ورود خانواده‌ها و بچه‌ها به سینما ممنوع!
زمانی با فشار پلیس، قهوه‌خانه‌ها پشت شیشه مغازه نوشتند «از ورود افراد زیر ۱۸ سال معذوریم، قهوه‌خانه محلی برای کودکان و نوجوانان نیست» پس چرا سینما‌های کشوری که قرار است در آن فیلم غیراخلاقی ساخته نشود هم نمی‌توانند میزبان کودکان باشند؟ نگاهی به سایت فروش بلیت سینما‌ها نشان می‌دهد ورود برای کودکان در حال ممنوع شدن است، البته کودکان خیلی وقت است که رسماً از سینمای ایران اخراج شده‌اند.
فیلم‌های در حال اکران می‌گویند که سینما مانند قهوه‌خانه جای خوبی برای بچه‌ها نیست. چه کسی فکر می‌کرد سینمایی که قرار بود پس از انقلاب اسلامی زمینه حضور خانواده‌ها را فراهم کند و بستری برای فرهنگ‌سازی باشد، به سویی برود که اغلب آثارش برای بچه‌ها ممنوع باشد و یک خانواده نتواند با تمام اعضایش حتی یک فیلم برای تماشا پیدا کند.
روز سه‌شنبه ۱۰ اردیبهشت سال ۹۸، نقطه عطفی در تاریخ سینمای ایران رقم خورد. در این روز با امضای رئیس سازمان سینمایی، دستورالعمل رده‌بندی سنی فیلم‌ها اجباری شد. صاحبان آثار موظف شدند تا رده‌بندی سنی فیلم‌ها را در اقلام تبلیغاتی مثل پوستر فیلم درج کنند تا علاقه‌مندان به تماشای فیلم، قبل از خرید فیلم از محدودیت سنی اعمال شده باخبر شوند. اکنون با گذشت چند ماه از اعمال این آیین‌نامه، سایت معتبر فروش بلیت سینما پر از پوستر‌های فیلم‌هایی است که روی آن رده‌بندی سنی درج شده و جالب است تقریباً اکثر فیلم‌های در حال اکران دارای رده‌بندی سنی هستند و کمتر فیلمی را می‌توان پیدا کرد که برای همه اعضای خانواده مناسب باشد.
تکلیف بچه‌ها چیست؟!
وقتی همه فیلم‌های سرگروه اکران سینمایی مناسب کودکان نیستند، خانواده‌ها در انتخاب سینما به عنوان ابزاری برای گذران اوقات فراغت تجدیدنظر خواهند کرد. این اتفاق قطعاً عواقبی در پی خواهد داشت. یکی از عواقب آن ایجاد شبهه در ماهیت سینمایی است که ادعای اخلاق دارد و قاعدتاً در یک سینمای اخلاقی همه فیلم‌ها برای همه افراد مناسب خواهند بود.
حبیب اسماعیلی، بازیگر و مدیر یکی از دفاتر پخش فیلم می‌گوید: «با احترام به سازمان سینمایی و شورای محترم بازبینی فیلم که با درجه‌بندی سنی به دنبال مراقبت از سلامت جوانان و کودکان است، درجه‌بندی تمام فیلم‌های تازه اکران این سؤال را پیش رو می‌گذارد که آیا تمامی فیلم‌ها باید محدودیت شرایط سنی داشته باشند؟ با این حساب برای کودکان و جوانان زیر ۱۲ و ۱۵سال چه کرده‌ایم که نمی‌توانند هیچ کدام از فیلم‌های دوره تازه اکران را ببینند؟»
روز گذشته، فاضل نظری، مدیرعامل کانون پرورش فکری کودکان‌و‌نوجوانان در نشست خبری «هفته کودک» به رابطه کودک و سینما پرداخت. این شاعر بدون اینکه بخواهد به فیلم «رحمان ۱۴۰۰» اشاره کند، خاطره‌ای از سینما به همراه خانواده در ایام نوروز امسال را برای خبرنگار‌ها تعریف کرد. وی گفت که به خاطر محتوای فیلم در اواسط نمایش سینما را به همراه خانواده ترک کرده است و از اینکه چنین فیلمی که بعداً توقیف شده، بدون اعلام هشدار درباره محتوای آن اکران شده ابراز تأسف و نسبت به تولید نشدن آثار مناسب برای خانواده‌ها و رده سنی کودک و نوجوان انتقاد کرد.
