همه منتظر دیدار ظریف و تیلرسون / اروپایی‌ها برای اجرای برجام به آمریکا فشار خواهند آورد؟

اعضای گروه پنج بعلاوه یک قرار است روز بیستم سپتامبر در نیویورک در سطح وزرا در جلسه کمیسیون مشترک برجام دیدار کنند.
نه ماه از حضور ترامپ در کاخ سفید می گذرد و سوال بسیاری از ناظران و کارشناسان در این مدت این بوده است که آیا مقامات ایران و امریکا دوباره بر سر یک میز خواهند نشست؟ چه آنکه مذاکرات ایران و امریکا بر سر موضوع هسته ای در دوره اوباما به حدی روند عادی پیدا کرد که زوج ظریف – کری به اصطلاحی رایج در مسئله مذاکرات هسته ای تبدیل شد. اما این دیدارها در دولت ترامپ طی 9 ماه گذشته تکرار نشده است، خبرهای جسته گریخته می گویند که این دیدار بالاخره قرار است در حاشیه اجلاس سالانه سازمان ملل محقق شود.

ظریف و تیلرسون پشت میز مذاکره
بعد از ماه ها درگیری لفظی بر سر برجام، رکس تیلرسون وزیر خارجه آمریکا قرار است با محمدجواد ظریف رو در رو شود و پشت یک میز بنشیند. البته این به معنای دیدار دو جانبه بین دو وزیر نیست. اما رسانه ها از آن به عنوان شکستن تابو یاد می کنند. این شکستن تابو را از دو منظر می توان مورد بررسی قرار داد؛ یکی اینکه این شکست تابو موجب ادامه روند تعامل و نزدیکی نظرات می شود و این مورد برای ادامه حیات برجام مثمر ثمر خواهد بود. اما حالت دیگر این است که این شکست تابو و دیداری اینچنینی دیداری موفق نباشد و حواشی موجود بین دو کشور امریکا و ایران حتی بدتراز قبل شود. مخصوصا اینکه از منظر داخلی نقدها و حرف و حدیثهای بسیاری حول و حوش روابط ایران و امریکا و دیدار مقامات آن وجود دارد.

به عقیده برخی کارشناسان چنین دیداری در مقطع فعلی ضروری است، چه آنکه از زمان روی کار آمدن ترامپ، جای خالی آن احساس می شد. از نگاه این طیف از تحلیلگران دیدار دیپلماتها و گفت و گوی های مداوم(بر سر موضوع برجام و مسائل هسته ای که دست طرف ایرانی در مورد آن باز است) به رفع ابهامات و اختلافات بینجامد.

اروپایی ها به آمریکا فشار خواهند آورد؟
اما در دیداری که قرار است به زودی در نیویورک برگزار شود، نه تنها ایران بلکه همه اعضای امضا کننده برجام اعم از اروپایی ها و روسیه و چین، حضور دارند، کشورهایی که بر ادامه حیات برجام و همچنین عدم انحراف ایران از وظایف خود در این راستا اتفاق نظر دارند و به نوعی با نظرات خود می توانند بر طرف امریکایی فشار بیاورند که ادامه این روند به نفع همه طرفها و صلح جهانی است، در واقع یک سازو کاری جدید و نو برای چنین پرونده هایی.

آمریکایی ها ساز مخالف می زنند چون…
استدلال طرف امریکایی و اصرارش بر اینکه برجام توافقی بد است و باید آنرا رد کند، به موضوع فعالیت موشکی و منطقه ای ایران بر می گردد. آنچنان که در جدید ترین اظهار نظرها و تلاشهای ضدبرجامی آمریکا، نیکی هیلی بر مسئله عدم دسترسی آژانس بین المللی اتمی به مراکز نظامی ایران تاکید کرده و سعی داشت فشار زیادی بر آژانس بیاورد.

شاید دیدار برجامی در نیویورک، مقامات کاخ سفید را قانع کند که موضوع برجام و فعالیتهای هسته ای موضوعی جدا و قابل تفکیک از فعالیت موشکی یا حضور ایران در سوریه و منطقه است. اگر نیروی سپاه ایران در منطقه حضور دارد نه تنها مسئله ای به عنوان نقض برجام نیست بلکه فعالیتهای آن می تواند باعث ثبات در منطقه و در راستای مبارزه با داعش باشد.

