وقتی درِ خانه تدبیر بسته باشد، کانال تلگرامی مقصر بحران ارز می‌شود
اظهارات اخیر رئیس کل بانک مرکزی درباره تأثیر یک کانال تلگرامی در افزایش نرخ ارز، موجی از انتقادات و واکنش‌های تند را به همراه داشته است. بسیاری این ادعا را به‌جای پاسخی علمی به بحران ارزی، نوعی فرافکنی و تلاش برای انحراف افکار عمومی از مشکلات ساختاری و ناکارآمدی مدیریتی می‌دانند. در شرایطی که عوامل کلان اقتصادی نظیر ضعف سیاست‌گذاری، کاهش اعتماد عمومی، و مدیریت ناکارآمد بر نوسانات بازار ارز سایه افکنده‌اند، انگشت اتهام به سمت یک کانال تلگرامی، بیش از هر چیز، تعجب و تردید کارشناسان را برانگیخته است. آیا واقعاً می‌توان مسئولیت چنین بحران پیچیده‌ای را بر عهده عاملی به این سادگی گذاشت؟ یا این رویکرد صرفاً تلاشی برای فرار از پذیرش مسئولیت است؟
بازتاب– محمدرضا فرزین، رئیس کل بانک مرکزی ایران، در اظهاراتی در مرکز مبادله ارز و طلا ادعا کرد که کانال تلگرامی «بن‌بست» مسئول تعیین قیمت ارز در ایران است و سرور این کانال در آمریکاست. این اظهارات نه‌تنها به شدت سطحی و غیرمسئولانه است، بلکه به‌نوعی توهین به عقل جمعی و درک عمومی از مشکلات اقتصادی کشور به شمار می‌آید. بی‌دلیل بودن این ادعا که بدون هیچ شواهد مستند و منطقی مطرح شده، تنها ضعف عمیق در تحلیل مسائل اقتصادی و ناتوانی در درک پیچیدگی‌های اقتصاد کلان را نمایان می‌کند.
منصور بی‌طرف، تحلیلگر اقتصادی، در واکنش به این سخنان در روزنامه «هم‌میهن» نوشت که چنین اظهاراتی از سوی فردی غیرمطلع به سیاست‌های پولی و ارزی قابل درک بود، اما آنچه شگفت‌انگیز است، این است که این سخنان از سوی رئیس کل بانک مرکزی مطرح می‌شود، نهادی که باید درک عمیقی از مسایل اقتصادی داشته باشد. بی‌طرف به مثال‌های مشابه در تاریخ اقتصادی ایران اشاره کرد، مانند زمانی که در دوران محمود احمدی‌نژاد، معاون اول او مسئول افزایش قیمت دلار را «جمشید بسم‌الله» معرفی کرده بود و یا زمانی که نوسانات قیمت سکه به «وحید مظلومین» نسبت داده شد. این نوع رویکردها به وضوح نشان‌دهنده عدم پذیرش مسئولیت و فرافکنی است.
بی‌طرف تأکید کرد که این نوع اتهام‌زنی‌ها در ایران به‌طور مداوم به دنبال یافتن یک «بز طلیعه» است که مسئولیت مشکلات را به دوش او بیندازند. در حقیقت، در شرایطی که ضعف در مدیریت اقتصادی و ناتوانی در تصمیم‌گیری‌های صحیح اقتصادی مشهود است، مسئولان به جای تحلیل ریشه‌ای مسائل، سعی در جلب توجه عمومی به عوامل خارجی و حاشیه‌ای دارند. این نوع رفتار نه تنها از جلب اعتماد عمومی نمی‌کاهد، بلکه موجب ترویج بی‌اعتمادی و گسترش شایعات در جامعه می‌شود.
نرخ ارز در واقع محصول یک مجموعه پیچیده از عوامل داخلی و خارجی است که شامل سیاست‌های مالی و پولی، تراز تجاری، ذخایر ارزی، و اعتماد عمومی به سیاست‌های دولت می‌شود. تقلیل این مسئله به فعالیت یک کانال تلگرامی که سرور آن در آمریکاست، نه‌تنها ساده‌سازی بی‌جا است، بلکه نشان‌دهنده ناتوانی در مواجهه با بحران‌های اقتصادی است. هیچ کانال تلگرامی به تنهایی قادر به تاثیرگذاری در قیمت ارز نیست، مگر اینکه ضعف‌های ساختاری و مدیریتی در سیاست‌های ارزی و اقتصادی کشور وجود داشته باشد که این مسائل را دامن بزند.
این اظهارات همچنین پیامدهای اجتماعی و روانی خطرناکی به همراه دارد. وقتی مقامی در چنین جایگاهی بدون ارائه تحلیل علمی و مستند، اتهاماتی را مطرح می‌کند، نه‌تنها فضای عمومی را از شفافیت و صداقت دور می‌کند، بلکه منجر به گسترش بی‌اعتمادی و شایعات می‌شود. این نوع سخنان نه تنها بحران‌های اقتصادی را حل نمی‌کند، بلکه شرایط را پیچیده‌تر و بحرانی‌تر می‌سازد. افزایش تنش‌های روانی در جامعه و بی‌اعتمادی عمومی به تصمیمات اقتصادی مسئولان، در نهایت آسیب‌های جدی به روند مدیریت بحران‌های اقتصادی وارد می‌آورد.
از منظر اقتصادی، این سخنان فرافکنی آشکار است. رئیس کل بانک مرکزی که باید در برابر نوسانات ارز مسئول باشد و راهکارهای علمی و دقیق ارائه دهد، به جای پذیرش مسئولیت و شفاف‌سازی دلایل واقعی افزایش نرخ ارز، به دنبال مقصرسازی در خارج از کشور است. این رفتار نه تنها بی‌مسئولیتی در مدیریت بحران اقتصادی است، بلکه همچنین نشان‌دهنده ضعف شدید در آمادگی برای مواجهه با مشکلات اساسی اقتصاد ایران است.
رئیس کل بانک مرکزی باید به جای این اظهارات سطحی و غیرمسئولانه، به بررسی دلایل ساختاری افزایش نرخ ارز پرداخته و مسئولیت سیاست‌گذاری‌های نادرست خود را بپذیرد.
جناب فرزین عزیز! جامعه ایران بیشتر به شفافیت، صداقت و اقدامات عملی نیاز دارد، نه به بهانه‌تراشی‌های بی‌اساس که تنها به بحران‌ها دامن می‌زند.
