چرا تا ۸۰ سال قبل در هیچ جای جهان جزء ایران یخ نبود؟
بهشتی با بیان اینکه تا قبل از اختراع یخچال یعنی حدود 70-80 سال پیش، در هیچ کجای جهان در فصل گرما به جز ایران یخ پیدا نمی‌شد، گفت: این در حالی است که ایرانی‌ها از یخ فقط برای خوش گذراندن استفاده می‌کردند.
سید محمد بهشتی با تاکید بر اهمیت خوشگذرانی در فرهنگ ایرانی، به وجود حیاط در خانه اشاره کرد و اظهار داشت: مهمترین مکان در خانه ایرانی، حیاط است، حیاطی باصفا که همه در و پنجره‌ها برای خوشگذرانی به روی این مرکز صفا باز می‌شود.
رئیس پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری، ضمن تقدیر از فریار جواهریان، دبیر نمایشگاه «گلگشت ایرانی» گفت: توجه جواهریان به این موضوع بسیار با اهمیت است چرا که شاید این موضوع چندان مورد توجه دیگران نبوده و فکر نمی کردند که تجربه تاریخی در سرزمین ما می‌تواند موضوع گل گشت یا به قول خارجی‌ها پیک نیک باشد.
وی با ابراز تاسف از اینکه ما امروز به نگاهی که روزگاری اروپایی‌ها به ایران داشتند دچار شده ایم، گفت: از ابتدای دوران صفوی شاهد رفت و آمد زیاد اروپایی‌ها به ایران هستیم. آنها در سفرنامه‌هایشان مکرر اظهار تعجب می‌کنند که چرا ایرانی‌ها این سرزمین را برای زندگی انتخاب کرده اند، سرزمینی خشک و فقیر البته از نظر آنها!
بهشتی با اشاره به مقایسه ایران با اروپا توسط این گردشگران گفت: آنها تصور می‌کردند، ایران سرزمین سختی برای زندگی کردن است، با این حال در همان سفرنامه‌ها وقتی مثلاً به اصفهان می‌رسیدند تعجب می‌کردند که چطور در شهر این همه درخت وجود دارد، چرا که در آن زمان داخل شهرهای اروپایی درخت نبوده و درختان خارج شهرها بودند.
رئیس پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری، با اشاره به اینکه در اصفهان به قدری درخت وجود داشته که آن را مشابه یک جنگل دانسته اند، این تناقض‌ها را قابل توجه دانست.
بهشتی در ادامه گفت: امروز ما به شدت به نگاهی که اروپایی‌ها داشته اند مبتلا شده و تصور می‌کنیم که به ایرانی‌ها نمی آید خیلی اهل تفریح و تفرج و خوشگذرانی باشند.
استفاده از یخ برای خوشگذرانی
بهشتی با بیان اینکه تا قبل از اختراع یخچال یعنی حدود 70-80 سال پیش، در هیچ کجای جهان در فصل گرما به جز ایران یخ پیدا نمی‌شد، گفت: این در حالی است که ایرانی‌ها از یخ فقط برای خوش گذراندن استفاده می‌کردند.
وی افزود: ایرانی‌ها از یخ برای خنک کردن شربت در گرمای تابستان استفاده می‌کردند و این امر فقط در انحصار پولدارها نبود بلکه همه به یخ دسترسی داشتند.
بهشتی با اشاره به اینکه سفره ایرانی نیز به همه ایرانی‌ها اعم از غنی و فقیر تعلق داشته است، گفت: آخرین ماموریت سفره ایرانی سیر کردن شکم و اولین ماموریتش ارضا خاطر بود چون غذای ایرانی حامل عطر و طعم است و فقط در پروتئین و ویتامین خلاصه نمی‌شود.
وی با تاکید بر این نکته که هیچ صحنه ای که مشمول خوش گذرانی ایرانی‌ها نباشد، مشاهده نمی‌شود، گفت: حمام گنجعلی خان شهادت می‌دهد که حتی حمام رفتن ایرانی‌ها هم مشمول خوشگذرانی ما بوده است.
بهشتی از بازار رفتن به عنوان یکی دیگر از موضوعات خوشگذارنی ایرانی‌ها نام برد و گفت: حتی امروز هم یکی از دلایل بازار رفتن ما ایرانی‌ها خوشگذرانی است.
وی در ادامه به وجود محوطه‌ها و باغ‌هایی عمومی برای خوشگذارنی در نزدیکی بسیاری از شهرها اشاره کرد و گفت: به همین دلیل مشهد “وکیل آباد”، اصفهان “بیشه های ناژوان”، قزوین “باغ حکم آباد” و شیراز “قصر و دشت” را داشت.
رئیس پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری، تصریح کرد: هیچ موضوعی نیست که موضوع این صفا و کیفیت نباشد اعم از فرش، ادوات زندگی و غیره.
بهشتی در ادامه افزود: اگر بهانه پل خواجو عبور از زاینده رود است و ما کاری می‌کنیم که افراد بایستند و چشم انداز این پل را نگاه کنند، اما در برخی امور مانند “سیزده به در” همین بهانه هم وجود ندارد.
وی با بیان اینکه در “سیزده به در” نیاز اولیه ای برطرف نمی‌شود، گفت: همین موضوع نشان می‌دهد که ما ایرانی‌ها چقدر حاضر به صرف وقت و سرمایه برای خوش گذراندن هستیم.
ساکنان شهرسوخته فرصت بازی هم داشتند
بهشتی با اشاره به بازدید از شهر سوخته گفت: در این بازدید به من گفته شد که شهر سوخته از نظر مدنیت بسیار مرتبه عالی داشته و نشانه آن هم صفحه بازی کشف شده ای بود که به من نشان دادند.
رئیس پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری افزود: وجود این صفحه بازی نشان می‌دهد که مردم این شهر آنقدر فرصت داشتند که بتوانند یک بازی را پدید آورده و به آن بپردازند و مشکل آنها برطرف کردن نیازهای اولیه زندگی را نبوده است.
وی با اشاره به اینکه ایرانی‌ها فرصت خوش گذراندن داشته و به راستی زندگی می‌کردند، گفت: این در حالی است که اروپایی‌ها تصور می‌کردند ایران جای زندگی نیست و متاسفانه امروز ما هم به این تصور مبتلا شده و در زندگی دچار اختلال شده ایم.
بهشتی تصریح کرد: متاسفانه شامه‌های ما دیگر بوهای خوش را و گوش‌هایمان، صداهای خوش را تمنا نمی‌کنند، این در حالی است که روزگاری در سراسر شهر تهران، سمفونی صدای خوش پرندگان وجود داشته است.
رئیس پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری در پایان ابراز امیدواری که با گلگشت و تماشا بتوانیم بار دیگر در قامت خودمان عرض اندام کرده و حالمان خوب شود.
