چرا در ایران موشک خوب می‌سازیم ولی خودرو خوب نمی‌سازیم؟!
گروه سیاسی بازتاب: این روزها که آلودگی هوای تهران و برخی کلان‌شهرها نفس بسیاری از ایرانیان را به شماره انداخته است خودروهای ایرانی بیش از همیشه در جایگاه متهم نشسته‌اند. تولیداتی که حدود سه برابر انواع مشابه خارجی سوخت مصرف می‌کنند و بی‌دریغ گازهای مرگبار را در هوا می‌پراکنند.
واقعیت این است که طرح خودروسازی ملی به‌رغم برخی تنوعات شکلی نتوانسته انتظارات حداقلی شهروندان را برآورده سازد. حال‌آنکه مطابق برخی مدعیات، ما اکنون موشک‌هایی را تولید می‌کنیم که فقط با یک متر خطا به هدف اصابت می‌کنند. پس از اعلام عزم برخی نظامیان به حضور در صنعت خودروسازی کشور، دکتر سپهر قاضی نوری در برنامه زاویه این پرسش مهم را مطرح کرد که چرا موشک خوب می‌سازیم ولی نمی‌توانیم خودرو خوب بسازیم.
مهران صولتی در یادداشت زیر می‌کوشد به برخی از دلایل این تفاوت در دو صنعت مذکور بپردازد:
انحصار یا رقابت: ما می‌توانیم موشک خوب بسازیم چون انحصار مهم‌ترین ویژگی اقتصاد ما است. انحصاری که باعث شده تا در همه‌سال‌های بعد از انقلاب، صنعت خودروسازی را به بهانه ایجاد اشتغال موردحمایت قرار داده و آرامش آن را با واردات خودروهای خارجی بر هم نزنیم. درصورتی‌که بدون وجود رقابت امکانی برای پیشرفت خودروسازی وجود ندارد؛ بنابراین وجود شرایط انحصاری اگرچه می‌تواند به ساخت موشک‌های خوب بینجامد ولی برای خودروسازی مخدری خطرناک است که به رکود و فقدان کیفیت منجر می‌شود.
قدرت سیاسی یا قدرت اقتصادی: موشک‌سازی بهره‌گیری از قدرت نظامی برای تبدیل‌شدن به یک ابرقدرت سیاسی است حال‌آنکه خودروسازی نمادی از پیدایش یک‌قطب اقتصادی است (در دنیای امروز ثروت قدرت می‌آورد). قدرت‌های سیاسی به‌طور ذاتی برای کنش گران در دسترسی به مزایا محدودیت ایجاد می‌کنند و می‌کوشند تا در فضایی انحصاری منابع کشور را در پروژه‌های نظامی صرف کنند، حال‌آنکه توفیق یافتن در پروژه‌های اقتصادی فقط در فضایی رقابتی و با حضور کنش گران دیگر شکل می‌گیرد. نتیجه آن‌که با منطق ساخت موشک نمی‌توان به عرصه خودروسازی ورود یافت.
رضایت نظم سیاسی یا رضایت مردم: موشک‌سازی، صنعتی متناسب با عزم جدی نظم سیاسی برای تبدیل‌شدن به یک قدرت برتر منطقه‌ای است، حال‌آنکه خودروسازی بیش از همه در پی کسب رضایت عمومی و بهره‌گیری از بازار داخلی است. همین تفاوت موجب سرمایه‌گذاری فراوان حکومت برای اولی و غفلت از کیفیت‌بخشی به دومی شده است. واقعیت این است که ما در چهل سال گذشته شاهد چیرگی گفتمان «قدرت و امنیت »، بر گفتمان «توسعه و رضایت» بوده‌ایم. کمترین هزینه این عدم توازن هم عبارت از ژرف شدن شکاف بین ما و جهان و درنتیجه انباشت نارضایتی‌های داخلی بوده است.
ابهام یا شفافیت: موشک‌سازی پیوندی ذاتی با ابهام و راز آلودگی دارد چراکه هرگونه کوتاهی در حفظ اسرار نظامی می‌تواند به شکستی تمام‌عیار بینجامد. در نقطه مقابل اما خودروسازی نیازمند رقابت توأم با شفافیت است، صنعتی که تاکنون آلوده به انواع رانت‌ها، قراردادهای غیر شفاف و سوء مدیریت‌ها بوده است. با این اوصاف روشن است که ورود موشک‌سازان به این عرصه نه‌تنها به بهبود امور کمک نمی‌کند بلکه از ورود نهادهای نظارتی برای شفافیت بخشیدن به مناسبات این عرصه جلوگیری می‌کند. نتیجه هم البته کاهش بیشتر کیفیت خودروهای داخلی خواهد بود.
انتهای پیام/#
