چرا تصمیم خروج آمریکا از سوریه در شرایط کنونی اتخاذ شد؟

مراکز مطالعاتی آمریکا خروج این کشور از سوریه را در نتیجه برنامه مشترک میان آنکارا و واشنگتن ارزیابی می‌کنند.

به گزارش تسنیم ، موضوع عقب‌نشینی نیروهای آمریکایی از سوریه سرتیتر گزارش‌های بیشتر مراکز مطالعاتی آمریکا طی روزهای اخیر شده است. این گزارش‌ها به بررسی واکنش‌ها و تحلیل‌های موجود در این زمینه پرداخته و بیشتر آنها مخالفت خود را با این تصمیم اعلام کرده و تلاش کرده‌اند نتایج و تاثیرات آن بر منافع آمریکا و موقعیت و نقش این کشور در تعامل با متحدان و رقبایش در منطقه را نشان دهند.

مرکز مطالعات استراتژیک و بین المللی در این زمینه پیشرو بوده و طی یک روز در تاریخ 19 دسامبر 2 مقاله در این زمینه منتشر کرده است.

مقاله اول توسط «بولنت علی‌رضا» نوشته شده است. نویسنده تاکید کرده است که دونالد ترامپ رئیس جمهور آمریکا در تاریخ 19 دسامبر اعلام کرده است: ما داعش را در سوریه شکست دادیم. این تنها علتی بود که آمریکا نیروهای خود را در دوره ترامپ در این کشور نگه داشته بود. به این ترتیب عملیات عقب‌نشینی نیروهای آمریکایی از سوریه که تعداد آنها بالغ بر 2000 نفر است، آغاز می شود.

ترامپ در ماه مارس گذشته اعلام کرده بود که چنین تصمیم مهمی را اتخاذ کرده است، اما جیمز ماتیس وزیر دفاع و شخصیت‌های دیگر آمریکایی موفق شدند او را قانع کنند که از اجرای این تصمیم دست بردارد.

گزارش‌های خبری که بعد از این موضع‌گیری منتشر شد، به نقل از منابع اداری که به نام آنها اشاره‌ای نشده است، تاکید دارد که عقب‌نشینی نیروهای آمریکایی آغاز شده است. این موضوع نشان می‌دهد که دگرگونی اساسی در سیاست‌های آمریکا ایجاد شده است.

سارا ساندرز سخنگوی کاخ سفید این موضوع را به شکل رسمی اعلام و تاکید کرد که آمریکا بازگشت نیروهای این کشور را آغاز کرده و به مرحله دوم از این عملیات وارد می‌شود. یک مسئول آمریکایی به خبرگزاری رویترز گزارش داد که تمامی کارمندان وزارت خارجه آمریکا در سوریه طی 24 ساعت از این کشور باز می‌گردند و احتمالا نیروهای آمریکایی نیز طی 60 تا 100 روز از سوریه خارج می‌شوند.

طی ماههای گذشته تعدادی از مسئولان مشهور آمریکایی اعلام کرده بودند که ماموریت نظامی آمریکا در سوریه همچنان ادامه دارد. آنها گفته بودند که در نتیجه پایان درگیری با داعش این مأموریت تعدیل شده و برای مقابله با نفوذ روز افزون ایران در سوریه ادامه پیدا می‌کند. حامیان این رویکرد عناصری نظیر جان بولتون مشاور امنیت ملی دولت ترامپ، جیمز جفری فرستاده ویژه آمریکا در سوریه و شان رابرتسون یکی از سخنگوهای پنتاگون بودند.

خبرگزاری رویترز به نقل از یک مسئول آمریکایی گزارش داد که این تصمیم بعد از آن اتخاذ شد که ترامپ تماس تلفنی در تاریخ 14 دسامبر با رجب طیب اردوغان رئیس جمهور ترکیه داشت. یک مسئول ترک در گفتگو با خبرگزاری «ای بی سی» نیز صحت این اخبار را تایید کرد.

