پرداخت یارانه یا طرح تحول جیب پزشکان؟
آیا صرفاً مسئله درمان و بستری شدن باید محل خرج بودجه طرح تحول شود؟ چه منافعی وجود دارد که مسئولین وزارت بهداشت اهتمامی به بحث پیشگیری ندارند؟
محمدعلی امینی؛ قرار بود مرهمی باشد بر زخم مردم، باید طوری پیش می‌رفت که هر فردی به بیمارستان مراجعه می‌کند، جز رنج بیماری عزیزش رنج دیگری متحمل نشود؛ اما حالا سربار جامعه شده. صحبت از وضعیت این روزهای طرح تحول سلامت است.
برای شروعش، همه بسیج شدند و با تخصیص عجیب‌وغریب منابع، زیر پر و بالش را گرفتند اما حالا سر نخواستنش دعواست. انگار شوی تبلیغاتی با این بیمار وزارت بهداشت هم به پایان رسیده و کسی دوستش ندارد! مسئولان وزارت بهداشت از حالا به حذف یارانه 30 میلیون ایرانی چشم طمع دارند تا بتوانند آن را وارد طرح تحول سلامت کنند. دولت هم انگار قول‌هایی داده و حتی گه گاهی صراحتاً بیان کرده که درآمدهای حاصل از حذف یارانه به جیب وزارت بهداشت می‌رود. کارشناسان اما معتقدند این طرح شکست‌خورده و برای اصلاحش باید چاره‌ای اندیشید.
طرح تحول سلامت، یا طرح تحول جیب پزشکان؟
ابتدا قرار بود، هزینه حضور مردم در بیمارستان‌های دولتی کاهش یابد. هزینه کم شد اما درآمد پزشکان هم سر به فلک کشید تا دولت عملاً نتواند زیر بار هزینه‌های سنگین طرح تحول برود. امیرحسین قاضی‌زاده‌هاشمی نماینده مشهد و عضو هیئت‌رئیسه مجلس در همین رابطه گفته: «این طرح از ابتدا با توجه به نوع پوشش آن حوزه‌های مختلفی را در برمی‌گرفت؛ ماهیت هدف‌گذاری این طرح درست بوده، اما پس‌ازآن اجرا و برنامه‌ریزی به‌خوبی پشتیبانی و نظارت‌نشده است. بخشی از مشکلات طرح تحول سلامت مربوط به اصل طرح بوده و بخشی از این مشکلات مربوط به سیاست‌گذاری‌های دولت است؛ بنابراین طرح تحول سلامت نتوانست تداوم پیدا کند و در سیاست از این طرح تنها به‌صورت زبانی حمایت شد و به‌صورت عملی حمایتی صورت نگرفت. در دو سال پایانی دولت یازدهم، به‌طورکلی تحول سلامت از دست دولت خارج‌شده بود.»
قاضی‌زاده همچنین نکات جالبی درباره منابع طرح تحول سلامت و بی‌قانونی دولت بیان کرده. او گفته: «ما دو منبع قانونی علاوه بر منابع عمومی موجود در بخش سلامت برای تأمین اعتبار طرح تحول سلامت در اختیار دولت گذاشتیم. 10 درصد منابع حاصل از هدفمندی یارانه‌ها را به این طرح اختصاص دادیم و یک درصد هم مالیات بر ارزش‌افزوده را برای صرف در این محل مصوب کردیم. البته 10 درصد از هدفمندی یارانه از اول هم محقق نشد و در هیچ دوره‌ای هم بیشتر از 300 تا 400 میلیارد تومان تخصیص نیافت درحالی‌که این عدد 5 هزار میلیارد تومان است. یک درصد مالیات بر ارزش‌افزوده را هم یکی دو سالی توسط دولت پرداخت و دیگر تخصیص پیدا نکرد. دولت در این زمینه دارد تخلف می‌کند و نه‌تنها در حال حاضر دولت حمایت نمی‌کند بلکه منابع بخش سلامت را برمی‌دارد و جای دیگری خرج می‌کند!»
محمدحسن طریقت منفرد، وزیر بهداشت دولت دهم معتقد است منافع پزشکان و گروه‌های ذینفع قدرتمند نمی‌گذارد طرح تحول سلامت به‌خوبی اجرا شود. او گفته: «واقعیت اصلی این است که سرنوشت بهداشت و درمان یک گروه ذینفع قدرتمند است، اجرای قانون با منافع آن‌ها در تضاد است، این تضاد در هیچ جای دنیا مرسوم نیست، شما در هیچ جای پیشرفته دنیا، وزیر بهداشت پزشک پیدا نمی‌کنید تا زمانی که این تضاد منافع وجود دارد، قانون اجرا نمی‌شود و ما شاهد این واقعیت تلخ بودیم که قوانین بسیار مترقی در برنامه پنجم رعایت نشده است.»
