پایان پرونده هسته ای ایران پس از ۱۰ سال/ برجام به خط پایان رسید
در تاریخ ۱۸ اکتبر ۲۰۲۵، پس از یک دهه از آغاز توافق هسته‌ای ایران، پرونده هسته‌ای این کشور به پایان می‌رسد.
این تاریخ به‌طور رسمی به‌عنوان روز خاتمه قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت سازمان ملل در نظر گرفته شده است و به‌معنای آن است که این شورا دیگر پرونده هسته‌ای ایران را در دستور کار خود نخواهد داشت. در نتیجه، برنامه هسته‌ای ایران از یک موضوع تهدیدآمیز برای صلح جهانی، به یک مسئله عادی تبدیل خواهد شد.
توافق «برجام» که در تاریخ ۱۴ ژوئیه ۲۰۱۵ (۲۳ تیر ۱۳۹۴) نهایی شد، زمینه‌ساز کاهش تحریم‌ها و اعتمادسازی بین ایران و غرب بود. برجام که اساساً بر پایه اعتماد به ماهیت صلح‌آمیز برنامه هسته‌ای ایران و وعده لغو تحریم‌ها از سوی کشورهای غربی ساخته شده بود، به نظر می‌رسد اکنون به مرحله پایانی خود رسیده است.
برجام، از آغاز تا امروز
برجام در ۱۶ ژانویه ۲۰۱۶ (۲۶ دی ۱۳۹۴) با اجرای تعهدات ایران در کاهش سانتریفیوژها و محدودسازی غنی‌سازی به ۳.۶۷ درصد، وارد فاز اجرایی شد. اما همانطور که تاریخ نشان داد، تحولات بسیاری در این ده سال رخ داد که مهم‌ترین آنها خروج آمریکا از توافق در سال ۲۰۱۸ بود. این خروج باعث شد که ایران نیز به تدریج از تعهدات خود بکاهد، هرچند همواره تاکید کرده که در صورت بازگشت طرف‌ها به توافق، تعهدات ایران قابل برگشت خواهد بود.
قطعنامه ۲۲۳۱ و روز پایان آن
قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت که در ۲۰ ژوئیه ۲۰۱۵ (۲۹ تیر ۱۳۹۴) تصویب شد، به‌عنوان ابزار قانونی برای اجرای برجام عمل می‌کرد. این قطعنامه تحریم‌های قبلی سازمان ملل علیه برنامه هسته‌ای ایران را به حالت تعلیق درآورد، ولی در عین حال یک سازوکار پیچیده برای بازگشت تحریم‌ها در صورت نقض تعهدات پیش‌بینی کرده بود.
حال پس از ۱۰ سال، در تاریخ ۱۸ اکتبر ۲۰۲۵، این قطعنامه به‌طور خودکار منقضی شده و شورای امنیت دیگر نیازی به پیگیری پرونده هسته‌ای ایران ندارد. به این ترتیب، ایران دیگر از شرایط تحت فصل هفتم منشور سازمان ملل که تحریم‌های اجباری را توجیه می‌کند، خارج خواهد شد.
تحولات اخیر و تنش‌ها
در ماه‌های اخیر، تنش‌های میان ایران و کشورهای غربی به اوج رسید. گزارش‌های آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، که به درخواست غربی‌ها تهیه شده بود، ایران را متهم به انجام فعالیت‌های اعلام‌نشده هسته‌ای و عدم همکاری با آژانس کرد. این موضوع موجب شد که برخی کشورهای غربی تهدید کنند که مکانیسم «اسنپ‌بک» را علیه ایران فعال خواهند کرد. این فرآیند، که امکان بازگرداندن تحریم‌ها به‌طور خودکار را فراهم می‌آورد، از سوی روسیه و چین به‌عنوان اقدامی غیرقانونی توصیف شد.
با این حال، در نهایت شورای امنیت سازمان ملل به این نتیجه رسید که از ۲۹ سپتامبر ۲۰۲۵، تحریم‌های پیشین سازمان ملل به‌طور رسمی بازمی‌گردد. این تصمیم در حالی اتخاذ شد که بسیاری از کشورهای غربی به تعهدات خود در قبال برجام عمل نکرده‌اند، و در رأس آنها ایالات متحده که در سال ۲۰۱۸ از توافق خارج شد.
پایان دوران تهدید یا آغاز یک فصل جدید؟
با انقضای قطعنامه ۲۲۳۱ و خروج پرونده هسته‌ای ایران از دستور کار شورای امنیت، این سوال پیش می‌آید که آیا ایران می‌تواند به‌طور کامل از سایه تهدیدات جهانی بیرون بیاید؟ یا اینکه همچنان درگیر چالش‌های جدید در عرصه بین‌المللی خواهد بود؟
به هر حال، روز ۱۸ اکتبر ۲۰۲۵ نقطه‌عطفی در تاریخ دیپلماسی هسته‌ای ایران است که از آن به‌عنوان پایان یک دوره تنش و آغاز دوران جدیدی برای این کشور یاد خواهد شد.
