چراغ سبز شورای نگهبان برای گفتگو با اصلاح طلبان؟ /چالش «ردصلاحیت» ها؛ محور اصلی رایزنی ها
روز گذشته سخنگوی شورای نگهبان اعلام کرد که اعضای شورای نگهبان از مذاکره و گفت‌وگو با فعالان سیاسی اصلاح طلب استقبال می‌کند و این نخستین بار است که این مسئله از سوی این نهاد نظارتی مطرح می‌شود اما مدت‌ها بود که اصلاح طلبان به دنبال این اتفاق بودند تا مذاکره‌ای با اعضای شورای نگهبان داشته باشند.
ماه گذشته محمدرضا عارف، نماینده مردم تهران در خصوص بهبود رابطه میان شورای نگهبان و اصلاح‌طلبان به نکات تازه‌ای اشاره کرد از رابطه با تعامل مطلوب شورای نگهبان و فعالان سیاسی
اصلاح طلب صحبت به میان آورد و در این باره عنوان کرد که در شرایط کنونی باید سلیقه ها را کنار گذاشت و به نیابت از مردم تصمیم گیری نکنیم.
به گزارش نامه نیوز حالا با گذشت حدود یک ماه شورای نگهبان نیز به این خواسته اصلاح طلبان واکنش نشان داد و سخنگوی این نهاد اعلام کرد که شورای نگهبان از این مذاکره با اصلاح‌طلبان استقبال می‌کند. اما در حالی که گمان می‌رفت اصلاح‌طلبان نیز به این مسئله واکنش مثبت نشان دهند و برای آغاز مذاکره دست به کار شوند علی شکوری‌راد عضو شورای عالی سیاست‌گذاری اصلاح‌طلبان در این خصوص عنوان کرد:« تا به حال در شورای مشورتی رئیس دولت اصلاحات و شورای عالی سیاست‌گذاری اصلاح طلبان بحثی درباره مذاکره با شورای نگهبان نشده است.» همچنین در هفته‌های گذشته، عبدالله ناصری عضو شورای مشورتی رئیس دولت اصلاحات هم هرچند باب مذاکره با شورای نگهبان را ایده خوبی دانست اما نسبت به تغییر رویکرد شورای نگهبان چندان خوش بین نبود. با این اوصاف؛ آخرین صحبت‌های سخنگوی شورای نگهبان و نگاه مثبت آنها به این مذاکره را می‌توان دور از انتظار تلقی کرد.
پایانی بر برخوردهای جناحی
در همین خصوص داریوش قنبری عضو حزب مردم سالاری که در گذشته از سوی شورای نگهبان رد صلاحیت شده است، در گفت‌وگو با «ابتکار» در رابطه با این مسئله بیان کرد:« قطعا به وقوع پیوستن چنین گفت‌وگویی ضرورت دارد و مدت‌ها است که اصلاح‌طلبان نیز به دنبال رخ دادن چنین گفت‌وگویی هستند تا باب مذاکره با شورای نگهبان باز شود و در خصوص برخی مسائل مانند صلاحیت‌ها با این شورا صحبت شود.»
وی در ادامه افزود:« به هرحال اصلاح‌طلبان به عنوان یکی از جریان‌های درون نظام به دنبال این هستند تا شرایطی برابر با سایر جریان‌های سیاسی مانند اصولگرایان داشته باشند. ما شاهد این هستیم که در انتخابات به نوعی ازقبل یک سری پیش‌داوری‌ها علیه اصلاح‌طلبان همواره صادر می‌شود و احکامی که شبیه به پیش‌داوری می‌ماند و اینکه اصلاح طلبان را با استناد به بندهای یک و سه ماده 28 که همان عدم اعتقاد و التزام عملی به اسلام و قانون اساسی و ولایت فقیه است رد صلاحیت می‌کنند و این به نظر من نوعی پیش داوری محسوب می‌شود.»
واقعیت این است که بخش عمده ای از فعالان سیاسی اصلاح طلب نسبت به رد صلاحیت‌هایی که از سوی شورای نگهبان صورت می‌گیرد اعتراض دارند و آن را سلیقه ای و جناحی می‌دانند. قنبری نیز با استناد به تجربه خود مطرح کرد: «من به عنوان فردی که در دو دوره رد صلاحیت شد‌‌ه‌ام، چنین رویکرد و برخوردی را نسبت به خود دیدم و سند و مدرکی هم در خصوص این ادعا ارائه نشد که برای من روشن شود که به چه دلیل من را با استناد به بند یک و سه ماده 28 رد صلاحیت کرده‌اند، در آن زمان ما با مراجعه هم به نتیجه‌ای نرسیدیم.» این فعال سیاسی در رابطه با شرایط لازم برای مذاکره میان اصلاح طلبان و شورای نگهبان گفت :«البته چنین مذاکراتی نباید در زمان انتخابات صورت گیرد و باید پیش از آن به فکر چنین مسائلی بود و برنامه‌ریزی برای حل این مسئله وجود داشته باشد. این پیشنهادی که آقای کدخدایی مطرح کردند خواست اصلاح‌طلبان هم محسوب می‌شود، اتفاق مطلوبی است. در حقیقت، تایید و یا رد صلاحیت باید به شکل فردی باشد و درمورد هر فرد براساس اسناد و مدارک صورت گیرد.»