طرح تحول سلامت ادامه پیدا می‌کند؟
مسئولین می‌گویند چاره‌ای نداریم که منابع مالی اختصاص دهیم اما این طرح تاکنون شکست‌خورده و نیاز به بازنگری اساسی دارد. امینی فرد عضو کمیسیون بهداشت و درمان مجلس در گفت‌وگو با تسنیم گفته: «باید با ارائه راه‌کار‌هایی ضعف طرح تحول سلامت برطرف شود. نبود منابع پایدار یکی از ضعف‌های طرح تحول سلامت است، لذا طرح مذکور نیاز به منابع پایدار و همچنین مدیریت منابع دارد و درصورتی‌که منابع پایدار برای طرح مذکور تأمین نشود، قطعاً ادامه این طرح با مشکلات جدی روبه‌رو می‌شود.» نعیمی فرد اما هزینه‌های مازاد وزارت بهداشت را مانع از اجرای طرح دانسته و گفته: «قطعاً باید از صرف هزینه‌های غیرضروری در این وزارتخانه جلوگیری شود تا این طرح بتواند به حیات خود ادامه دهد.»
پژمان‌فر نماینده مردم مشهد و کلات در گفتگو با خبرگزاری دانشجو گفته: «اینکه بخواهیم همه مسائل کشور را تعطیل کنیم و تمامی منابع موجود را به طرحی اختصاص دهیم که به گفته کارشناسان این حوزه آن را شکست‌خورده تلقی می‌کنند، جای تأمل دارد؛ اما نهایتاً همان‌طور که این طرح با عددهای پیش‌بینی‌شده‌اش با مشکلات جدی مواجه شد این اقدامات نیز نه‌تنها مشکلی را حل نمی‌کنند بلکه مشکلات را ادامه‌دار خواهند کرد.»
ترکی عضو کمیسیون اصل 90 مجلس شورای اسلامی ضمن اشاره به تشکیل تیم تحقیق و تفحص پیرامون تخلفات صورت گرفته درزمینهٔ سلامت در استان آذربایجان شرقی بیان داشت: «نحوه اجرای این طرح، نحوه درآمد و هزینه‌کرد طرح مذکور، بحث تعرفه‌های پزشکی و همچنین مشکلات به وجود آمده در پرداختی بیمارستان‌ها به کارکنان و همچنین مشکلات به وجود آمده در بخش پرداخت بیمه‌ها به پزشکان و بیمارستان‌ها ازجمله محور‌های این گزارش‌ها و تخلفات است. در جلساتی که با وزیر بهداشت داشتیم نتایج بازدید‌های میدانی را به آن‌ها منتقل کردیم که درنهایت مسئولان وزارت بهداشت به این نتیجه رسیدند که باید در این طرح بازنگری ایجاد شود تا مشکلات پیش‌روی طرح تحول سلامت برطرف شود.»
از جیب مردم به جیب وزارت بهداشت!
دعوای تخصیص منابع به طرح تحول سلامت به اوج خود رسیده است. مسئولان وزارت بهداشت می‌گویند دریافت منابع حاصل از یارانه حق ماست، نمایندگان اما معتقدند تا زمانی که اجرای طرح تحول با مشکلات متعددی همراه است نمی‌توان همه منابع کشور را به این طرح شکست‌خورده تخصیص داد.
خوشحالی از تخصیص یارانه 30 میلیونی به طرح تحول سلامت!
حریرچی، معاون و سخنگوی وزیر بهداشت صراحتاً بیان داشته، قرار است منابع حاصل از حذف یارانه 30 میلیون نفر به طرح تحول سلامت اختصاص یابد! او در پاسخ به خبرنگار اجتماعی خبرگزاری دانشجو پیرامون وضعیت تخصیص بودجه حاصل از حذف یارانه‌های سی میلیون نفر ایرانی برای جبران کسری ۱۶ هزارمیلیاردی طرح تحول سلامت گفت: «طرح تحول سلامت و تمام اعتبارات مربوط به آن مصوب مجلس شورای اسلامی است. درواقع باید گفت: ده درصد هدفمندی یارانه‌ها و یک درصد ارزش‌افزوده نیز جزو مصوبه مجلس است. ما خیلی خوشحال می‌شویم که بگویند اعتبارات حذف یارانه این سی میلیون نفر را بدهند.»