سال‌هاست پرفروش‌ترین آثار سینمایی کشور به فیلم‌هایی اختصاص دارد که به هیچ عنوان مناسب رده سنی کودک و نوجوان نیست و با خانواده نمی‌توان این آثار را تماشا کرد و عجیب است که سینماگران از سویی از بی‌رونقی سینما می‌نالند و از سویی دیگر، اما اقدامی برای تولید آثاری که مناسب همه اقشار باشد، نمی‌کنند. در امریکا چند دهه است که برای رونق دادن به سینما به این فکر افتاده‌اند که تولید آثار مناسب رده سنی کودک بیشتر شود و حتی قوانین هم به این موضوع کمک می‌کند. در واقع طبق قوانین به آثاری که برای خانواده‌ها مناسب باشد سالن‌های بیشتری تعلق می‌گیرد و آثاری که مسائل اخلاقی را رعایت نکنند با محدودیت سالن مواجه می‌شوند.
استفاده تبلیغاتی از محدودیت‌ها
نکته دیگر این است که متأسفانه در ایران هشدار سنی منجر به تحدید سالن‌های سینما نمی‌شود و اتفاقاً قوانین تشویق‌کننده هم هست. در واقع وقتی رده‌بندی سنی منجر به محدود شدن سالن‌ها نمی‌شود و برخی از سنین را ترغیب می‌کند که برای تماشای فیلم به سینما بروند.
فرهنگ‌سازی محدودیت سنی
در سینمای ایران نمونه‌های زیادی از استفاده‌های تبلیغاتی برای محدودیت‌های سنی وجود دارد؛ از محدودیت برای فیلم «مصائب شیرین» در دهه ۷۰ گرفته تا همه محدودیت‌هایی که تا قبل از اعلام آیین‌نامه رده‌بندی سنی در سال جاری اعمال شد، اما برخلاف ایران که در آن رده‌بندی سنی به شکلی غیرکارشناسانه اعمال می‌شود در کشوری مانند امریکا آثاری که دارای رده‌بندی سنی هستند، در اکران با محدودیت روبه‌رو می‌شوند و هرچه درجه سنی فیلم بالاتر برود، سالن‌های کمتری برای اکران در اختیار آن قرار خواهد گرفت، بنابراین شرکت‌های بزرگ دارای سالن‌های زنجیره‌ای سینما در امریکای شمالی بیشترین توجه را به اکران فیلم‌هایی دارند که مناسب اکران برای همه اعضای خانواده باشد.
بیتا منصوری تهیه‌کننده سینما می‌گوید: «در همه جای دنیا ژانری به نام «خانواده» وجود دارد که ما اصلاً در سینمای ایران چنین چیزی نداریم، یعنی در پروانه ساخت آنلاین فیلم‌های سینمایی گونه‌های مختلفی مثل کمدی، اجتماعی و تاریخی هست ولی اصلاً چیزی به اسم سینمای خانواده نداریم.»
حضور یک خانواده کامل در سینما هم به فروش بیشتر فیلم کمک می‌کند و هم حضور بچه‌ها باعث افزایش فروش محصولات جانبی مانند تنقلات خواهد شد. آشنایی و تمایل کودکان به حضور در سینما، آینده اقتصادی گیشه را تضمین می‌کند، اما آنچه در سینمای ایران در حال رخ دادن است اینکه هر سال میزان مخاطب سینما در حال کاهش است؛ مسئله‌ای که در آمار‌های رسمی سازمان سینمایی نیز به وضوح دیده می‌شود.
با حذف کودکان از فیلم‌ها و اکران آثاری که برای تماشای گروه سنی کودک و نوجوان مناسب نیست، عملاً سینما بخش بزرگی از مخاطبان خود را از دست می‌دهد؛ اتفاقی که اگر فیلمسازان ایرانی به آن توجه داشته باشند، قطعاً در روند فیلمسازی آن‌ها تأثیرگذار خواهد بود.
