت ایران( در حدود2.4 میلیون بشکه در روز) در نتیجه تحریم های آمریکاست که قرار است اوایل ماه نوامبر آینده آغاز شود. دومین تماسش نیز همین دو روز پیش صورت گرفت و برای همین منظور یعنی افزایش تولید نفت عربستان صورت گرفت. دومین تماس ترامپ دارای لحن تهدید آمیز و گروکشی بود که عنوان برجسته آن نیز لغو حمایت آمریکا از عربتسان سعودی است که اگر این حمایت نبود نظام عربستان وجود نداشت. وقاحت ترامپ به جایی رسید که در این تماس تلفنی بگوید« ای پادشاه چه بسا نمی توانستی هواپیماهایت را نگه داری زیرا عربستان در معرض حمله قرار می گرفت اما با ما شما در امنیت کامل به سر می برید.»
حکومت عربستان سعودی که به گفته کارشناسان به دلایل لجستیکی نمی تواند بیش از یک میلیون بشکه نفت اضافی تولید کند و دو میدان نفتی مشترک با کویت در منطقه بی طرف را یکی از راه حل ها برای افزایش تولید نفتش دید یعنی افزودن 500هزار بشکه نفت بیشتر به بازارها، امری که به کاهش بهای نفت کمک می کند و این سفر نیز شکل طبیعی به خود بگیرد و بتواند خشم کشورهای تولید کننده دیگر را خنثی کند؛ کشورهایی که در نشست مشاوره ای الجزایر در یک هفته پیش در سطح وزرای تولید کننده نفت در سازمان «اوپک» و کشورهای مستقل بر سر عدم افزایش حتی یک بشکه نفت به توافق رسیدند.
روابط میان عربستان سعودی و کویت در طول 15 ماه اخیر هرگز خوب نبود و ویژگی «تعارف» بر آن حاکم بود زیرا دولت کویت در بحران خلیج فارس موضع بی طرف اتخاذ کرد و نیروهای زیادی برای جنگیدن در جنگ یمن در صفوف «توفان قاطعیت» (تجاوز عربستان سعودی و متحدان عربش به یمن) نفرستاد و ایفای نقش جنگنده هایش در این جنگ نیز سمبلیک بوده است. تنش میان دو کشور زمانی بیشتر شد که کویت جاضر نشد روابطش با ایران را قطع کند و حمله (تروریستی) اهواز را که در جریان 85 نظامی و غیرنظامی جان باخته (شهید شدند) یا زخمی شدند را محکوم کرد و این حمله را تروریستی توصیف کرد.این در حالی است که امارات و عربستان این حمله تروریستی را محکوم نکرده و به شکل غیرمستقیم و از طریق به کار گرفتن دستگاه های رسانه ای شان برای توجیه آن و میزبانی تحلیلگرانی که آن را تأیید می کنند و آن را مقاومت مشروع و نه تروریسم توصیف می کنند، تأییدش کردند.
کویت که شیخ صباح الاحمد امیرش مشهور به «فروخوردن خشم خود» است دیپلماسی آرامش و عدم رویارویی را به ویژه با همسایه سعودی خود و دوری از هر گونه تنش زایی را در پیش گرفته است اما مساحت آزادی بزرگی که رسانه های کویت از آن برخوردارند چه بسا این قاعده را بشکند به ویژه آن که طرف های کویتی غیررسمی هستند که دل خوشی از مسئولان و حکومت عربستان ندارند و برای بسیاری غیرمنتظره نخواهد بود اگر واقعیت های سری درباره سفر شاهزاده بن سلمان به کویت و اختلافاتی که منجر به مختصر شدن آن و نرسیدن به هر گونه توافقی شد به بیرون درز داده شود.
اگر تنش در روابط عربستان و کویت ادامه یابد بر میانجی گری کویت در بحران خلیج فارس بازتاب منفی می گذارد و منجر به توقف آن و ادامه بحران می شود. ناظران بر این باورند که تنش میان دو کشور به طرف سعودی بیش از طرف کویتی آسیب وارد می کند زیرا عربستان و شاهزاده محمد بن سلمان نیاز به راضی کردن دولت آمریکا برای اجتناب از هر گونه مانع تراشی در راهش برای رسیدن سریع به کرسی پادشاهی به عنوان جانشین پدرش دارد. از سر نگرفتن تولید نفت از میدان های نفتی مشترک نتایج برعکس می دهد آن هم در زمانی که ولیعهد عربستان سعودی می خواهد پول بیشتری به دست آورد تا بتواند هزینه های کلان ناشی از جنگ یمن را و چه بسا تأمین هزینه فرایند بازسازی سوریه به ویژه در منطقه شرق فرات خارج از حاکمیت رسمی با درخواست آمریکایی ها تأمین کند. شاهزاده بن سلمان به فروش بخشی از سهام شرکت«آرامکو» برای جبران هر گونه کسری در بودجه دل خوش کرده بود ولی بعد از «توقف» این طرح بنابر دلایلی که مجال مطرح شدن شان این جا نیست، جستجو برای یافتن منابع دیگری برای درآمد امری حتمی است و شاید از سر گیری دوباره تولید نفت از میدان های نفتی الخفجی و الوفره در منطقه بی طرف به شکل برابر یکی از راه حل ها باشد اگر چه در حال حاضر تنها را ه حل نیست.
شرایط حاکم بر سفر شاهزاده بن سلمان به کویت و فشارهای آمریکایی گروکشانه خارج از همه عرف های اخلاقی و وسیع تر شدن شکافی که شورای همکاری حاشیه خلیج فارس را به دو اردوگاه با نشانه های واضح تقسیم کرده است همه اینها نشانه هایی است که تأکید می کند منطقه خلیج فارس در آستانه تغییرات بسیار خطرناکی درسایه تلاش های سریع آمریکا برای تبدیل آن به میدان رویارویی منطقه ای نه چندان بعید با ایران قرار دارد.
توقف این گروکشی وقیحانه آمریکا و بازنگری در همه سیاست ها و موضع گیری هایی که منجر به شدید آن شدند و اصلاحات در روابط با بسترهای عربی و خلیج فارس به شیوه ای متفاوت باید اولویت قطعی عربستان شود که بر دیگر اولویت ها تقدم پیدا کند و مهر پایانی بر جنگ های فرسایشی نظامی و سیاسی و اقتصادی اعلام شده یا پنهانی بزند در غیر این صورت زیان ها و آسیب ها در همه عرصه ها بسیار بزرگ و زیاد خواهد بود.