او همچنین به مسئولان تقسیم بودجه دولت هم اعتراض کرد و گفت: «در حال حاضر اعتباراتی که ما می‌خواهیم و پرداخت‌نشده، اعتبارات مربوط به مصوبات ما است. در مورد بدهی‌های طرح تحول هم باید بگویم اگر در سال ۹۶ همان اعتبارات مصوب سال ۹۳ را به ما بدهند ما بدون کم‌وکاست طرح را انجام خواهیم داد.»
نوبخت حقیقی رئیس کمیسیون بهداشت و درمان اما ضمن انتقاد از حریرچی گفته: «با توجه به اینکه خزانه ما امروز با مشکلات مالی مواجه است امروز ما حق نداریم مرتب بگوییم پول می‌خواهیم. آیا اگر قانون اجرا شود ما این‌قدر پول کم می‌آوریم؟ چرا اجازه دادید هر کس به هراندازه خواست خرج بتراشد و بیمه‌ها هم مجبور به پرداخت باشند. در چنین شرایطی ما 8 هزار میلیارد تومان پول به شکم‌سیری ناپذیر بیمه سلامت ریخته‌ایم و هیچ نظارتی هم نمی‌کنیم. مرتب میگوییم طرح تحول طرح تحول. ما برای آن 8 هزار میلیارد تومان هزار میلیارد نزول دادیم. آخر بر چه اساسی؟ چرا گایدلاین ننوشتید؟ یک شکم‌سیری ناپذیر درست کرده‌ایم به نام طرح تحول سلامت. طرح تحول باید ادامه پیدا کند ولی به چه قیمتی؟»
نوبخت اما معتقد است، وزارت بهداشت و درمان هر چه گفته مجلس عمل کرده اما تأثیری در عملکرد این وزارتخانه نداشته. او در همین رابطه گفته: «تا قبل از انتقال بیمه سلامت به وزارت بهداشت، دائم می‌گفتند بیمه سلامت پول ما را نداده است. گفتیم بفرمایید این سازمان بیمه سلامت مال شما؛ اما آیا تغییری ایجاد شد؟ می‌بینید که بعد از انتقال، حداقل از طرف وزارت بهداشت دیگر گلایه‌ای نسبت به بیمه سلامت نمی‌شود. حالا می‌گویند تأمین اجتماعی و سازمان برنامه پول ما را نداده. میگوییم بفرما اگر مشکل حل می‌شود، این سازمان‌ها هم مال شما!»
پور ابراهیمی رئیس کمیسیون اقتصادی مجلس در گفت‌وگو با خبرنگار خبرگزاری دانشجو با اشاره به اظهارات اخیر رئیس دفتر رئیس‌جمهور مبنی بر اینکه درآمد حاصل از حذف یارانه بگیران به طرح تحول سلامت تخصیص خواهد یافت، اظهار داشت: «قرار نیست ما طرح تحول سلامت را با طرح هدفمندی یارانه‌ها گره بزنیم.
درواقع گره زدن آن‌ها به یکدیگر یک خطای راهبردی محسوب می‌شود.
درواقع گره زدن آن‌ها به یکدیگر یک خطای راهبردی محسوب می‌شود. اگر به مردم بگوییم که قبلاً طرح تحول سلامت را از بودجه عمومی پرداخت می‌کردیم و امروز می‌خواهیم با قطع یارانه شما آن را اداره کنیم مشکلات عدیده‌ای ایجاد می‌کند. این درحالی است که اگر به مردم بگوییم یارانه‌تان را قطع می‌کنیم و به‌جای آن برای فرزندانتان اشتغال‌زایی می‌کنیم به‌راحتی آن را می‌پذیرند.»
وزارت بهداشت هر طور شده می‌خواهد منابع خود را از بودجه برای طرح تحول سلامت کسب کند. در این زمینه انگار مسئولین عالی دولتی هم راضی شده‌اند. راه هم تعیین‌شده. حذف یارانه 30 میلیون ایرانی و ریختن 16 هزار میلیارد تومان به شکم‌سیری ناپذیر طرح تحول سلامت! مجلس اما انگار نمی‌خواهد به این راحتی تسلیم شود.
اجرای طرح تحول سلامت برای کشور لازم است اما نه به هر قیمتی. در کنار همه این بحث‌ها توجه به این مورد هم ضروری است که وزارت بهداشت تاکنون چقدر برای بحث پیشگیری از بیماری‌های مختلف بودجه تخصیص داده. آیا صرفاً مسئله درمان و بستری شدن باید محل خرج بودجه طرح تحول شود؟ چه منافعی وجود دارد که مسئولین وزارت بهداشت اهتمامی به بحث پیشگیری ندارند؟