گفتنی است که در زمان انتخابات مجلس دهم از میان جمعیت چندهزار نفری که به عنوان کاندیدای اصلاح طلبان داوطلب شدند تعداد بسیار کمی از میان آنها تایید صلاحیت شدند و این اتفاق نشان می‌دهد که نوعی نگاه خاص در خصوص اصلاح طلبان وجود دارد و این جامعه آماری به هیچ وجه معقول نیست. این فعال سیاسی نیز با اشاره به همین مسئله اظهار کرد:« در شرایط کنونی پیشنهاد آقای کدخدایی می‌تواند گامی رو به جلو باشد و نتایج مثبتی در رابطه با تفاهم‌های دو طرف گفت‌وگو داشته باشد و این نشان دهنده تغییر رویکرد در شورای نگهبان است و آنها می خواهند که قانونمندانه‌تر نسبت به گذشته در خصوص جریان‌های گوناگون سیاسی قضاوت کند.» قنبری در رابطه با انتخابات مجلس سال 94 یادآورد شد:« کمیته ای برای رایزنی با شورای نگهبان به ریاست آقای روحانی شکل گرفت و آقای روحانی به عنوان رابط وارد این مسئله شد تا برخی رایزنی‌ها با شورای نگهبان داشته باشد واین مسئله حاکی از آن است که اصلاح طلبان هم در این زمینه پیش قدم بودند و صحبت‌های آقای کدخدایی هم با استقبال اصلاح طلبان روبرو خواهد شد.»
این فعال سیاسی با بیان اینکه جریان سیاسی اصلاح طلب خواسته هایی در چارچوب نظام دارد، گفت:« معیار این گفت‌وگو با ید توجه به قوانین کشور باشد تا مشکلات رفع شود اصلاح طلبان به دنبال خواسته های فراقانونی نیستند و تنها حقوق طبیعی و قانونی خود را می‌خواهد.»
اجحاف همیشگی در حق اصلاح طلبان
شرایطی که برای اصلاح طلبان به وجود آمده است اتفاق جدیدی نیست و از ابتدای شکل‌گیری جریان‌های اصلاح طلب و اصول‌گرا چنین برخوردهایی دیده شده است. در حقیقت برخوردهای جناحی در ایران پیشینه‌ای طولانی دارد و در ابتدای امر نیز شاهد این مسئله بودیم. احمد خرم وزیر راه دولت اصلاحات نیز در همین رابطه عنوان کرد:« از همان ابتدای انقلاب چنین مشکلاتی وجود داشت و این موضوع تاجایی ادامه یافت که امام خمینی(ره) نیز نسبت به تخریب‌های جناحی و دودستگی ملت و سیاسیون واکنش نشان داد. در سال 67مجمع روحانیون مبارز تشکیل شد که معادل اصلاح طلبان کنونی بود. جناح مقابل تلاش کرد که این جریان سیاسی ثبت نشود و یا اگر ثبت شد، غیرقانونی قلمداد کنند و امام متوجه این جریان حذفی شد و منشور برادری از سوی امام (ره) مطرح شد و وجود هر دو جناح را برای تداوم انقلاب و نظام ضروری تشخیص داد و از سیاسیون خواست که نقد کنند اما از تخریب اجتناب کنند.»
خرم در ادامه افزود:« این روند ادامه یافت تا جایی که مدیران و نخبگان جامعه که در این جریان سیاسی بودند از قطار انقلاب پیاده شدند و به ایام کنونی رسیده ایم که به دلیل همین تقسیم‌‌بندی و حذف مدیران متعهد و انقلابی مملکت دچار بحران مدیریتی شده‌ایم و این بحران به دنبال خود بحران فرهنگی، اجتماعی، سیاسی و اقتصادی آورد و جامعه دچار بحران در تمامی این زمینه ها شد.»
وی با اشاره به اینکه اکثر سرداران جنگی و مبارزان از اعضای جریان اصلاح طلب بودند، اظهار کرد:« در زمینه مدیریت کشور هم تا زمان احمدی نژاد نزدیک به 70 درصد بدنه مدیریتی و کارشناسی نظام گرایش اصلاح طلبانه داشتند.» نکته ای که خرم به آن اشاره دارد را نیز مقام معظم رهبری بارها نسبت به آنها تذکر داده اند و در خصوص معضلات چند دستگی در کشور هشدار دادند و بیان کردند که در صورت نبود وحدت ایران دچار آسیب پذیری می‌شود. خرم در ادامه گفت‌وگو افزود:« در حال حاضر نمیتوان ادعا کرد که همه چیز خوب و عالی است. پس از 39 سال مسئله اصلی کشور تولید و اشتغال است. این نشان دهنده این است که ایران کشوری بحران زده است و در این شرایط اعضای شورای نگهبان نیز متوجه شدند که در این موقعیت بحرانی نیاز به اصلاح طلبان وجود دارد و می‌خواهند که واکنش مثبتی در این خصوص داشته باشند.»
وزیر راه دولت اصلاحات تاکید کرد:« در شرایط کنونی اسرائیل، آمریکا و عربستان به دنبال ایجاد مزاحمت برای ایران هستند و هرکس که این مسئله را درک کند، هرگونه اختلاف و کدورت را کنار می‌گذارد. البته این در صورتی رخ می‌دهد که ملاک افراد منافع ملی باشد اما اگر به منافع شخصی و جناحی بپردازند به ندای اصلاح طلبان پاسخ مثبت نخواهد داد.»
در مجموع؛ با توجه به گفت‌وگوهای صورت گرفته می‌توان چنین برداشت کرد که شرایط به گونه‌ای رقم خورده است که نه تنها اصلاح‌طلبان بلکه اعضای شورای نگهبان نیز راه‌های گفت‌وگو را باز گذشته تا شاید از این طریق به مجموعه‌ای از توافق‌ها دست پیدا کنند و از اظهارات اصلاح‌طلبان هم پیداست که بی‌شک از موقعیت ایجاد شده استفاده خواهند کرد اما نتیجه چه خواهد‌شد، پرسشی است که گذر زمان به آن پاسخ خواهد داد.
