هشدار امین‌زاده: ایران در بحرانی‌ترین شرایط اقتصادی پس از انقلاب
محسن امین‌زاده، معاون پیشین وزارت امور خارجه، در سخنانی در بیست‌ویکمین مجمع عمومی انجمن اسلامی مدرسین دانشگاه‌ها تأکید کرد که ایران در میانه «یک نبرد واقعی» با اسرائیل و متحدانش از جمله آمریکا قرار دارد.
نبردی که به‌گفته او با حمله اسرائیل به سفارت ایران در دمشق آغاز شد و با جنگ ۱۲ روزه وارد مرحله‌ای تمام‌عیار شد. او تصریح کرد که اگرچه اکنون چند ماه از آتش‌بس گذشته، اما «پایانی رسمی برای جنگ تعریف نشده» و اجرای اسنپ‌بک و تشدید تحریم‌ها را باید مرحله دیگری از همین درگیری دانست.
او با طرح این پرسش که «آیا کشور برای چنین بحران نظامی-اقتصادی آماده بود؟» گفت ایران اگرچه از نظر تسلیحاتی آمادگی داشت، اما «به لحاظ اقتصاد جنگ کاملاً ناتوان بود» و مجموعه‌ای از فشارها و ناکارآمدی‌ها باعث شکل‌گیری «نوعی خلأ حکمرانی» شده است.
بحران روابط خارجی و پیامدهای جنگ اوکراین
امین‌زاده با انتقاد از عملکرد سیاست خارجی ایران اظهار داشت فاصله گرفتن اروپا از تهران و در نهایت اجرایی شدن اسنپ‌بک نتیجه مستقیم «بی‌خردی در مواجهه با جنگ اوکراین» بود. او گفت: «روابط ایران و اروپا اکنون در بدترین وضعیت سه دهه اخیر قرار دارد؛ درست در زمانی که کشور بیش از هر زمان دیگری به مدیریت تهدیدات بین‌المللی نیاز دارد.»
به گفته او، ناکارآمدی دیپلماسی در شرایط جنگی بیش از هر زمان دیگری آشکار شده است: «قدرت نظامی بدون اتکای اقتصادی پایدار نمی‌ماند؛ شوروی نمونه واضح این سقوط است.» او تأکید کرد که نشانه‌های همین «سرنوشت تلخ» اکنون در اقتصاد و صنعت غیرنظامی ایران دیده می‌شود.
امین‌زاده افزود: «اکثریت مردم در دشوارترین شرایط معیشتی قرار گرفته‌اند، اما آیا نظام در برابر یکپارچگی مردم در جنگ اخیر قدردانی و اصلاح رفتار کرده است؟»
ایران در بدترین وضعیت اقتصادی پس از انقلاب
او با بیان اینکه «ایران بحرانی‌ترین وضعیت اقتصادی پس از انقلاب را تجربه می‌کند»، گفت آثار اسنپ‌بک هنوز روشن نیست و ممکن است فشارهای شدیدتری ایجاد کند. هرچند چین و روسیه این بار در کنار غرب علیه ایران نایستادند، اما به گفته او هیچ تضمینی وجود ندارد که این دو کشور بتوانند از شدت بحران تجارت خارجی ایران بکاهند.
امین‌زاده خاطرنشان کرد چینی‌ها بارها به ایران اعلام کرده‌اند که خواهان همکاری اقتصادی جدی‌اند، اما «مطلقاً حاضر نیستند هزینه ماجراجویی‌های ایران را بپردازند» و تنها در صورتی حاضر به همکاری راهبردی خواهند بود که سیاست خارجی تهران اصلاح شود.
لزوم تعدیل سیاست خارجی و مصالحه با غرب
او با تأکید بر اینکه ایران باید «تکلیف خود را با جهان روشن کند» گفت:
«ایران باید سیاست خارجی‌اش را تعدیل کند؛ همان کاری که چین و روسیه در مواجهه با آمریکا انجام می‌دهند. ما باید با حفظ اصول، روابطمان با غرب را متعادل کنیم و اجازه ندهیم دشمنی‌ها با آمریکا یا حتی اسرائیل به تخریب منافع ملی تبدیل شود.»
وی هشدار داد ادامه وضعیت کنونی باعث می‌شود کشورهایی مانند امارات و ترکیه—که مهم‌ترین مسیرهای تجارت خارجی ایران هستند—در صورت فشار یا تغییر معادلات منطقه‌ای، بتوانند بحران‌های جدی برای اقتصاد ایران ایجاد کنند.
مصالحه با غرب، شرط همکاری پایدار با شرق
امین‌زاده در پاسخ به پرسشی تصریح کرد:
«برای آنکه بهترین روابط را با چین و روسیه داشته باشیم، باید ابتدا با غرب مصالحه و تعامل داشته باشیم. هیچ کشوری حاضر نیست هزینه اختلاف ایران با آمریکا و اروپا را پرداخت کند. آینده اقتصاد و توسعه ایران به این وابسته است که روابط خارجی‌مان از حالت قفل خارج شود.»
او در پایان تأکید کرد ایران باید با یک سیاست خارجی پویا—نه نظامی‌گرا—به دنبال بیشترین بهره‌مندی از فرصت‌های جهانی و کمترین هزینه در عرصه بین‌المللی باشد.
