پیام ها و تبعات تصویب قطعنامه اخیر شورای حکام علیه ایران چیست؟

به نظر بایستی انتظار تشدید تنش ها میان ایران و غرب (و البته متحدان منطقه ای آن) را در ادامه راه داشته باشیم. من چندان موافق این گزاره نیستم که مثلا جبهه مخالفان ایران اقدام به انجام یک اقدام نظامی علیه این کشور خواهند کرد. با این حال، گزینه ای که بیش از همه امکان تحقق دارد، ایجاد تنش های منطقه ای و درگیر کردنِ ایران در قالب آن ها و یا به طور خاص، تشدید تنش ها و درگیری های داخلی در ایران است.

بازتاب– تروئیکای اروپایی(آلمان، انگلستان و فرانسه) به تازگی در جدیدترین اقدام خود علیه کشورمان، قطعنامه‌ پیشنهادی را علیه فعالیت های اتمی و برنامه هسته ای ایران به شورای حکام آژانس بین المللی انرژی اتمی پیشنهاد دادند که در پایان، این قطعنامه با 26 رای موافق، 2 رای مخالف و 5 رای ممتنع، به تصویب نهاد مذکور رسید.

قطعنامه شورای حکام از ایران می خواهد سریعا به همکاری با آژانس بین المللی انرژی اتمی بازگردد و توضیحات فنی قابل قبولی را نیز در مورد آنچه فعالیت های اتمی تهران در سه سایت اتمی اعلام نشده این کشور عنوان شده، ارائه کند. با این حال، در جبهه مقابل، ایران وعده ارائه پاسخ و واکنشی جدی را به این رویکردِ اروپا مطرح کرده است. مساله ای که از تشدید تنش ها میان ایران و جهان غرب در روزها و ماه های آتی و در بحبوحه اعتراضات جاری در کشورمان خبر می دهد.

بازتاب در گفتگو با «فریدون مجلسی»، دیپلمات سابق و کارشناس سیاست خارجی کشورمان، به ارزیابی عمده پیام ها و تبعات تصویب قطعنامه ضدایرانی اخیر در شورای حکام علیه ایران، سرنوشت برجام، و آینده مناسبات ایران و جهان غرب، پرداخته است.

«فریدون مجلسی»، دیپلمات سابق و کارشناس سیاست خارجی کشورمان در ابتدا در پاسخ به این سوال که پیام‌های اقدام اخیر قدرت های اروپایی علیه کشورمان در تهیه پیش نویس قطعنامه ضدایرانی و به تصویب رساندن آن در شورای حکام آژانس بین المللی انرژی اتمی چه بود؟ گفت: «این اقدام اروپایی ها، نمودی عینی از سه تغییر نگرشِ آن ها در مورد ایران را به نمایش می گذارد.

اولا با وقوع اعتراضات اخیر در کشور، آن ها تشدید فشارها علیه ایران را به مثابه اقدامی مکمل جهت آنچه منزوی سازی ایران در عرصه بین المللی ارزیابی می کنند، در دستورکار قرار داده اند. در واقع، آن ها اکنون می دانند که فضا و امکانی برای تعامل با تهران ندارند(مخصوصا با توجه به فشارهایی که افکار عمومیشان به آن ها وارد می کنند) و به همین دلیل، تشدید فشار علیه ایران را گزینه‌ای مطلوب برای خود می بینند».

وی افزود: «از سویی، برجام نیز عملا به توافقی تدفین شدن تبدیل شده که غرب به این نتیجه رسیده که تهران بنایِ احیای آن را ندارد یا حداقل آن ها به این جمع بندی رسیده اند که موانع جهت احیای این توافق، بیشمارند. از این رو از این مساله ناامید شده و اکنون رویکردهای صریح تری را در قبال ایران اتخاذ می کنند».

فریدون مجلسی در ادامه گفت: «و در نهایت، قدرت های اروپایی نسبت به آنچه حضور موثر ایران در قالب جنگ اوکراین و توسعه نفوذ این کشور در اروپا گفته می شود نیز حساس شده اند و موضع گیری قاطع در برابر تهران را به یک دستورکار جدی برای خود تبدیل کرده اند. از این رو، اقدام اخیر اروپایی ها در قالب ارائه پیش‌نویس قطعنامه علیه فعالیت های هسته ای ایران به شورای حکام و تصویب قطعنامه مد نظر خود، حامل پیام های جدیدی بوده که این پیام ها تا حد زیادی نشات گرفته از واقعیت های جدید بین المللیِ موثر بر روابط ایران و اروپا هستند.»

این کارشناس سیاسی در پاسخ به این سوال که سرنوشت معادله احیای برجام در شرایط فعلی چه خواهد شد؟ گفت: «همانطور که پیشتر گفتم، برجام توافقی مُرده است. ایران باید حداقل خود را برای 7 تا 10 سال زندگی بدون برجام آماده کند. نه ایران و نه آمریکا و به طور کلی جبهه غرب، در شرایطی نیستند که بخواهند از گزاره ازسرگیری مذاکرات اتمی و حصول توافقی جدید سخن گویند. وضعیت کنونی کاملا متفاوت و البته حساس است».

وی گفت: «به نظر من قبل از اینکه اساسا صحبتی از انجام توافق شود باید این نکته را مد نظر داشته باشیم که آیا اراده ای نیز جهت تحقق این مساله وجود دارد؟ من پیشتر هم گفته ام که این اراده در طرفین اصلی توافق برجام وجود ندارد و البته که دلایل متعددی نیز در این رابطه مطرح هستند.

شاید یکی از مهمترین دلایل در این رابطه این باشد که دیوار بی اعتمادی میان دو طرف به شدت بلند است. از سویی، وقوع تغییرات قابل توجه در عرصه معادلات منطقه ای و بین المللی نیز موجب شده مساله احیای برجام با ابعاد جدیدی رو به رو شود که کفه عدم دستیابی به توافق در قالب آن ها، به مراتب سنگین تر از دستیابی به یک توافق باشد.»

فریدون مجلسی در پایان و در پاسخ به این سوال که نقطه پایان تنش های جاری ایران و غرب با محوریت تنش‌های فعلی میان آن ها در مورد پرونده هسته ای تهران و دیگر موارد مطرح چیست؟ گفت: «به نظر من بایستی انتظار تشدید تنش ها میان ایران و غرب(و البته متحدان منطقه ای آن) را در ادامه راه داشته باشیم. من چندان موافق این نیستم که مثلا جبهه مخالفان ایران اقدام به انجام یک اقدام نظامی علیه این کشور خواهند کرد.

با این حال، گزینه ای که بیش از همه امکان تحقق دارد، ایجاد تنش های منطقه ای و درگیر کردنِ ایران در قالب آن ها و یا به طور خاص، تشدید تنش ها و درگیری های داخلی(در ایران) است. موضوعی که تا حد زیادی توان و امکانات ایران را خواهد گرفت و به زعم و تحلیل غرب، می تواند ایران را تا حد زیادی ضعیف کرده و به آستانه فروپاشی برساند.»