وقتی ترامپ بازی برد – برد را برهم می زند
آنچه باعث شکل گیری برجام و توافق چند جانبه گردید اراده طرفین برای رسیدن به یک روند برد-برد بود. هم ایران و هم طرفهای دیگر به این نتیجه رسیدند که برای استفاده از فرصتهای پیش رو و کاهش هزینه ها و تضادها می توانند قسمتی از مطالبات حداکثری خود را کنار بگذارند و با کنار گذاشتن بازی با حاصل جمع صفر یک روند موفقیت آمیز را طی کنند. معنی بازی با حاصل جمع صفر این بود که یکی از طرفین با بدست آوردن یک امتیاز طرف مقابل یک امتیاز از دست بدهد. نوع نگاه طرفین به معادله هسته ای ایران تا قبل از روی کار آمدن دولت روحانی و حضور ظریف بر راس دستگاه دیپلماسی به این منوال بود. اما پس از آن طرفین به این نتیجه رسیدند که می توانند با گفت و گو بر سر این موضوع نگاه خود را تغییر دهند.

این نگاه، طرفین را بر سر یک میز نشاند و حاصل آن شکل گیری برنامع جامع مشترک یا برجام بود. یک سال از توافق برجام و اجرای در دوره اوباما گذشت و طرفین چالش را دراین موضوع نداشتند. اما مشکل از آنجا شروع شد که فردی تاجرماب و ساختار شکن به عنوان نماینده حزب جمهوری خواه برجام را بدترین توافق تاریخ خواند و گفت که آنرا پاره خواهد کرد.

از این مقطع به بعد و پس از پیروزی ترامپ و حضور تیم ضد ایرانی و تندرو آن در مناصب مختلف نوع نگاه دو طرف و تعریف از بازی برجامی از بازی برد- برد دوباره به بازی برد- باخت تبدیل شد. ترامپ اعتقاد دارد که در برجام ایران بازی را برده و امریکا باخته است و ادامه آنرا تحمل نخواهد کرد.

اما دست ترامپ برای رد برجام بسته بود و او خود را در این راستا تنها می دید. برجام توافقی دوجانبه بین ایران و امریکا نبود که آنرا به تنهایی رد کند. اکنون در اولین اجلاس سالیانه سازمان ملل که ترامپ به عنوان رئیس جمهور حضور خواهد داشت، جلسه کمیسیون مشترک برجام در حد وزرا می تواند نقطه عطفی در این باره باشد.

هر چند حرف و حدیثهای فراوانی در رابطه با هماهنگی تیم ترامپ در مورد برجام مخصوصا بین ترامپ و تیلرسون وجود دارد اما این جلسه می تواند بر فضای کلی مخالفتهای تیم ترامپ تاثیر بگذارد. ترامپ می تواند به عینه ببیند که برای مخالفت با برجام دست تنهاست. در حالیکه در دوره مذاکرات هسته ای، ایران یک طرف و شش کشور مذاکره کننده در طرف دیگر قرار داشت و نماینده اروپا به عنوان رابط دو طرف عمل می کرد، اکنون پنج کشور به همراه نماینده سیاسی اتحادیه اروپا به نوعی طرف ایران هستند و بر ادامه و استمرار برجام تاکید دارند و امریکا در طرف دیگر، تلاش دارد به نوعی برجام را رد کند.

این جلسه توسط ایران برای بحث در مورد نقض برجام توسط امریکا درخواست شده است و این می تواند بر موضع برتر ایران در این جلسه تاثیر بسیاری داشته باشد.

ترامپ به تازگی تعلیق تحریمهای ایران را در سررسید 120 روزه تعلیق کرد اما گفت منتظر سررسید سه ماهه در اکتبر باشید تا ببینید با برجام چه خواهم کرد. ترامپ هر تصمیمی برای برجام داشته باشد و هر بلایی بر سر آن بخواهد بیاورد روندی برد و باخت گونه را پی می گیرد که روند پیش رو نشان می دهد بازنده آن خود امریکاست.