در روز 12 دسامبر اردوغان بار دیگر ارتباطات نظامی آمریکا با یگان‌های حفاظت خلق کرد در سوریه که در چارچوب مبارزه ضد داعش دنبال می‌شود را محکوم کرد. اردوغان تهدید کرد که نیروهای ترکیه را به منطقه بین فرات و مرزهای سوریه و عراق گسیل خواهد کرد، جایی که نیروهای آمریکایی در آن استقرار دارند. اردوغان هدف از این عملیات را برای پاکسازی منطقه از دست تروریست‌ها معرفی کرده و در عین حال توضیح داده است که هیچ آسیبی به نیروهای آمریکایی وارد نخواهد شد، چرا که ترکیه با وجود تمامی اتفاقات موجود همچنان آمریکا را متحد استراتژیک خود می‌داند.

همزمان با هشدارهای اردوغان، شبکه‌های تلویزیونی ترکیه تلاش کردند خطرات مربوط به بحران مرزی موجود را از طریق پوشش مستقیم تحرکات نظامی موجود در مناطق مرزی برجسته کنند.

تصمیم ترامپ درست همان روزی اعلام شد که وزارت خارجه آمریکا بعد از تاخیر طولانی با معامله تسلیحاتی برای فروش سامانه‌های پاتریوت به ترکیه موافقت کرد. شکی نیست که اردوغان این موضوع را یک دستاورد دیپلماتیک بزرگ برای خود می‌داند که زمینه لازم را برای مداخله نظامی ترکیه در شمال سوریه فراهم می کند.

آنکارا بعد از دو عملیات «سپر فرات» و «شاخه زیتون» کنترل برخی اراضی واقع در غرب فرات در نزدیکی مرزهای خود با سوریه را در اختیار گرفته است. البته شهر منبج را باید از این قاعده مستثنا کرد. به نظر می رسد اردوغان بار دیگر منتظر آغاز عملیات جدید با استفاده از عناصر موسوم به ارتش آزاد سوریه است که حامی ترکیه هستند.

شدت و عمق این عملیات جز در صورت آغاز آن مشخص نخواهد شد، اما قطعا اردوغان تلاش خواهد کرد با در اختیار گرفتن جغرافیایی بیشتری از اراضی سوریه، آوارگان سوری را در این مناطق استقرار دهد. این موضوع با استقبال مردم ترکیه مواجه خواهد شد، چرا که دولت ترکیه با افول شاخص‌های اقتصادی مواجه است. این اتفاق در شرایطی رخ می‌دهد که قرار است در مارس آینده انتخابات شهرداری‌ها در این کشور برگزار شود.

مقاله دوم به قلم جان آلترمن و ویل تودمن تحت عنوان اثرات عقب نشینی آمریکا از سوریه نوشته شده و نویسندگان سعی کردند به مجموعه‌ای از سوالات زیر پاسخ دهند:

1-چرا این تصمیم در شرایط کنونی اتخاذ شده است؟

رئیس جمهور آمریکا چندین‌بار خواستار خروج نیروهای نظامی این کشور از سوریه شده بود، اما تیم امنیت ملی آمریکا موفق شدند وی را قانع کند که این عقب‌نشینی متهورانه بوده و یک اشتباه بزرگ به شمار می‌رود. مسئولان ارشد دولت آمریکا تعهد داده بودند که تا زمانی که موجودیت نظامی ایران در سوریه باقی باشد، نیروهای آمریکایی را در این کشور نگه دارند. در نتیجه همین اختلافات بود که ماتیز با صدور بیانیه ای از پنتاگون اعلام رئیس جمهور آمریکا مبنی بر شکست داعش را رد کرد و وزارت خارجه آمریکا نیز کنفرانس مطبوعاتی خود را به صورت ناگهانی لغو کرد.

بنا بر اعلام این کارشناسان آمریکایی، تحرکات مذکور در راستای جلب رضایت ترکیه دنبال می‌شود. چرا که اردوغان تهدید کرده است که به زودی به مناطق تحت کنترل کردها در سوریه حمله خواهد کرد. این موضوع می‌تواند نیروهای آمریکایی را به خطر بیندازد. علاوه بر این که ترکیه به دنبال راضی کردن روسیه برای خرید سامانه ضد موشکی اس 400 به جای سامانه موشکی پاتریوت آمریکا بوده است.

در پی همین تصمیم بود که ترامپ روز جمعه گذشته به صورت تلفنی با اردوغان صحبت کرده و موافقت ترکیه را برای خرید سامانه آمریکایی پاتریوت در مقابل 3.5 میلیارد دلار پول جلب کرد.

