پیام های عضویت قطعی ایران در سازمان همکاری های شانگهای برای غرب چیست؟

عضویت قطعی ایران در سازمان همکاری‌های شانگهای، به مثابه نهادی که اعضای آن بیش از 40 درصد از جمعیت جهان و البته بیش از 28 درصد از تولید ناخالص داخلی دنیا را نمایندگی می کنند، جدای از اینکه می تواند تا حد زیادی ایران را از موقعیت مطلوب غرب علیه کشورمان که همان تحمیلِ انزوای سیاسی و اقتصادی به ایران است دور کند، در عین حال می تواند وزنِ سیاسی ایران از حیث جلب آرا قدرت های مهم شرقی به نفع خود در مجامع مهم بین المللی را نیز تا حد زیادی تقویت کند و به طور کلی چشم انداز جدیدی را از حیث بین المللی پیش روی ایران قرار دهد.

بازتاب– همزمان با برگزاری نشست اخیر سازمان همکاری‌های شانگهای در سمرقند ازبکستان، امضای اسناد و تفاهم نامه های مرتبط با عضویت کامل ایران در سازمان مذکور، توجه بسیاری از جریان های سیاسی و رسانه ای بین المللی را به خود جلب کرده است. نشست سمرقند در شرایطی برگزاری شد که جدای از حضور “ابراهیم رئیسی”، رئیس جمهور کشورمان در نشست مذکور، شاهد حضور روسای جمهوری چین و روسیه به عنوان دو عضو مهمِ سازمان شانگهای نیز در نشست سمرقند بودیم.

در این چهارچوب، بسیاری از ناظران و تحلیلگران بر این باورند که عضویت کامل ایران در سازمان شانگهای، به ویژه در شرایط کنونی که شاهدِ اوج گیری بحران اوکراین و البته ایجاد نوعی فضای رکود و سکون در قالب معادله مذاکرات اتمی وین هستیم، حامل پیام هایی است که توجه به آن ها کاملا ضروری به نظر می رسد.

اولا، ایران با عضویت در سازمان شانگهای عملا به عضویتِ یک سازمان موثر و کارآمد بین المللی درآمده که پس از سازمان ملل متحد، بزرگترین سازمان جهان از حیث “شمول” (جمعیتی) است. کشورهای عضو سازمان شانگهای چیزی بیش از 40 درصد از جمعیت جهان و قریب به 28 درصد از تولید ناخالص داخلی دنیا را در بر می گیرند.

در این چهارچوب، عضویت ایران در سازمان مذکور، عملا یکی از اصلی ترین دستورکارهای کشورهای غربی و متحدان آن ها علیه کشورمان که از ابتدای پیروزی انقلاب اسلامی علیه ایران دنبال شده و در سال های اخیر تشدید شده را بی اثر می سازد و آن دستورکارِ “منزوی سازی بین المللی ایران” است.

از این منظر، عضویت کامل ایران در سازمان همکاری‌های شانگهای و البته وقوع برخی تحولات منطقه ای نظیر تلطیف روابط ایران با کشورهای عربیِ منطقه و اقدام اخیر دولت های امارات متحده عربی و کویت در بازگشایی سفارتخانه هایشان در تهران و البته اراده عربستان سعودی جهت پیگیری مسیر تنش زدایی با تهران، همه و همه در شرایطی اتفاق افتاده اند که مذاکرات اتمی وین همانطور که پیشتر نیز گفته شد، عملا با نوعی بن بست رو به رو شده و حداقل تا زمانی برگزاری انتخابات میاندوره ای کنگره آمریکا در نوامبر 2022، نمی توان از آن توقعی جهت حصول پیشرفت داشت.

جدای از این ها، نباید فراموش کرد که منطقِ اصلی و اساسی کارزار فشار حداکثری دولت آمریکا علیه ایران، بر پایه ناتوان سازی اقتصادی ایران و در نتیجه، کسب امتیازات سیاسی از این کشور استوار بود. در این چهارچوب، عضویت ایران در سازمانی نظیر سازمان همکاری های شانگهای که در شرایط کنونی با رهبری چین و روسیه، در نوع خود به یک بلوک اصلی مخالف با قدرت های غربی (به ویژه در پرتو جنگ اوکراین) تبدیل شده، عملا امتیازات و امکاناتِ بی بدیلی را در حوزه اقتصادی دراختیار ایران قرار می دهد که استفاده از آن ها می تواند تا حد زیادی جان تازه ای را در رگ های اقتصاد ایران بدمد.

بشتر بخوانید:

مزایای اقتصادی عضویت ایران در شانگهای

در این رابطه به طور خاص دسترسی ایران به بازار گسترده و چند میلیارد نفری کشورهای عضو سازمان همکاری‌های شانگهای و در عین حال تسهیل فضا برای تهران جهت دریافت فناوری های لازم در حوزه های مختلف پیشرفت اقتصادی، می تواند برای ایران گشایش های قابل توجهی را از منظر اقتصادی ایجاد کند.

در این میان نباید فراموش کرد که عضویت ایران در سازمان همکاری های شانگهای می تواند زمینه را جهت کنشگری موثر ترِ ایران در قالب ابتکار های اقتصادی مهمی نظیر ابتکار “یک کمربند-یک جاده چین” و البته دسترسی تهران به شمار قابل توجهی از سازمان های اقتصادی تحت حمایت چین و روسیه نیز افزایش دهد. در این میان، می توان انتظار داشت که توافقنامه های مشارکت راهبردی ایران با چین و روسیه نیز از سرعت بیشتری در حوزه عملیاتی و اجرایی برخوردار شوند و منافع اقتصادی مناسبی را مخصوصا در حوزه توسعه زیرساخت ها، نصیب کشورمان کنند.

در نهایت باید گفت که عضویت کامل و قطعی ایران در سازمان همکاری های شانگهای، تا حد زیادی موقعیت ایران از حیث جلب آرای کشورها و قدرت های بانفوذ شرقی به نفع خود در مجامع بین المللی را نیز تقویت می‌کند. موضوعی که به ویژه در سایه تنش هایِ گاه و بیگاه ایران و غرب، می تواند برگ برنده موثری در دستان تهران باشد و ابزار چانه زنی کشورمان را تا حد زیادی تقویت کند.