2-برنده‌ها و بازنده‌های تصمیم جدید ترامپ

این دو نویسنده آمریکایی بزرگترین برندگان این تصمیم را روسیه و ایران و ترکیه و همچنین دولت دمشق می‌دانند. عقب نشینی سریع نیروهای آمریکایی برای روس‌ها به این معنی است که آنها آینده نظامی خود در سوریه را به تنهایی و با مشارکت دولت سوریه رقم می‌زنند و آمریکا هیچ نقش و تاثیری در این زمینه ندارد.

علاوه بر اینها عقب‌نشینی آمریکا از سوریه به معنی تثبیت روابط ایران با متحدان خود در لبنان است و امکان ادامه موجودیت نظامی و اطلاعاتی این کشور در سوریه را فراهم می کند.

به نظر می‌رسد ترکیه نیز در نتیجه این اقدام به اهداف مورد نظر خود رسیده است. این کشور موفق شده سامانه موشکی پیشرفته‌ای برای خود خریداری کند و نقش سرنوشت‌سازی در آینده سوریه داشته باشد و روند مشخصی را برای مقابله با نیروهای کرد دنبال کند.

طبعا در نتیجه اقدام ترامپ این بستر برای دولت سوریه فراهم می‌شود که کنترل خود را بر تمام نقاط کشور گسترش دهد. از جمله این مناطق، بخش‌های نفت‌خیز سوریه است که پیش از این نیروهای آمریکایی بر آن استقرار داشتند.

رژیم صهیونیستی یکی از بزرگترین بازنده‌های این تصمیم است. تل‌آویو نگرانی عمیقی در نتیجه موجودیت نیروهای نظامی ایران در جنوب سوریه احساس می‌کند. کردها نیز از دیگر بازنده‌های اقدام آمریکا در خروج نظامیان این کشور از سوریه هستند. در خصوص متحدان دیگر آمریکا نظیر اردن نیز اوضاع به همین منوال است. خروج نیروهای نظامی آمریکا از سوریه به معنی پایان نفوذ آمریکا در مذاکرات سیاسی در خصوص آینده سوریه است و این موضوع عواقب وخیمی برای متحدان واشنگتن دارد.

3-خروج از سوریه از منظر سیاست‌های آمریکا:

به نظر می‌رسد مسئولان دولت آمریکا سه هدف اساسی از موجودیت نیروهای نظامی آمریکا در سوریه را نادیده گرفته‌اند. این سه هدف شامل شکست کامل گروه تروریستی داعش و خارج کردن نیروهای ایرانی و متحدانش از سوریه و مقدمه‌چینی برای انتقال سیاسی قدرت در این کشور بود. خروج سریع نیروهای آمریکایی از سوریه نقش واشنگتن در مذاکرات سیاسی در خصوص آینده این کشور را تضعیف می‌کند و عجیب‌تر این که دشمنان آمریکا هیچ امتیازی در قبال این اقدام نداده‌اند.

4- تاثیر خروج آمریکا در تحولات شرق سوریه:

این دو نویسنده آمریکایی دو سناریو در خصوص تحولات احتمالی شرق سوریه بعد از خروج نیروهای آمریکایی مطرح کرده‌اند:

اول: اشغالگری ترکیه. اردوغان خروج آمریکا را به معنی چراغ سبز برای خود جهت حمله به کردها می‌داند. احتمالاً حملات ترکیه باعث افزایش تلفات در میان نیروهای نظامی کرد و خانواده‌های آنها شود. علاوه بر اینکه این درگیری‌ها می‌تواند موج جدیدی از مهاجرت غیرنظامیان را ایجاد کند و تا حد زیادی تلاش‌ها برای تحقق ثبات در اراضی سوریه و عراق را با مشکل مواجه کند.

دوم: سناریوی دوم اقدام یگان‌های حفاظت خلق کرد و شاخه سیاسی آن یعنی حزب اتحادیه دموکراتیک برای مذاکره با دولت سوریه جهت بازگشت کنترل دولت به منطقه است. کردها معتقدند که خروج نیروهای آمریکایی از این منطقه، نادیده گرفتن آنها تلقی می‌شود و به این ترتیب آنها منبع نفوذ و قدرت خود را از دست می‌دهند و این موضوع احتمال رسیدن به حاکمیت خودمختار در این مناطق را تا حد زیادی از بین می برد.